Maurice Bouchor, ο "Ποιητής των συμβόλων"...

Ένας από τους διασημότερους γάλλους ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς στο δεύτερο μισό του 19ου αι. ήταν ο Maurice Bouchor, γνωστός ως "Ποιητής των συμβόλων".
Γεννήθηκε σαν σήμερα, 18 Νοεμβρίου 1855 στο Παρίσι και διακρίθηκε για την αγάπη του στην γαλλική λαϊκή παράδοση και τα παραμύθια.

Τα παραμύθια του ήταν τα πρώτα βιβλία που διάβασε ο Ζαν Πωλ Σαρτρ, ο οποίος με καμάρι δήλωνε:

"Δεν ήξερα ακόμη να διαβάζω αλλά ήμουν αρκετά ματαιόδοξος ώστε να απαιτώ να έχω δικά μου βιβλία. Ο παππούς μου πήγε στον κατεργάρη τον εκδότη του και πήρε "Τα παραμύθια του Maurice Bouchor", ιστορίες εμπνευσμένες από τη λαϊκή παράδοση και προσαρμοσμένες στις προτιμήσεις των παιδιών από έναν άνδρα που είχε διατηρήσει, όπως ισχυριζόταν ο ίδιος, το βλέμμα ενός παιδιού".

"Ένας άνδρας που είχε διατηρήσει το βλέμμα ενός παιδιού". Μπορούμε να καταλάβουμε τί εννοούσε, αν αναλογιστούμε πως ο ίδιος ο Μωρίς Μπουσόρ σχεδίαζε και κατασκεύαζε τους ήρωές του για το κουκλοθέατρο, γράφοντας συγχρόνως τους διαλόγους και τα τραγούδια που ερμηνεύονταν με τη δική του φωνή ή τη φωνή των φίλων του.

Καρδιακός φίλος του Μπουσόρ υπήρξε ο γάλλος μεταρομαντικός συνθέτης, Ernest Chausson.

Σε ποιήματα του γάλλου ποιητή βασίστηκε ο κύκλος τραγουδιών του: "Poème de l'amour et de la mer Οp. 19 - Ποίημα της Αγάπης και της θάλασσας", μια σύνθεση που γράφτηκε τη δεκαετία 1882-1892. 

Ένα ορχηστρικό ιντερμέδιο χωρίζει τον κύκλο σε δυο ενότητες:

Η πρώτη περιλαμβάνει το ποίημα του Μωρίς  Μπουσόρ: "Το νερολούλουδο" και η δεύτερη εκείνο με τίτλο: "Θάνατος του έρωτα":

1. "Το νερολούλουδο":

Οσμή βαθιά κι ουράνια τον άνεμο γεμίζει,

καθώς στον φράχτη η πασχαλιά σκαρφαλωμένη ανθίζει,

των γυναικών μυρώνοντας την πλούσια κόμη.

Ήλιος καυτός τη θάλασσα τώρα θα πυρπολήσει,

ενώ την άμμο τη λεπτή έχει καταφιλήσει

κύμα γλυκό κι ολόχρυσο που σπάζει ακόμη.

Ω, ουρανέ, απ'τα μάτια της θα ' χεις βαφτεί, τραγούδια

θα πεις, ω αύρα ανάλαφρη, μες στα μαβιά λουλούδια

κι από αρώματα θα βγεις πλημμυρισμένη.

Ρυάκια, που νοτίσατε τη φορεσιά της, ω πράσινα δρομάκια,

όπου ριγούν στο βήμα της τερπνά τα χορταράκια,

φέρτε μπροστά μου εδώ την πολυαγαπημένη.

Καλοκαιριάτικο πρωί, και μ'έχει αναστατώσει

μικρό κορίτσι 'όμορφο στην άκρη της θαλάσσης,

κι είχε δυο μάτια καθαρά επάνω μου καρφώσει

γλυκά γελώντας κι άγρια, τόσο, που να τα χάσεις.

Εσύ, που σ'είχε ο Έρωτας, η Νιότη αναπλάσει,"

μπροστά μου φανερώθηκες, ψυχή βαθιά του κόσμου,

κοντά σου είχε πετάξει η καρδιά μου,

την άρπαξες για πάντα από την πλάση,

και ρόδα βρέχουν οι ουρανοί,

και θάμπωσε το φως μου.

***

Φριχτή καμπάνα και βαριά,

η ώρα του αντίο!

Το κύμα πάει στην αμμουδιά

μ'έναν ρυθμό αστείο,

έστω κι αν λέμε αντίο.

Περνούν χαρούμενα πουλιά

κι η άβυσσος γελάει,

και τα νερά πρασινωπά,

και η καρδιά μου σπάει

μπρος στα γαλάζια χάη.

Κι έτσι σπαράζω, τη ζωή

βλέποντας να μακραίνει,

μέσα στο πέλαγο η ψυχή

που μου' φυγε, χαμένη

κι οι θρήνοι μου σβησμένοι.

Αυτό το κύμα το σκληρό

πίσω θα μου τη φέρει;

Μένα τραγούδι ειρωνικό

με σκίζουν σα μαχαίρι

η θάλασσα, τ'αγέρι"

ΙΝΤΕΡΜΕΔΙΟ

2."Ο Θάνατος του έρωτα"

Οξιές ασημοκάπνιστες φιλούσε η σελήνη,
θεόρατα φαντάσματα. Και μέσα στην καρδιά
το αίμα μου επάγωνε καθώς έβλεπα Εκείνη,
παράξενα κοιτώντας με, να μου χαμογελά.

Η όψη μας κατάχλωμη τον Χάρο λες κι εντύθη,
και προς εκείνην γέρνοντας εδιάβασα βουβά
στα δυο μεγάλα μάτια της φριχτά να γράφει: ΛΗΘΗ.

Έαρ του χρόνου ήμερο, φαιδρό, γαληνεμένο,
που ΄ρθες πέρσι κι είχαμε στο φως σου ζεσταθεί,
το άνθος της αγάπης ας για πάντα μαραμένο,
απ'το φιλί σου ας ήτανε να νεκραναστηθεί.

Λοιπόν, τι κάνει; Πέταλο κανένα δεν ανοίγει
μήτε λιακάδα ολόχαρη μήτε ίσκιος δροσερός!
Των ρόδων και της πασχαλιάς οι μέρες έχουν φύγει,
μαζί κι ο έρωτάς μας για πάντα είναι είναι νεκρός!

("Toυ έρωτα και της αγάπης -Ποιήματα από τη Σαπφώ μέχρι το Ρεμπώ", εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 107-110, επιλογή-επιμέλεια: Στρ. Πασχάλης)

Τον έρωτα στην πιο πλατιά του μορφή συναντάμε σε αυτά τα ποιήματα του Μπουσόρ. Την αγάπη στην πιο βαθιά εκδοχή της. Έρωτας μοναχικός, απελπισμένος, αγάπη ανολοκλήρωτη, ανικανοποίητη, που τυραννά. Αγάπη εξιδανικευμένη σαν όνειρο, μέσα σε οσμές πασχαλιάς που ερεθίζουν και γεννούν πόθους κι ηδονές αλλά και θλίψες και οδύνες βαθιές. Αντικείμενα, όπως η πασχαλιά συσχετίζονται με συναισθήματα, γίνονται σύμβολά τους, εκφράζοντας τις ψυχικές καταστάσεις. 

Ο Ερνέστ Σωσόν εμπνέεται από την τρυφερή ποίηση του καρδιακού φίλου του, κοινωνεί και μεταλαμπαδεύει πληθώρα συναισθημάτων αναδεικνύοντας τον εσωστρεφή, δραματικό χαρακτήρα της ποιητικής δημιουργίας.
Καταφέρνει με τις νότες και τις αρμονίες του να μεταφέρει τον πλούσιο σε συναισθηματικές εικόνες ποιητικό λόγο του Μπουσόρ, ο οποίος ξεχειλίζει μουσικότητα, μεταφυσική ανησυχία και μυστικιστική υποβολή... 

Στη σύνθεση του Σωσόν υπάρχει διάχυτη η επιρροή του δασκάλου του, Ζυλ Μασνέ με έντονο δραματικό ύφος, που απορρέει κι από τις επαφές του συνθέτη με το καλλιτεχνικό περιβάλλον του, που εκτός του ποιητή Μπουσόρ περιελάμβανε και τους Μαλαρμέ, Τουργκένιεφ, Κλωντ Μονέ, όπως και συναδέλφους του μουσικούς, Ντεμπισί, Φορέ, Ντυπάρκ.
Μάλιστα, στον τελευταίο Ανρί Ντυπάρκ αφιέρωσε και τη σύνθεση: "Ποίημα της Αγάπης και της θάλασσας".

Ernest Chausson: "Poème de l'amour et de la mer Οp. 19"
Ερμηνεύει η Janet Baker