Μπετόβεν: Οι πρώτες δημοσιευμένες συνθέσεις του...

"Η Γέννηση του Μπετόβεν", Friedrich Geselschap

Εκείνο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι η ημερομηνία βάπτισής του, 17 Δεκεμβρίου 1770...
Έτσι με το σκεπτικό πως εκείνη την εποχή τα νεογέννητα βαπτίζονταν εντός 24 ωρών από τη γέννησή τους, εικάζουμε πως ο μέγας Μπετόβεν γεννήθηκε σαν σήμερα, 16 του τελευταίου μήνα του έτους 1770.

Εδώ ίσως πρέπει να θυμίσουμε πως για πολλά χρόνια ο τιτάνας νόμιζε πως είχε γεννηθεί το 1772, καθώς έτσι διέδιδε ο πατέρας του για να τον παρουσιάζει μικρότερο σε ηλικία, άρα να προκαλείται και μεγαλύτερος ενθουσιασμός για τα μουσικά του επιτεύγματα!

250 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη γέννηση του Μπετόβεν.
Κι ο ζωγράφος, Friedrich Geselschap στο παραπάνω εικαστικό έχει απεικονίσει τη στιγμή που έρχεται στον κόσμο ο κορυφαίος των κορυφαίων της παγκόσμιας μουσικής!
Η Μούσα με την άρπα της τον προικίζει με το μεγαλύτερο τάλαντο, ενώ μια χορωδία μικρών αγοριών ψάλλουν για τον ερχομό του. Ο πατέρας του, Γιόχαν, ένας μέθυσος και πραγματικά δύσκολος χαρακτήρας κάθεται σκεφτικός. Ίσως συλλογίζεται από τώρα τον τρόπο που θα κάνει το γιο του "χρυσοφόρο παιδί-θαύμα" κατά το προηγούμενο του Μότσαρτ. Δίπλα στη Μούσα, μια γερόντισσα μοίρα ετοιμάζεται να του φορέσει ακάνθινο στεφάνι προοιωνίζοντας τις κακουχίες και ταλαιπωρίες που θα υποστεί στη ζωή του ο μεγάλος μουσουργός με αποκορύφωμα την απώλεια της ακοής του... 

Πολλά θα είναι τα αφιερώματα σήμερα για τη γενέθλια επέτειό του...
Εγώ, σκέφτηκα να σταθούμε στις πρώτες δημοσιευμένες συνθέσεις του.

Ο Μπετόβεν ξεκίνησε μαθήματα μουσικής με τον πατέρα του και τοπικούς δασκάλους στη Βόννη από τα 5 χρόνια του... Στη συνέχεια διδάχτηκε σύνθεση από τον μέγα Νέεφε, ο οποίος τον χαρακτήρισε "προικισμένο και χαρισματικό, δεξιοτέχνη στο πιάνο με ερμηνείες δυναμικές"...

"Ο 12χρονος Μπετόβεν", Ελαιογραφία αγνώστου

Εκείνη την περίοδο ο Μπετόβεν ήταν 11 χρονών και δίνει την πρώτη του σύνθεση, που εκδόθηκε με τη φροντίδα του Νέεφε.
Μια μουσική δημιουργία, που έκανε τον δάσκαλό του να υπογραμμίσει τη νεαρή ιδιοφυΐα του μικρού Λούντβιχ, σημειώνοντας πως: "αν συνεχίσει όπως άρχισε, σίγουρα θα γίνει δεύτερος Μότσαρτ!"

Πρόκειται για τις "9 Παραλλαγές για πιάνο πάνω σε ένα March του Ernst Dressler".
Ο Μπετόβεν επιλέγει να συνθέσει πάνω σε κλίμακα αρκετά δύσκολη, την ντο ελάσσονα με τρεις υφέσεις στον οπλισμό της, ασυνήθιστη για τη μουσική της εποχής και κλίμακα στην οποία -όπως φάνηκε στην πορεία του- έδειξε ιδιαίτερη αδυναμία. (Ας θυμηθούμε το "Beethoven's C mood").

O Nέεφε είχε ενθουσιαστεί με την μελωδική του ευρηματικότητα και την ευφάνταστη αρμονική επεξεργασία του θέματος, καθώς η τεχνική της Παραλλαγής αποτελούσε βασικό μέρος εκπαίδευσης των σπουδαστών σύνθεσης τον 18ο αιώνα, και δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η πρώτη σύνθεση του Μπετόβεν προέκυψε από τα μουσικά του μαθήματα.

Beethoven: 9 Variations on a March by Dressler / Mikhail Pletnev:

Ένα χρόνο αργότερα και πάλι με τη βοήθεια του δασκάλου του, Νέεφε εκδόθηκαν και οι τρεις Σονάτες αφιερωμένες στον Εκλέκτορα Μαξιμιλιανό-Φρειδερίκο. Έχει ενδιαφέρον να διαβάσουμε ένα απόσπασμα από την επιστολή που έγραψε ο 13χρονος συνθέτης προς τον Υψηλότατο κατόπιν προτροπής του Νέεφε, φυσικά. Ο Μπετόβεν καυχιέται για τις δεξιότητές του(παράδοξο για κείνον), κι εκφράζεται με ποικίλες φιλοφρονήσεις και κολακείες, στοιχείο που ξαφνιάζει σκεπτόμενοι την ανεξάρτητη φύση που διαμόρφωσε μεγαλώνοντας, μια φύση επαναστατική, που αντιδρούσε απέναντι σε κάθε είδους εξουσία και τυραννία...

Ο Μπετόβεν στην πραγματικότητα πάλεψε μόνος του με χρήματα που κέρδιζε από δημόσιες συναυλίες και κατά παραγγελία συνθέσεις, μένοντας μακριά από την παράδοση της εποχής ο επιφανής δημιουργός να είναι αρεστός στους προύχοντες και της αυλής τους.

Γράφει λοιπόν:

(από: bl.uk/collection)

"Γαληνοτάτη Υψηλότης!
Από το τέταρτο ήδη έτος της ηλικίας μου η μουσική ήταν η κυριότερη από τις ασχολίες μου. Εξοικειώθηκα τόσο πρόωρα με τη γλυκιά Μούσα, η οποία δονούσε στην ψυχή μου τις αγνές αρμονίες της, που σύντομα την αγάπησα και νομίζω πως και γω της έγινα αρεστός. Από τότε η Μούσα μού ψιθύριζε: "Προσπάθησε να αποτυπώσεις τις αρμονίες που έχεις στην ψυχή σου!".
Και γω σκεφτόμουν: Έντεκα χρονών, πώς να πάρω το ύφος συνθέτη; Όμως, ήταν γραμμένο. Υπάκουσα και έγραψα. Τώρα, Γαληνοτάτη Υψηλότης τολμώ να καταθέσω τις πρώτες εργασίες μου στα σκαλοπάτια του θρόνου Σας, ελπίζοντας σε ένα τρυφερό πατρικό βλέμμα.
Ω, ναι, σ' όλες τις περιστάσεις, οι επιστήμες και οι τέχνες βρήκαν σε Σας το σοφό τους υπερασπιστή και γενναιόδωρο προστάτης τους και γνωρίζω ότι το ταλέντο ευδοκιμεί όταν εκκολάπτεται κάτω από τις πατρικές Σας φροντίδες.

Λ.Μπετόβεν"

(Ο Μπετόβεν μέσα από την αλληλογραφία του", Αμ. Αμαραντίδης, εκδ.Νάκας, σελ.22)

Οι "Τρεις Σονάτες για Πιάνο, WoO 47", γραμμένες από τον 12χρονο Μπετόβεν δείχνουν ένα υψηλό συνθετικό επίπεδο για την ηλικία του κι αποτελούν τον προπομπό των αριστουργημάτων που θα ακολουθήσουν. Είναι γνωστές ως "Kurfürstensonaten", από τη γερμανική λέξη για τον Εκλέκτορα = Kurfürst.

Ο Μπετόβεν δεν τους έδωσε opus, καθώς γράφτηκαν σε τόσο μικρή ηλικία. Όμως ακολουθώντας τα πρότυπα της κλασικής σονάτας του Μότσαρτ και των παλαιοτέρων δασκάλων πετυχαίνει ένα εντυπωσιακότατο αποτέλεσμα με ευφάνταστες αναπτύξεις θεμάτων πάνω στις κλίμακες: Μι υφ. μείζονα, Φα ελάσσονα και Ρε μείζονα. Θα απολαύσουμε τη Ν.2 σε Φα.

Beethoven - Piano Sonata No. 2, WoO 47 / Mikhail Pletnev

Larghetto maestoso - Allegro assai 

Andante 

Presto

Οι συνθέσεις αυτές, φίλοι μου, αν και πρώιμες μαρτυρούν το άφθαστο ταλέντο του Μπετόβεν! Τη μελωδική, αλλά και την ευρηματικότητά του στην αρμονία, μαρτυρούν πως γνωρίζει τον τρόπο να μεταπλάθει τα μοτίβα, χωρίς να απομακρύνεται από το ύφος τους, αλλά μεταμορφώνοντάς τα σε κάτι "δίδυμο", δηλαδή ενωτικό και ξεχωριστό συγχρόνως...

Τιτάνας ο Μπετόβεν, δεν του δόθηκε τυχαία ο χαρακτηρισμός, όπως και άλλα επίθετα που αντικατοπτρίζουν το μεγαλείο του...