Φόρος τιμής στον Σιμπέλιους με το "Τραγούδι του Μάγου"...

 

"O Bάιναμόινεν παίζει κάντελε", Robert Wilhelm Ekman

Ο Γιαν ή Ζαν Σιμπέλιους γεννήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου του 1865 στην πόλη Χεμινλίνα της Φινλανδίας. Οι γονείς του είχαν σουηδική καταγωγή και επηρεασμένος από τον γαλλομαθή θείο του, ήθελε να τον φωνάζουν με τη γαλλική εκδοχή του ονόματός του,  Ζαν. Μικρό αγόρι ακόμη ξεκίνησε να μαθαίνει βιολί, με τις επιδόσεις του στη μουσική να είναι ξεχωριστές...

Αρχικά γράφτηκε στη Νομική σχολή, που όμως εγκατέλειψε γρήγορα για να αφοσιωθεί στη μουσική. Μετά το Ελσίνκι οι μουσικές σπουδές του συνεχίστηκαν στο Βερολίνο και στη Βιέννη. Στο Πανεπιστήμιο ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τους μύθους της πατρίδας του και συγκεκριμένα με το εθνικό έπος "Καλεβάλα" το οποίο θα αποτελέσει μόνιμη έμπνευσή του σε όλη την διάρκεια της συνθετικής πορείας του.

"Ο Βάιναμόινεν κουρδίζει το κάντελε",
Johan Zacharias Blackstadius

Το Φινλανδικό έπος "Καλεβάλα", ένα από τα σπουδαιότερα έργα της λογοτεχνίας της χώρας,  που στη γλώσσα τους σημαίνει: "Γη του Κάλεβα" ξετυλίγεται σε 50 runot(έμμετρα ποιήματα) και περίπου 23.000 στίχους. 

Έχει βασικό ήρωά του μια σαμανιστική ύπαρξη, τον Βάιναμόϊνεν.
Πρόκειται για ιερέα και μάγο, που το όνομά του προέρχεται από τη λέξη "vaina" που σημαίνει "βαθύ ποτάμι". 

Σύμφωνα με το μύθο ήταν γιος της παρθένας του Αέρα και συνέβαλε στη δημιουργία του κόσμου με την μαγική δύναμη των τραγουδιών και της μουσικής του.  
Από οστά ενός γιγάντιου κήτους και τα μαλλιά ενός νεαρού κοριτσιού είχε φτιάξει ένα πεντάχορδο μουσικό όργανο με μαγικές ιδιότητες, το κάντελε, που μέχρι σήμερα θεωρείται εθνικό μουσικό όργανο της Φινλανδίας.

"Ο Βάιναμόινεν συγκινεί με τη μουσική του"
Pekka Halonen

Σαν τον μυθικό Ορφέα της ελληνικής αρχαιότητας, ο Βάιναμόϊνεν είχε ένα ασύγκριτο χάρισμα. Παίζοντας κάντελε μάγευε όλα τα έμψυχα και άψυχα όντα της πλάσης και τούς ασκούσε απίστευτη γοητεία.
"Όλοι οι άνθρωποι, όταν τον άκουγαν φορτίζονταν συναισθηματικά, συγκινούνταν, δάκρυζαν και οι καρδιές τους έλιωναν σαν κεράκι".
Ακόμη και ο ίδιος ο Βάιναμόϊνεν έκλαιγε κάποιες φορές σαγηνευμένος από την γλυκύτητα της μουσικής του.

Ο μύθος λέει ότι κάποτε που έπαιζε στην ακροθαλασσιά συγκινήθηκε τόσο, που άρχισε να κλαίει γοερά. Τα δάκρυά του "μεγαλύτερα κι από βατόμουρα" έτρεχαν ακατάπαυστα και βυθίζονταν στα καθαρά νερά της καταγάλανης θάλασσας. Τότε, ένα γλαροπούλι που άκουγε το τραγούδι του κι αυτό, πεταρίζοντας από ευφορία βούτηξε για να ανασύρει τα δάκρυά του, που είχαν μεταμορφωθεί σε αστραφτερά μαργαριτάρια...

Σε αυτό το επεισόδιο από την Καλεβάλα βασίζεται η μουσική έμπνευση της αμερικανοσκοτσέζας συνθέτιδας, Thea Musgrave με τίτλο: "The  Song of the Enchanter -Το Τραγούδι του Μάγου".

Πρόκειται για μικρής διάρκειας σύνθεση, που γράφτηκε το 1990, μετά από ανάθεση της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Ελσίνκι στη δημιουργό, προς τιμήν της 125ης επετείου από τη γέννηση του Γιαν Σιμπέλιους.

Thea Musgrave
(musicweb)

Η γεννημένη στο Εδιμβούργο συνθέτις και μαθήτρια των Νάντιας Μπουλανζέ και Άαρον Κόπλαντ με την "παραστατική"  μουσική της μαρτυρά τη σπάνια ικανότητά της να παρασύρει τον ακροατή στον πολύπλευρα περιγραφικό μουσικό της κόσμο.

Δεν επαινέθηκε τυχαία από τους κριτικούς για τις πλούσιες αρμονίες, τις εμπνευσμένες μελωδικές ιδέες, την υφολογική, δομική και μορφολογική σαφήνεια, καθώς και για το "Strauss-ιανό" ύφος της στην ενορχήστρωση.

Δεν χρειάζεται να έχει κανείς έμπειρο αυτί για να διακρίνει κατά την ακρόαση, τις λεπτές ηχοχρωματικά μουσικές φράσεις της Μασγκρέιβ. Να διακρίνει τα μοτίβα που πλάθουν τη σαγηνευτική ατμόσφαιρα, που δημιουργεί η γλυκύτητα της μουσικής του Βάιναμόινεν, του εφάμιλλου των θεών μάγου, εκτελεστή μελωδιών που ηχούν ως υπέρτατα μυστήρια...

Το "Τραγούδι του μάγου - Αφιέρωμα στον Σιμπέλιους" είναι ορχηστρική μουσική απαράμιλλης ομορφιάς και ποιητικότητας, που εντυπωσιάζει με το χρωματικό πλούτο της, ενώ εκπλήσσει η πρωτοτυπία της ιμπρεσιονιστικής παλέτας της δημιουργού.

Το ακούμε από την Helsinki Philharmonic Orchestra, που έκανε και την ανάθεση του έργου.

Thea Musgrave: " Hommage à Sibelius - Song of the Enchanter"