 |
| J.M.W. Turner: "Staffa, Fingal's Cave" (Eικ. 1) |
Η Σκωτσέζα συνθέτρια Thea Musgrave, που συχνά στρέφεται στην εικαστική τέχνη για να βρει έμπνευση για τη μουσική της, το 2003 συνέθεσε την ορχηστρική της σουίτα: "Turbulent Landscapes -Ταραχώδη Τοπία" με θέμα επικίνδυνους θαλασσινούς τόπους, θαλάσσια τέρατα και ναυάγια που απεικόνισε ο J.M.W. Turner στους πίνακές του.
 |
| J.M.W. Turner |
- Staffa, Fingal's Cave
- The Shipwreck και
- Dawn After the Wreck
που στη φαντασία της μουσικού δημιουργού συνθέτουν την μουσική ιστορία που επιθυμεί να αφηγηθεί:
- Την καταιγίδα που μαίνεται στη θάλασσα πριν το ναυάγιο ενός πλοίου,
- Την αγωνία και τον τρόμο που δημιουργεί το ταραχώδες γεγονός και τέλος
- Την οδύνη από την καταστροφή και την απώλεια ζωών.
Ως τοπιογράφος, ο Turner άντλησε τη μεγαλύτερη έμπνευσή του από την ίδια τη φύση.
Γοητεύτηκε από τη θάλασσα και τα φυσικά φαινόμενα, θέματα δημοφιλή στην περίοδο της αγγλικής ρομαντικής τέχνης, καθώς ο 19ος αιώνας ήταν μια περίοδος ακμής της Βρετανικής ναυτιλίας.
Ο πίνακας, που βλέπουμε παραπάνω στην Εικ. 1 και αποτελεί το άνοιγμα του μουσικού μέρους, τιτλοφορείται: "Staffa, Fingal's Cave-Στάφα, η Σπηλιά του Φίνγκαλ" και είναι δημιουργία του 1832.
Την προηγούμενη χρονιά ο Turner επισκέφτηκε το νησί στις Εβρίδες για να δει τη διάσημη σπηλιά και να σχεδιάσει σκηνικά για μια ποιητική συλλογή του σερ Ουόλτερ Σκοτ. Στο νησί αυτό, γνωστό ως "το νησί με τις κολώνες" λόγω της φυσικής ομορφιάς των στηλών βασάλτη που δημιουργήθηκαν πριν από εκατομμύρια χρόνια από την απότομη ψύξη λάβας, συναντά κανείς τη μεγάλη θαλάσσια σπηλιά, στην οποία σύμφωνα με το θρύλο εκεί κατοικούσε o γίγαντας Φίνγκαλ!
Όπως αναφέρει στις σημειώσεις του ο Ουίλλιαμ Τέρνερ:
"στο ταξίδι της επιστροφής ξέσπασε απρόσμενη καταιγίδα και ο ήλιος κατακόκκινος όλο θυμό προσπαθούσε πεισματικά να περάσει μέσα από τα μαύρα και βαριά απ' τη βροχή που κουβαλούσαν, σύννεφα".
Καθώς ο ζωγράφος αναφέρεται στον τόπο, αναπόφευκτα κάθε μουσικόφιλος, άρα και η σκωτσέζα συνθέτις από το Εδιμβούργο και μαθήτρια της Νάντιας Μπουλανζέ οδηγείται στην περίφημη ουβερτούρα του Μέντελσον: "Εβρίδες" , η οποία μνημονεύει το δικό του ταξίδι στο σπήλαιο ένα χρόνο πριν από τον Τέρνερ, οπότε και δεν αποτελούν έκπληξη οι μουσικοί της υπαινιγμοί στα "Ταραχώδη Τοπία" της.
Το τμήμα του μουσικού μέρους αναπτύσσεται σταδιακά σε μια σφοδρή καταιγίδα με τα τοξοτά, κρουστά και χάλκινα πνευστά να δημιουργούν απειλητικό σκηνικό, αναταραχή και αγωνία, που καταλήγουν στην οδυνηρή ολοκληρωτική καταστροφή, το ναυάγιο του καραβιού, όπου κυριαρχούν ηχητικοί στροβιλισμοί και απότομα ξεσπάσματα από τα τύμπανα παράλληλα με πένθιμα, γεμάτα μυστήριο μοτίβα εκτελεσμένα από όμποε και αγγλικά κόρνα. Η παρουσία σύντομων κι άλλοτε παρατεταμένων τρέμολι της πρώτης ενότητας προοιωνίζουν τη δραματικότητα της σύνθεσης.
 |
| J.M.W. Turner: "The Shipwreck" (Eικ. 2) |
Ο δεύτερος πίνακας (Εικ. 2) είναι δημιουργία του 1805, φιλοξενείται στην Tate Gallery του Λονδίνου και τιτλοφορείται: "The Shipwreck-Το Ναυάγιο".
Ηχοχρωματικοί συνδυασμοί και ιδιαίτερες αρμονίες απεικονίζουν μουσικά τον άνθρωπο που παλεύει ενάντια στη φύση. Η Θία Μασγκρέιβ επιστρατεύει ευφάνταστους συνδυασμούς οργάνων προκειμένου να πετύχει πιστή απεικόνιση του φυσικού φαινομένου. Πνιχτοί ήχοι από την παλμική δόνηση των χάλκινων προσομοιάζουν με ανεμοθύελλα και σκιαγραφούν το παραδομένο στη δύναμη της φύσης πλεούμενο, στους ανέμους που λυσσομανούν και τα αφρισμένα κύματα που έρχονται να καταβροχθίσουν τα πάντα.... Το μικρό ιστιοφόρο αγωνίζεται να κρατηθεί στην επιφάνεια κάτω από το σκοτεινό ουρανό... Ναύτες και επιβάτες πασχίζουν απεγνωσμένα ενάντια στις ανεξέλεγκτες δυνάμεις της φύσης...Ρολαρίσματα στα τύμπανα παρέχουν απαιτούμενους απειλητικούς ήχους που μιμούνται τη θαλασσοταραχή και τον μανιασμένο άνεμο, που βρυχάται και σφυρίζει.
Πλοία και άνθρωποι -στην εικαστική και μουσική αποτύπωση- μοιάζουν να χάνονται σε μια δίνη φωτός και χρωμάτων-ηχοχρωμάτων.
Καθώς τα πάντα βυθίζονται στο νερό και το πλοίο χάνεται, η μουσική κλυδωνίζεται σ'ένα εκτεταμένο φάσμα δυναμικής, ανάμεσα σε εκκωφαντικά φορτίσιμι έως ανεπαίσθητες σιωπές.
Η Μασγκρέιβ φαίνεται να γνωρίζει σε βάθος την τέχνη να κατασκευάζει υφές, αναμφίβολα εκπαιδευμένη σ' αυτό από την απαιτητική δασκάλα της, Nάντια Μπουλανζέ.
 |
| J.M.W. Turner: " Dawn After the Wreck" (Eικ. 3) |
Το τρίτο τμήμα του μέρους δημιουργεί ρίγη συγκίνησης καθώς παρουσιάζει -σύμφωνα με το εικαστικό της Εικ. 3- την "Αυγή μετά το Ναυάγιο - Dawn After the Wreck" ένα κυνηγόσκυλο μοναχό, που ουρλιάζει σπαρακτικά στην έρημη ακτή ...
Πρόκειται για μια βαθιά οδυνηρή εικόνα απώλειας, μοναξιάς και θλίψης που η συνθέτις αποτυπώνει με ήχους σε έναν θρήνο που εκτελείται από σόλο όμποε, η καντέντζα του οποίου ξεχειλίζει συναισθήματα.
Συνοδευτικά ακούγονται διακριτικά αποσπάσματα από το Γρηγοριανό άσμα "Dies irae".
 |
| Thea Musgrave (Thea Musgrave photos.fb) |
Τόσο από την άποψη ενέργειας και συνδυασμών, όσο και από την άποψη του τρόπου με τον οποίο δημιουργεί ηχητικές εικόνες κι αφηγήσεις, από το χλωμό και αιθέριο ως το απειλητικό και σκοτεινό, η προσέγγιση της Mασγκρέιβ ξαφνιάζει. Κυρίως στα ορχηστρικά έργα της εντυπωσιάζει ο χρωματικός πλούτος της πρωτότυπης ιμπρεσιονιστικής παλέτας της. Μια σαγηνευτική ορχηστρική μουσική που η ίδια η συνθέτις χαρακτηρίζει "δραματική και αφηρημένη". Το μουσικό ιδίωμά της, προσεκτικά σχεδιασμένο πάντα, δεν παραβλέπει ποτέ τους αρμονικούς στόχους, ακόμα κι όταν στη δομή του περιλαμβάνει στιγμές εξπρεσιονιστικής έντασης. Όπως στα " Turbulent Landscapes" της, που βασίζονται σε πίνακες του JMW Turner και συντέθηκαν για τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστώνης, τρεις κινήσεις από τα οποία θα ακούσουμε σήμερα. Η Μασγκρέιβ δημιουργεί μουσική ποιητικής αφήγησης και έντασης, χωρίς να περιορίζεται απλά στην αλληλεπίδραση με τη ζωγραφική.
Thea Musgrave: "Turbulent Landscapes, Mov. II: Το Ναυάγιο"
Για τη σύνταξη του κειμένου εκτός από προσωπικές σημειώσεις και εκτιμήσεις, αντλήθηκαν στοιχεία και από: wisemusicclassical και interlude.hk
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου