«Μπαχ και Άγιος Ιωάννης-Καντάτα για την Τρίτη Ημέρα των Χριστουγέννων»

 

St. John the Evangelist, Zampieri-Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνο

Καλημέρα και ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!
Ευχές καρδιάς σε όλη τη παρέα των καλών διαδικτυακών φίλων με ψυχική πρωτίστως αγαλλίαση, που πρόσφερε το κορυφαίο θαύμα της Γέννησης, που γιορτάσαμε πριν λίγες μέρες!

Τρίτη μέρα των Χριστουγέννων σήμερα, φωτεινή, ηλιόλουστη, μ’αγάπη πλασμένη!
Είθε το μήνυμα της Γέννησής Του να εμφυσήσει πνοές ανθρωπιάς και καλοσύνης στις ψυχές μας!
Γιατί απ’ Αυτόν πηγάζει κάθε ζωτική δύναμη.
Είναι Αυτός που ζωοποιεί και συντηρεί τα σύμπαντα!

Τρίτη μέρα των Χριστουγέννων και για τους Δυτικούς Γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή.

«Εν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος.  

Οὗτος ἦν ἐνἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν…»

Τα λόγια από τον Προοιμιακό του ύμνο, στο Ευαγγέλιό του.

Ο Λόγος είναι η πηγή της ζωής, όμως είναι και φως. Είναι το φως το πνευματικό που φωτίζει το νου και τη διάνοια  και μας οδηγεί από την πλάνη στην αλήθεια με μεγαλύτερη φανέρωσή του μέσα από την Θεία Ενανθρώπιση. 

Ο Χριστός αποτελεί το φως το αληθινό, σε αντίθεση με την πλάνη και το σκοταδισμό της αμαρτίας. 

Το φως το αληθινό, που ανέτειλε στον κόσμο με τη Γέννηση του Χριστού ας σκορπίζει αιώνια τη λάμψη και την αλήθεια Του!

***

Το νόημα αυτών των λόγων από τον Προοιμιακό Ύμνο του Ιωάννη είναι που εμπνέουν τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ να συνθέσει την Καντάτα «Sehet, welch eine Liebe hat uns der Vater erzeiget- Ιδού, τι αγάπη μας χάρισε ο Κύριος», αφιερωμένη στον Ευαγγελιστή και πρωτοακούστηκε σαν σήμερα 27 Δεκέμβρη του 1723 στη Λειψία, ημέρα της γιορτής του.
(Oι ορθόδοξοι τον τιμούμε στις 8 Μαΐου).

Saint John, El Greco

John the Evangelist, F. Pacheco 

Στη Χριστιανική Τέχνη ο Ευαγγελιστής Ιωάννης απεικονίζεται συνήθως σαν ένας νεαρός, φωτισμένος άνδρας με δύναμη λόγου, που καλλιτεχνικά εκπροσωπείται από έναν αετό.

Κάποιες φορές παρουσιάζεται να κρατά δισκοπότηρο, σύμβολο αναφορά στο Μυστικό Δείπνο, όπως στους πίνακες του Θεοτοκόπουλου(αριστερά) ή του Francisco Pacheco (δεξιά), από το Πράδο.




Ένας σχετικός πίνακας, που αγαπώ πολύ είναι εκείνος του Ντομένικο Zαμπιέρι, γνωστού ως Domenichino, από την ιταλική μπαρόκ ζωγραφική περίοδο και έχω θαυμάσει στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου.

St. John the Evangelist, Zampieri

Ο καλλιτέχνης απεικονίζει τον Ευαγγελιστή σα νεαρό άνδρα συνοδευμένο από το  παραδοσιακό σύμβολό του, τον αετό, που στέκει στα πόδια του, αλλά και δύο ερωτιδείς…σύνδεση με τον φωτισμένο λόγο του, τον  τρυφερό, τον λόγο αγάπης και καλοσύνης …

Το βλέμμα του Αγίου κατευθύνεται προς τα πάνω, παρακαλώντας  τον Θεό να λάβει φώτιση και έμπνευση για τη γραφή του Ευαγγελίου του.

Το φως δεν είναι ιδιαίτερα έντονο, πλην του τοπίου στο βάθος, αλλά και της μορφής του Ιωάννη, που εκπέμπει θαρρείς το άγιο φως της ψυχής του.
Μια τεχνοτροπία του καλλιτέχνη, που ενισχύει την ιεροσύνη και το μεγαλείο της αφήγησης του έργου.
Η άγια μορφή κεντρικά, αντανακλά το φως, μετατρέπεται η ίδια σε φωτεινή πηγή και μοιάζει να εξαϋλώνεται αποκτώντας την ανώτερη δύναμη να καταγράψει και μεταλαμπαδεύσει το λόγο της αλήθειας του Κυρίου.

Ο Γ.Σ.Μπαχ στην καντάτα* του, που περιλαμβάνει τρία χορικά χρησιμοποιεί τρεις σολίστ (σοπράνο, άλτο και μπάσο), τετράφωνη χορωδία, τρομπόνι, όμποε ντ 'αμόρε, βιολιά, βιόλα, μπάσο κοντίνουο αλλά και ένα αερόφωνο, τύπου ξύλινης (ή  πολλές φορές από ελεφαντόδοντο) καμπυλόσχημης φλογέρας, το zink, ένα ιστορικό μουσικό όργανο με τη φήμη του να φτάνει στο απόγειό της στις αρχές του 17ου αιώνα, καθώς ήταν σε θέση να μιμηθεί την ανθρώπινη φωνή.
Οι φωνές των σολίστ  εκτείνονται σε μεγάλο εύρος, κινούνται με ευελιξία και ενεργητικότητα ενώ υποστηρίζονται από ένα στιβαρό και σε συνεχή κίνηση βάσιμο.

Μια σύνθεση, ποτισμένη έντονα με κατανυκτικότητα...Εξυψωτική η μουσική του Μπαχ, είναι ο καλύτερος τρόπος να υποδεχτούμε την τελευταία Κυριακή του χρόνου!

<<Bach - Cantate BWV 64 - Για την Τρίτη Ημέρα των Χριστουγέννων>>

*Η καντάτα παίρνει το όνομά της από το ιταλικό cantare=τραγουδώ, ανήκει στα πολυμερή φωνητικά είδη μουσικής, θρησκευτικού ή κοσμικού περιεχομένου, (cantata da chiesa ή cantata da camera, αντίστοιχα) με οργανική συνοδεία. 

Στις καντάτες χρησιμοποιούνται χορωδίες ή και σολίστες και το κείμενο πολύ συχνά παραμένει στη λατινική γλώσσα.

Η Καντάτα γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την περίοδο του Μπαρόκ, με κύριο εκπρόσωπο τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, με τον αριθμό αυτών των συνθέσεών του να ξεπερνά τις 200.