"Η σχολαστικότητα και οι εμμονές του Σοστακόβιτς"

 

                           (με αφορμή τη σημερινή γενέθλια επέτειό του-25 Σεπτεμβρίου 1906 )

Ο 18χρονος Σοστακόβιτς στις 28 Ιουνίου 1925, δύο μέρες πριν ολοκληρώσει τη Συμφωνία Νο 1 

(The Musical bungalow, από τα αρχεία της Naxos records)

"Ανέκαθεν υπήρξε σχολαστικός. Πήγαινε στον κουρέα κάθε δύο μήνες, το ίδιο περίπου και στον οδοντίατρο-εκτός από σχολαστικός ήταν και διαρκώς ανήσυχος για την υγεία του.
Έπλενε συνεχώς τα χέρια του...μόλις έβλεπε δύο αποτσίγαρα σε ένα τασάκι, πήγαινε και το άδειαζε. Ήθελε να ξέρει ότι όλα δούλευαν κανονικά:νερό, ηλεκτρικό, υδραυλικά.
Στο ημερολόγιό του ήταν σημειωμένα τα γενέθλια μελών της οικογένειας, φίλων συναδέλφων και όλο και κάποια κάρτα ή τηλεγρ΄φημα θα έστελνε σε αυτούς που βρίσκονταν στον κατάλογο.
 Όποτε πήγαινε στην ντάτσα* του έξω από τη Μόσχα, πρώτο του μέλημα ήταν να στείλει στον εαυτό του μια κάρτα για να ελέγξει την αξιοπιστία των ταχυδρομείων."

("Ο αχός της εποχής", J.Barnes, μετφ. Θ.Σκάσσης, εκδ. Μεταίχμιο)

[*ντάτσα=η εξοχική κατοικία των ρώσων των μεγαλουπόλεων, που τούς δινόταν από το κράτος. Ετυμολογικά προέρχεται από το ρημα: davat-δίνω, άρα ειναι "αυτό που δόθηκε". Οι πρώτες ντάτσες ήταν η ανταμοιβή, ένα δώρο των τσάρων προς τα μέλη της προσωπικής τους φρουράς για τις υπηρεσίες τους].

Με ένα έργο του 18χρονου Νμίτρι Σοστακόβιτς θα σάς καλημερίσω, φίλοι μου!

Είναι η Πρώτη Συμφωνία του σε φα ελ. που γράφτηκε και παρουσιάστηκε στην αποφοίτησή του από την τάξη σύνθεσης στο Ωδείο του Λένιγκραντ το 1925.

Αν και έργο της νεότητάς του, εμφανίζει έναν ενδιαφέροντα και χαρακτηριστικό συνδυασμό ζωντάνιας και χιούμορ από τη μία πλευρά, με δράμα και βαθύτητα από την άλλη, κάτι που έκανε πολλούς να μιλούν για επίδραση από Στραβίνσκι και Προκόφιεφ.

Η ελαφρότητα και η διάθεση για παιχνίδι δεν μειώνει τη συμφωνική σύνθεση, αντίθετα κάνει εμφανή τα σημάδια της σπουδαιότητας του συνθέτη και της εξέλιξής του, ιδιαίτερα στα εκπληκτικής λάμψης μοτίβα και την ενορχήστρωση, που εντυπωσιάζουν πλέκοντας σκοτεινές αποχρώσεις, ειρωνία και σάτιρα με την πολύχρωμη και ευφάνταστη μουσική αυθάδεια του συνθέτη.

Χαρακτηριστική μουσική, άλλοτε απρόβλεπτη, ξεκαρδιστικά αστεία, κι άλλοτε εκπληκτικά συγκινητική! Άλλοτε ν’ακούγεται εκρηκτική, νευρώδης ή σκερτσόζα κι άλλοτε ζοφερά στοχαστική απαιτώντας βαθιά περίσκεψη και συλλογισμό!

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι η συμφωνία αυτή ήταν από τις συνθέσεις που είχαν εντυπωσιάσει τον Ανρί Ματίς.

Μάλιστα, σύμφωνα με το γάλλο ζωγράφο, τη μελωδία της μετέφρασε σε χρωματικό σύστημα, όπου : το μαύρο δηλώνει τη βία, το άσπρο τη γυναίκα, το κίτρινο τη μοχθηρία και το μπλε τη φύση...Άποψη, που δηλώνεται στο χαρτοκοπτικό του Ματίς: "Two Dancers".

Το μπαλέτο "Rouge et Noir", σε χορογραφία του Λεονίντ Μασίν , που ο Ματίς είχε αναλάβει τα κοστούμια και τα σκηνικά στηρίζεται μουσικά στην Πρώτη Συμφωνία του Σοστακόβιτς.

(Σχετικά μπορείτε να διαβάσετε σε παλαιότερο κείμενό μου εδώ.)

Προτείνω να την απολαύσουμε με τον Βάλερι Γκέργκιεφ στο πόντιουμ, μια δεσπόζουσα μουσική μορφή, οι ηχογραφήσεις του οποίου έχουν τιμηθεί με σημαντικά βραβεία παγκοσμίως, ανάμεσά τους και το Βραβείο "Ντμίτρι Σοστακόβιτς".

Eνας μαέστρος, ο οποίος έχει περάσει μια ζωή βυθισμένη στη μουσική του ρώσου συνθέτη!

Shostakovich: Symphony No.1 / Valery Gergiev: