"Άντον Ράιχα, ο πατήρ του Κουιντέτου πνευστών"

Anton Reicha: Father of Wind Quintet

[Στη μνήμη του Άντον Ράιχα, 28 Μαΐου 1836]

Η καλημέρα μου έρχεται με ένα τσέχο συνθέτη, καθηγητή, παιδαγωγό και θεωρητικό της μουσικής, όχι πολύ γνωστό στο ευρύ κοινό, τον Άντον Ράιχα.

Ξεκίνησε τη μουσική του ενασχόληση ως φλαουτίστας, θαυμάστηκε από τους συγχρόνους του Μπετόβεν(γεννήθηκαν την ίδια χρονιά) και Χάυντν με τους οποίους συνδέθηκε με βαθιά φιλία.

Με τον Μπετόβεν γνωρίστηκαν στη Βόννη, όταν παιδιά συμμετείχαν στην ορχήστρα του εκλέκτορα Μαξιμιλιανού όπου ο Ράιχα έπαιζε φλάουτο και ο Μπετόβεν βιόλα.

Ο Ράιχα επίσης υπήρξε δάσκαλος-οραματιστής των Μπερλιόζ, Λιστ και Φρανκ.

Έζησε μεγάλο χρονικό διάστημα στο Παρίσι, αναγνωρίστηκε από μαθητές, συναδέλφους του, κριτικούς και κοινό, και το 1831 τιμήθηκε με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής.

Καθώς την εποχή εκείνη η μουσική δωματίου ήταν περιορισμένη κυρίως σε σύνολα εγχόρδων, προσπάθησε να αναπτύξει το ενδιαφέρον του κοινού για τα πνευστά όργανα, που ως φλαουτίστας εκτιμούσε κι έτσι αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος των συνθέσεών του, σ’αυτά.

Αυτός είναι και ο λόγος που συνηθίζονται οι αναφορές πως με το συνθετικό έργο του Ράιχα "νομιμοποιήθηκε" η παράδοξη για την εποχή του, αυτονόμηση ενός πενταμελούς σχήματος πνευστών και θεωρείται ο ΠΑΤΕΡΑΣ του ΚΟΥΙΝΤΕΤΟΥ πνευστών.

Ο ίδιος γράφει στα απομνημονεύματά του: 

"Εκείνη την εποχή υπήρχε έλλειψη καλής μουσικής και όσον αφορά τα πνευστά, παντελής έλλειψη, επειδή οι συνθέτες γνώριζαν ελάχιστα για την τεχνική τους".

Έργο αναφοράς στη συνθετική δημιουργία του συνθέτη κι ανάμεσα στα κουιντέτα εγχόρδων του για ξύλινα πνευστά αποτελεί το "Κουιντέτο Πνευστών σε Μι ύφ., έργο 88 ", το οποίο προτείνω να ακούσουμε.

Με ένα φλάουτο, ένα όμποε, ένα κλαρινέτο, ένα φαγκότο κι ένα κόρνο δημιουργεί ένα φασαριόζικο και περιπετειώδες κουιντέτο, εξαιρετικά δεξιοτεχνικό απ΄το οποίο θα επικεντρωθούμε στο 2ο μέρος του, το Μινουέτο.

Είναι μέρος που, τουλάχιστον μελωδικά, θυμίζει ιντερλούδιο από όπερα μπούφα, εμφατικό ρυθμικά σαν εμβατήριο, απλό και εύπεπτο όπως μια παραδοσιακή μελωδία.

Ανάλαφρο και διασκεδαστικό χαρακτηρίζεται από γρήγορο ρυθμό, σπινθηροβόλο ύφος, αντανακλά τρυφερότητα και αμεσότητα!

Πολύχρωμα και ζωντανά τα μοτίβα του μοιράζονται ισότιμα μεταξύ των τεσσάρων ξύλινων οργάνων με το κόρνο να υπογραμμίζει με τον μεταλλικό, σκούρο ήχο του τις καταλήξεις των φράσεων.

Ένα κουιντέτο πνευστών, που ακούγοντάς το, εμένα προσωπικά μού φέρνει στο νου πρωτόβγαλτους ηθοποιούς, που εμφανίζονται με γλυκιά αναίδεια στη σκηνή, αδιαφορώντας για την ύπαρξη κοινού, ταγμένοι στην προσωπική τους ανάταση ψυχής,…αρχίζουν τους κωμικούς διαλόγους τους μετατρέποντας βαθμιαία την αρχική έκπληξη των θεατών σε ανυπέρβλητη εσωτερική ευθυμία, γεννώντας την επιθυμία έκφρασης θαυμασμού με ξέφρενα χειροκροτήματα…

Θα με ενδιέφερε η γνώμη σας για το τί σάς γεννά η μελωδία του... 

Κουιντέτο Πνευστών σε Μι ύφεση Μείζονα έργο 88, αρ.2/ Minuetto: