Μάιος, ο γενέθλιος μήνας δυο αντιπάλων...

 

sheetmusicplace

Ο ένας Γερμανός. Aπό τους σπουδαιότερους συνθέτες,  ο τελευταίος κλασικός του μεγάλου ρομαντισμού στο λυκόφως του 19ου αι...

Ο άλλος Ρώσος. Ένας ρομαντικός, διαχρονικά δημοφιλής στο φιλόμουσο κοινό παγκοσμίως...

Οι δυο τους μοιράζονται την ίδια μέρα γενεθλίων, σαν σήμερα, 7 Μαΐου, με επτά χρόνια διαφορά.Το  1833 ο Γιοχάνες Μπραμς και το 1840 ο Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκυ.

Aγαπημένοι μας και οι δυο,  μπορεί για ένα διάστημα της ζωής τους να τούς "χώρισε" η αντίθετη άποψή τους στον τρόπο ανάπτυξης των συνθετικών ιδεών, όμως τούς ενώνει ο Μαγιάτικος γενέθλιος μήνας τους.

Έτσι, σήμερα, ημέρα των γενεθλίων τους θα απολαύσουμε δυο έργα τους-έμπνευση από τον Μάη...

1. Brahms: "Die Mainacht"
2. Tchaikovsky: "Les nuits de Mai"



1. O Mπραμς μπορεί να παρέμεινε πιστός στα κλασικά πρότυπα, όμως σε αρκετές των περιπτώσεων ξεπηδά μέσα του η ρομαντική φλέβα και ιδιαίτερα οι τυπικές φόρμες του ρομαντισμού, ανάμεσά τους και τα λήντερ.
Η παραγωγή του Μπραμς σε λήντερ είναι αρκετά πλούσια. Μπορεί κάποιοι κριτικοί να μίλησαν για στερημένη επινοητικότητα ή αδέξια πιανιστική συνοδεία, όμως όλοι συμφωνούν στο ότι διαπνέονται από μια φρεσκάδα και αυθορμητισμό έμπνευσης.
Από τα εμπνευσμενα λοιπόν λήντερ του Μπραμς είναι και το  "Die Mainacht" σε ποίηση του Λούντβιχ Χέλτι.

"Όταν το αργυρό φεγγάρι
λάμπει μέσα απ' τα κλαδιά,

 ρίχνει στη χλόη το θαμπό του φως 
και τ' αηδονάκι κελαηδά

και γω δυστυχής
από θάμνο σε θάμνο, περιπλανιέμαι ..."

Ο ποιητής εξυμνεί τη Μαγιάτικη νύχτα με το φεγγάρι να ασημοφέγγει στα φυλλώματα των θάμνων και το αηδόνι να γλυκοκελαηδά, ενώ ένα ζευγάρι περιστεριών ανταλλάσσουν ερωτόλογα...
Αντίθετα, ο ποιητής είναι θλιμμένος, καθώς τριγυρνά στη νύχτα αναζητώντας μια σκιά. Μέσα στην ψυχή του, χαραγμένη μια θολή φιγούρα, που τού φέρνει δάκρυα στα μάγουλα.
Oι αντανακλάσεις από το φεγγάρι προκαλούν όλα τα είδη συναισθημάτων. Όλα έχουν να κάνουν με τη δύναμη της σελήνης, θυμίζοντας σε κάποιον τι έχει χάσει...

Ο Μπραμς πλάθει ακριβώς αυτή την ατμόσφαιρα της μελαγχολίας σε ένα αργό, ελεγειακό μοτίβο που αντιθετικά αλλάζει με crescendo αποτυπώνoντας το αγαπησιάρικο επεισόδιο των περιστεριών.

Πρόκειται για ληντ με το οποίο κανείς μπορεί να κατανοήσει τις  δύσκολες πλευρές της προσωπικότητας του μουσουργού του. Η περίοδος σύνθεσης του ληντ είναι μετά τη διάλυση του αρραβώνα του Μπραμς με την σοπράνο, Αγκάτε φoν Ζίμπολντ. Γι'αυτό και αραιά ακούγεται το λεγόμενο "Agathe Motive", (θέμα με νότες βασισμένες στο όνομά της), που από τότε το χρησιμοποιούσε σαν μοτίβο που εκφραζει χωρισμό και ερωτική απώλεια...
Στην Κλάρα Σούμαν, που εκφράζει τη λύπη της για το χωρισμό τους, ο Μπραμς απαντά πως τελικά είναι ερωτευμένος με τη μουσική... και γράφει ερωτικά λήντερ όχι για κάποια γυναίκα, αλλά για την Τέχνη του, που είναι η μόνη που δίνει ομορφιά και νόημα στη ζωή του.

Brahms: "Die Mainacht" / Christa Ludwig:

michaelkravchuk

2. Το 1875, ο αρχισυντάκτης ενός μουσικού περιοδικού ανέθεσε στον Tσαϊκόφσκυ να γράψει 12 μικρά κομμάτια, ένα για κάθε μήνα του έτους.

Έτσι, προέκυψαν οι "Εποχές", δώδεκα κομμάτια σύντομου χαρακτήρα για σόλο πιάνο, καθένα με κάποιο χαρακτηριστικό του μήνα, που αντιπροσωπεύει.
Η συλλογή με τις 12 αριστουργηματικές μινιατούρες εκδόθηκε το 1886.



Παρότι τα κομμάτια συνετέθηκαν κατά παραγγελία και ο Τσαϊκόφσκυ ανέλαβε για βιοποριστικούς λόγους προκειμένου να συμπληρώσει το εισόδημά του, μαρτυρούν τη δύναμη της  εσωτερικής του έμπνευσης και ανάγονται σε μικρό μελωδικά κομψοτεχνήματα.
Δομικά, οι περισσότερες μινιατούρες ακολουθούν απλή φόρμα, συνήθως τη μορφή ΑΒΑ, και συνοδεύονταν από ένα σύντομο ποιητικό απόσπασμα.

Για τον γενέθλιο μήνα του το Μάιο, ο Τσαϊκόφσκυ εμπνεύστηκε από τις Μαγιάτικες φεγγαρόσπαρτες νύχτες:

"Les nuits de mai"

Τι νύχτα! Τι ευδαιμονία!

Σ'ευγνωμονώ, του βορρά πατρίδα μου!

Απ' το βασίλειο του πάγου, του χιονιού και της χιονοθύελλας 

ολόφρεσκος ​​και δροσερός έρχεται ο Μάιος!"

Tchaikovsky: "The Seasons, 5. "Les nuits de mai" / Vladimir Ashkenazy

Για την "αντιπαλότητα" των δυο συνθετών μπορείτε να διαβάσετε ένα παλαιότερο κείμενό μου εδώ