Αραγκόν-Πουλένκ, ένα τραγούδι απ'τον "αιώνιο έφηβο"...

 

"Αραγκόν", σκίτσο από τον Ανρί Ματίς 

Ο Αραγκόν με τον Ρίτσο

Γενέθλια επέτειος του σπουδαίου διανοούμενου Λουί Αραγκόν (3 Οκτωβρίου 1897), ενός πνευματικού ανθρώπου(συγγραφέας, δοκιμιογράφος, ποιητής, κριτικός τέχνης, διπλωμάτης),  από τους σπουδαιότερους της γενιάς του, ένας "αιώνιος έφηβος", όπως τον αποκάλεσε ο Γιάννης Ρίτσος σε ένα από τα ποιήματα που του αφιέρωσε:

"Αραγκόν,
εσύ ο αιώνιος έφηβος
πώς μπορεί να ’σαι ογδόντα χρονώ
και πώς μπορεί να ’σαι μόνον ογδόντα χρονώ
εσύ που βίωσες κι έπραξες την αιωνιότητα;"



Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Αραγκόν γράφει το ποίημα "C", αναφερόμενος στις γέφυρες του Caesar(Καίσαρα) στο Ρήνο ποταμό, κοντά στην Angiers, όπου το 51 π.Χ. οι Γαλάτες ηττήθηκαν από τους Ρωμαίους.
Στο ίδιο σημείο, στη σύγχρονη εποχή(1941), ηττήθηκαν και πάλι από τους Γερμανούς.
Ο ποιητής αναμιγνύοντας το συναίσθημα, τη νοσταλγία και το πάθος δημιουργεί ένα ποίημα με άφθαστη μουσικότητα,  μια απερίγραπτη  δήλωση καρδιάς μεστή νοημάτων, που πραγματεύονται την ήττα, τη δόξα, την εγκατάλειψη...Ένα δημιούργημα βαθιάς στοχαστικής, ένα ποίημα-φάρος που  υπενθυμίζει, αφυπνίζει και παρακινεί, καλώντας τον άνθρωπο να συλλογιστεί τη δύναμη και την αδυναμία του...

"Αραγκόν", σκίτσο από τον Ανρί Ματίς 

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ:

"J'ai traversé les ponts de Cé
C'est là que tout a commencé
Une chanson des temps passés
Parle d'un chevalier blessé
D'une rose sur la chaussée
Et d'un corsage délacé
Du chateau d'un duc insensé
Et des cygnes dans les fossés
De la prairie où vient danser
Une éternelle fiancée
Et j'ai bu comme un lait glacé
Le long lai des gloires faussées
La Loire emporte mes pensées
Avec les voitures versées
Et les armes désamorcées
Et les larmes mal effacées
Ô ma France, ô ma délaissée
J'ai traversé les ponts de Cé"



Παρατηρείστε πως κάθε στίχος του ποιήματος τελειώνει με τη συλλαβή: "Ce", στοιχείο που βοηθά τη φωνητική γραμμή να κινείται συλλαβικά.

Το 1943 το ποίημα αυτό μελοποιείται από τον Φρανσίς Πουλένκ σε ένα ανορθόδοξο ληντ, όπου με απλά μέσα -φωνή και πιάνο- αναδεικνύεται η "ανατρεπτική, ποτισμένη όμως με ευαισθησία" γλώσσα του ποιητή. 

Η μουσική συνοδεία χαρακτηρίζεται από λιτή αρμονία και κομψό φραστικό ύφος, ενώ η φωνητική γραμμή ταιριάζει απόλυτα με το κείμενο, το συμπληρώνει και διεισδύει στην ουσία του, υπογραμμίζοντας το ιδιαίτερο χρώμα των λέξεων. 

Ο Πουλένκ χρησιμοποιεί αρμονική γλώσσα που συνδυάζει νεοκλασικά στοιχεία με μοντέρνες χροιές, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα ταυτόχρονα διαυγή και φορτισμένη συναισθηματικά. Το ρυθμικό μοτίβο είναι μετρημένο, αφήνοντας χώρο στην ποίηση να αναδειχθεί, ενώ οι μελωδικές φράσεις εκφράζουν διακριτικά τις εναλλαγές του κειμένου, υπογραμμίζοντας τις μεταπτώσεις της συναισθηματικής φόρτισης. 

Η σύνθεση αποπνέει μια αίσθηση εσωτερικής έντασης και γαλήνης, χαρακτηριστικό γνώρισμα του Πουλένκ, που ισορροπεί ανάμεσα στον λυρισμό και την πνευματικότητα. 

Το "C" εντάσσεται μαζί με το "Fêtes galantes" στο κύκλο "Deux poèmes de Louis Aragon", αποτελώντας ένα εξαιρετικό παράδειγμα της αρμονικής σύζευξης ποίησης και μουσικής.

Louis Aragon-Francis Poulenc: "C",  Deux Poèmes:

Ερμηνεύει η σπουδαία αμερικανίδα σοπράνο, Eileen Farrell, μια ερμηνεύτρια που η φωνή της παραλληλίστηκε με κάποιο απαράμιλλο φαινόμενο της φύσης και χαρακτηριστικά γράφτηκε πως: "Είναι για τους τραγουδιστές ό,τι είναι ο Νιαγάρας για τους καταρράκτες..."

Παλαιότερο κείμενο για τον Αραγκόν μπρείτε να διαβάσετε εδώ.




(oxfordlieder.co.uk , zbabis.blogspot.com,poulenc.fr,  allmusic, yannisritsos.gr, pinterest)