Συρανό: "Τι ελπίδα να ’χω μ’ αυτήν την προβοσκίδα;"

Ο Benoît-Constant Coquelin
στο ρόλο του Cyrano de Bergerac 

"Ε, όχι δα, μικρέ μου, τόσο μόνο;
Μπορούσες χίλια πράγματα να πεις με άλλον τόνο!
Άκουσε! Επιθετικά: "Αν είχα τέτοιο μύτο,
να τονε κόψω η πρώτη μου απόφαση θα ήτο!".
Και φιλικά: "Προσέξτε την, θα μπει μες στο φλιτζάνι!
Εάν δεν την σηκώσετε, μέχρι τον πάτο φτάνει!".
Με ύφος περιγραφικό: "Βουνοκορφή! Ίδια ράχη!
Βράχος! Τι βράχος, φίλοι μου; Χερσόνησος μονάχη!".

Με περιέργεια: "Το κουτί αυτό μες στο συρτάρι
το 'χεις για τα ψαλίδια σου, ή είναι καλαμάρι;".
Χαριτωμένα: "Τα πουλιά τόσο πολύ σε νοιάζουν
ώστε πάνω στη μύτη σου τα βάζεις και κουρνιάζουν;".
Στα ίσια: "Πες μου, όταν ρουφάς ταμπάκο από τη μύτη,
απ' τον καπνό πιάνει φωτιά και καίγεται το σπίτι,
και πυρκαγιά, φωνάζουνε , στην καπνοδόχο οι άλλοι;".
Με ύφος προστατευτικό: "Πρόσεχε το κεφάλι
από το βάρος το πολύ μη γείρει προς το χώμα!"

("Συρανό ντε Μπερζεράκ", Rostand Edmond, μτφ. Λ.Μητσάκου, εκδ. Νεφέλη)

Ο πραγματικός Συρανό

Μπορεί ο Συρανό ντε Μπερζεράκ να ξεπήδησε από τις ρομαντικές σελίδες του μυθιστορήματος του Edmond Rostand, όμως ήταν υπαρκτό πρόσωπο.

Γεννήθηκε σαν σήμερα, 6 Μαρτίου 1619 στο Παρίσι και το πραγματικό του όνομα ήταν Savinien de Cyrano. 

Καταγόταν από οικογένεια μικροευγενών, υπήρξε ιππότης αλλά και στρατιωτικός, ένας αξιοθαύμαστος μονομάχος γνωστός για την ακόλαστη, ερωτική ζωή του. Ξεχώρισε για τα ελευθεριάζοντα ήθη και φρονήματά του, την τόλμη του να δηλώνει τις φιλελεύθερες θέσεις του, μια πολυσύνθετη προσωπικότητα που ασχολήθηκε με την ποίηση και τη λογοτεχνία.

Ο Συρανό ντε Μπερζεράκ ήταν ήρωας της παιδικής ηλικίας του Rostand, ο οποίος αγαπούσε τον ιδεαλισμό και το θάρρος του. Έτσι, όταν το έργο του πρωτοπαρουσιάστηκε στη σκηνή με ήρωα το είδωλό του το 1897,  με τον διάσημο ηθοποιό Benoît-Constant Coquelin στο ρόλο του τίτλου, η υποδοχή ήταν θριαμβευτική!

Η ηρωική κωμωδία παιζόταν συνεχόμενα για 300 παραστάσεις με το κοινό να παραληρεί και να χειροκροτεί επί ώρες κάθε βράδυ μετά το κλείσιμο της αυλαίας! Τέτοιος ενθουσιασμός για έμμετρο θεατρικό έργο είχε να εμφανιστεί από την εποχή του Βίκτωρος Ουγκό με τον "Ερνάνη", γι' αυτό και ο "Συρανό" μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. 

Από παράσταση του "Συρανό" το 1897 στη Στοκχόλμη

"Τι ελπίδα να ’χω μ’ αυτήν την προβοσκίδα;", αναρωτιέται ο Συρανό, καθώς έγινε γνωστός εμφανισιακά για την υπερμεγέθη μύτη του, στοιχείο , που διασώζει το θεατρικό έργο του Εντμόν Ροστάν.

Εντμόν Ροστάν

Το δημοφιλές θεατρικό θεωρείται από τα συναρπαστικότερα του παγκόσμιου δραματολογίου, ένα περίφημο δείγμα της ρομαντικής έκφρασης του 19ου αι.

Πρόκειται για έμμετρο πεντάπρακτο έργο που εκτός από την αφήγηση της ζωής του ονειροπαρμένου ξιφομάχου ποιητή με τη "διάσημη" μύτη, πλέκει και ερωτικές ιστορίες, απαραίτητες να ξετυλιχτεί το κουβάρι της πλοκής:

Ο Συρανό είναι ερωτευμένος με την Ρωξάνη, την οποία αγαπά και ο Κριστιάν. Δονκιχωτικός τύπος, ο Συρανό θα βοηθήσει τον δειλό Κριστιάν να πλευρίσει τη Ρωξάνη, και να τής εξομολογηθεί τον έρωτά του. Ετσι εφοδιάζει τον αντίζηλό του με ποιητικά ραβασάκια που τα παρουσιάζει σαν δικά του, που συγκινούν τη ρομαντική νέα...

Από το δράμα του Εντμόν Ροστάντ εμπνεύστηκαν καλλιτέχνες από διάφορες μορφές τέχνης.

Για σήμερα προτείνω μια όπερα και μια ουβερτούρα:

Ο Benoît-Constant Coquelin
στο ρόλο του Cyrano de Bergerac 

1. Τo 1936 γράφει την ομότιτλη όπερα του ο Φράνκο Αλφάνο, γνωστός μας συνθέτης επιτυχημένων μπαλέτων, αλλά επίσης γιατι ειναι εκείνος που πρότεινε ο Τοσκανίνι να ολοκληρώσει την Τουραντότ του Πουτσίνι.

Αρχικά η μουσική για το "Συρανό" γράφτηκε πάνω σε γαλλικό λιμπρέτο, που όμως στη συνέχεια άλλαξε στην ιταλική γλώσσα, όπως τότε συνηθιζόταν στις οπερατικές παραγωγές. Γαλλικού ύφους σύνθεση, όμως εμποτισμένη το ιταλικό πάθος και ταπεραμέντο.

Η όπερα, που χαρακτηρίζεται ως "ηρωική κωμωδία" δεν είχε την επιτυχία του θεατρικού. Πρωταγωνιστής ένας γενναίος ιππότης και ρομαντικός ποιητής, εγκλωβισμένος σε μια γελοία εμφάνιση, που δεν μπόρεσε να συγκινήσει το κοινό του Παρισιού των αρχών του 20ου αι. γι' αυτό κι έπεσε στην αφάνεια. Μέχρι το 2005, που αναβίωσε στη σκηνή της ΜΕΤ με τον Πλάθιντο Ντομίνγκο στον πρωταγωνιστικό ρόλο και η όπερα κατέκτησε τη θέση που τής αξίζει, καθώς η μουσική του Αλφάνο αποτελεί ηχώ Ντεμπισιανών και Ραβελικών αρμονιών, γεμάτη φινέτσα και κομψότητα σκιαγραφεί μια εξαιρετικά ρομαντική ατμόσφαιρα.

Franco Alfano:"Cyrano de bergerac"

2. Ο Johan Wagenaar ήταν ολλανδός συνθέτης και οργανίστας , γνωστός για τις επιδόσεις του σε χορωδιακά έργα του Μπαχ. Ξεχώρισε όμως και για τη σκηνική και προγραμματική μουσική του.

Αξιοπρόσεκτο το συναίσθημα που αναδύεται στην Ουβερτούρα του "Cyrano de Bergerac" που διακρίνεται για τον ενορχηστρωτικό πλούτο και τις λεπτές αρμονίες με εμφανείς επιρροές από συνθέσεις των Μπερλιόζ και Στράους.

Johan Wagenaar: "Overture: Cyrano de Bergerac, Op.23"
Την Βασιλική Ορχήστρα Κόνσερτχεμπάου διευθύνει ο Riccardo Chailly:

Aπό τους ηθοποιούς που διακρίθηκαν στο ρόλο του "Συρανό" του Ροστάν, ήταν ο πατέρας του Σασά Γκιτρύ, Λυσιέν. Τον απεικόνισε με τα πινέλα του ο Ανρί Ματίς το 1903:

pinterest