Ύψωση Τιμίου Σταυρού: Ζωγραφική και Μουσική ως Μαρτυρίες Λύτρωσης...

"Εύρεση και Αναγνώριση του Αληθινού Σταυρού", Piero della Francesca

Χρόνια Πολλά!
Με υγεία, ηρεμία ψυχής και δύναμη να σηκώνουμε τους καθημερινούς μας ΣΤΑΥΡΟΥΣ!

"O Θρύλος του Τιμίου Σταυρού",  Piero della Francesca

Σήμερα η Εκκλησία τιμά την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, το ιερότερο σύμβολο της πίστης μας, το σημείο της θυσίας, της αγάπης, της λύτρωσης. Ο Σταυρός δεν είναι μόνο σύμβολο του πάθους του Χριστού, είναι και υπενθύμιση της ελπίδας. Ότι μετά τη δυσκολία έρχεται η Ανάσταση. Μετά τον πόνο, η γαλήνη.

Σε μια εποχή που ο καθένας μας σηκώνει τον δικό του καθημερινό σταυρό, μικρό ή μεγάλο, φανερό ή αθέατο, ας μας χαρίσει η μέρα αυτή υγεία, ηρεμία ψυχής και δύναμη.
Ας έχουμε τον Σταυρό οδηγό μας. Για να υπομένουμε, για να αγαπάμε, να συγχωρούμε, να προχωράμε.



Σύμφωνα με τη θρησκεία μας το 326 μ.Χ. η Αγία Ελένη πήγε στην Ιερουσαλήμ για να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους . Εκεί άρχισε έρευνες για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού.
Αρχισε τις ανασκαφές στο Γολγοθά, αφού γκρέμισε τον ναό της Αφροδίτης που υπήρχε στο σημείο.
Οι ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια τρεις σταυρούς. Ποιος όμως από τους τρεις ήταν του Κυρίου; Τότε ο επίσκοπος έκανε δέηση και άγγιξε με τους σταυρούς το σώμα μιας ευσεβούς γυναίκας, που μόλις είχε πεθάνει.
Όταν άγγιξε τον τρίτο σταυρό, η γυναίκα αναστήθηκε. Εκείνος ήταν ο Ευλογημένος Στραυρός του Κυρίου, το Τίμιο Ξυλο.

Το θρησκευτικό επεισόδιο απεικονίζεται στην τεραστίων διαστάσεων και μεγαλοπρεπέστατη τοιχογραφία στη Βασιλική του Αγίου Φραγκίσκου στο Αρέτσο, ο Piero della Francesca.(εικ.1, 2)

Η αριστουργηματική τοιχογραφία δεν αποτελεί απλή εικονογράφηση ενός θρησκευτικού θρύλου. Είναι ένας ύμνος στην πίστη, στην ταπεινότητα και στη λύτρωση. Ο Σταυρός δεν παρουσιάζεται σαν όργανο βασανισμού, αλλά σαν μέσο αποκατάστασης της σχέσης του ανθρώπου με το θείο.
Σε κάθε σκηνή, ο Πιέρο διδάσκει ότι ο Σταυρός δεν είναι βάρος, αλλά γέφυρα. Και ότι το υπέρτατο μυστήριο της πίστης δεν βρίσκεται στην πράξη, αλλά στη σιωπηλή κατανόηση αυτής της αλήθειας.

Ο Ισπανός συνθέτης της Αναγέννησης, Francisco Guerrero θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους της Ισπανικής Χρυσής Εποχής. Συνέθεσε κυρίως εκκλησιαστική μουσική, Λειτουργίες, μοτέτα, ύμνους, ψαλμούς, αλλά και κοσμικά έργα. Ήταν δάσκαλος, τραγουδιστής και αρχιμουσικός στον Καθεδρικό της Σεβίλλης.
Έζησε μια ζωή αφιερωμένη στην πίστη αλλά και την περιπέτεια. Ταξίδεψε ως τους Αγίους Τόπους και αιχμαλωτίστηκε από πειρατές στην επιστροφή.

Το μοτέτο του "O crux benedicta" είναι ένα από τα ωραιότερα δείγματα της πολυφωνικής ιερής μουσικής του ύστερου 16ου αιώνα κι ανήκει στο λειτουργικό ρεπερτόριο της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού.
Το λατινικό κείμενό του απευθύνει ύμνο προς τον Σταυρό, ως σύμβολο αγιότητας, ελπίδας και σωτηρίας. Γραμμένο για 4 φωνές a cappella, ακολουθεί ήπια αντιστικτική γραφή και λυρική, μελωδική γραμμή που προβάλλει τον σεβασμό στο ιερό κείμενο.
Η ισορροπία των φωνών δημιουργεί διάφανη, κατανυκτική ατμόσφαιρα, που υποστηρίζει το λειτουργικό χαρακτήρα του έργου.
Πρόκειται για σύνθεση που δεν κραυγάζει θρησκευτικότητα. Είναι ιερή προσευχή που διαπερνά τον χρόνο και τις καρδιές. Ένα μουσικό προσκύνημα στον Σταυρό, με σεβασμό, ευλάβεια, τρυφερότητα και δέος.

O crux benedicta,

o crux splendidior cunctis astris

portare talentum mundi

dulce lignum, dulces clavos

dulcia ferens pondera

salva præsentem catervam

in tuis laudibus congregatam.

Ευλογημένε Σταυρέ, που μόνο εσύ ήσουν

άξιος να κουβαλήσεις την αξία του κόσμου

γλυκό ξύλο, γλυκά καρφιά, γλυκύτερα

φέρουν βάρη. Πάνω απ' όλα τα ξύλα κέδρων

εσύ ξεχωρίζεις. Από σένα κρεμιόταν

η Σωτηρία του Κόσμου. Πάνω σε σένα

θριάμβευσε ο Χριστός και ο θάνατος

ξεπέρασε το θάνατο εις τον αιώνα.

Francisco Guerrero: "O crux benedicta"

(Μοτέτο για 4 φωνές)