Μπελογιάννης: Μ' ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία...

Πάμπλο Πικάσο : "Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο"
(twitter)

"Σήμερα το στρατόπεδο σωπαίνει.

Σήμερα ο ήλιος τρέμει αγκιστρωμένος στη σιωπή

όπως τρέμει το σακάκι του σκοτωμένου

στο συρματόπλεγμα.

Σήμερα ο κόσμος είναι λυπημένος.

Ξεκρέμασαν μία μεγάλη καμπάνα

και την ακούμπησαν στη γη.

Μες στο χαλκό της καρδιοχτυπά η ειρήνη.

Σιωπή. Ακούστε τούτη την καμπάνα.

Σιωπή. Οι λαοί περνούν

σηκώνοντας στους ώμους τους

το μέγα φέρετρο του Μπελογιάννη"

[Γιάννης Ρίτσος: " Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο]

Είχε καταδικασθεί με την κατηγορία της κατασκοπίας. Παρά τις διεθνείς πιέσεις δεν του χορηγήθηκε χάρη.

Ο Νίκος Μπελογιάννης εκτελέστηκε στο Γουδί, ξημερώματα της 30ης Μαρτίου 1952.

"Ήταν πικρό το τσάι σήμερα. Αφουγκραζόμασταν

ένα μεγάλο αμάξι που σταμάτησε στο δρόμο -

ένας τροχός του χτύπησε στο βράχο

Μπορεί να 'ταν ο τροχός της ιστορίας.

Γιατί η γριούλα που βούρτσιζε στην μπαλκονόπορτα

το μαύρο κυριακάτικο φουστάνι της

πέτρωσε εκεί σα να κατάλαβε

τι μαύρο που 'ναι το μαύρο χρώμα

σα να 'δε ανεβασμένη μια μαύρη σημαία στο κατάρτι του χρόνου.

[...]

Νίκο, είχες μια καρδιά γεμάτη απ' το αίμα του ήλιου.

Όταν περπατούσες στα ερείπια του φθινοπώρου

είχες πάντα στη μέσα τσέπη του σακακιού σου το σχέδιο της καινούργιας πολιτείας μας,

γι' αυτό χαμογελούσε ο λαός μέσα στα μάτια σου.

Έφυγες τώρα Νίκο

ανάβοντας μ' ένα γαρύφαλλο από φλόγα το κουράγιο του κόσμου,

ανάβοντας την ελπίδα στην καρδιά των λαών,

ανάβοντας τους αστερισμούς της ειρήνης στο στερέωμα του κόσμου,

πάνω απ' τις πεδιάδες τις σπαρμένες με κόκαλα..."

Ο ποιητής μας Γιάννη Ρίτσος την περίοδο φυλάκισης του Μπελογιάννη βρισκόταν εξόριστος στο νησί του Αη-Στράτη. Έγραψε το παραπάνω ποίημα την ίδια μέρα της εκτέλεσης του συντρόφου-αγωνιστή.

Και συνεχίζει το ποίημα:

"Καλημέρα κόσμε.

Ο Μπελογιάννης μας έμαθε άλλη μια φορά

πώς να ζούμε και πώς να πεθαίνουμε.

Μ' ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία.

Μ' ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώνει..."

"Η εκτέλεση του Μπελογιάννη", Peter de Francia
(pinterest)

Ο Τούρκος ποιητής Ναζίμ Χικμέτ  έδωσε τη δική του ποιητική έμπνευση όταν πληροφορήθηκε την εκτέλεση του Μπελογιάννη από τις εφημερίδες, που μαζί με την είδηση δημοσιεύονταν και η φωτογραφία του αγωνιστή, που νηφάλιος και ήρεμος μειδίασε προς του φωτογράφους παρόλη την σκληρή ετυμηγορία.
Με ένα κόκκινο γαρύφαλλο στο χέρι και οπλισμένος με τη δύναμη και την αξιοπρέπεια του λαϊκού αγωνιστή, είχε αποφασίσει να βαδίσει αλύγιστος το δρόμο της υπέρτατης θυσίας...

"Έχω πάνω στο τραπέζι μου

τη φωτογραφία του ανθρώπου

με τ᾿ άσπρο γαρούφαλο

που τον τουφέκισαν

στο μισοσκόταδο

πριν την αυγή

κάτω απ᾿ το φως των προβολέων.

Στο δεξί του χέρι

κρατά ένα γαρούφαλο

πού ῾ναι σα μια φούχτα φως
από την ελληνική θάλασσα...
[...]

Τα δόντια του είναι κάτασπρα

ο Μπελογιάννης γελά

και το γαρούφαλο στο χέρι του

είναι σαν το λόγο που ῾πε στου ανθρώπους

τη μέρα της λεβεντιάς

τη μέρα της ντροπής.

Αυτή η φωτογραφία

βγήκε στο δικαστήριο

ύστερ᾿ απ᾿ τη θανατική καταδίκη."

"Σκέφτομαι πως αυτά τα τρία συστατικά πρέπει νά 'χει η ζωή:
το μεγάλο, το ωραίο και το συγκλονιστικό.

Το μεγάλο είναι να βρίσκεσαι μέσα στην πάλη για μια καλύτερη ζωή.
Όποιος δεν το κάνει αυτό, σέρνεται πίσω απ’ τη ζωή.

Το ωραίο είναι κάθε τι που στολίζει τη ζωή. Η μουσική, τα λουλούδια, η ποίηση.

Το συγκλονιστικό είναι η αγάπη…"

(Νίκος Μπελογιάννης)

Αμέσως μετά και με αφορμή την εκτέλεσή του, ο συνθέτης της Αντίστασης, Αλέκος Ξένος, γνωστός για τα δημοκρατικά του φρονήματα και την αντιστασιακή του δράση την περίοδο της Κατοχής, εμπνεύστηκε το συμφωνικό ποίημά του: "Ο Διγενής Δεν Πέθανε".
Σύνθεση εμβληματική με μοτίβα-ύμνους στα υψηλά ιδανικά και τα αυθεντικά πατριωτικά αισθήματα.
Ο Ξένος αφιέρωσε το έργο στον Νίκο Μπελογιάννη.

Ο ίδιος ο συνθέτης είπε: "μπορείς να σκοτώσεις τον άνθρωπο, αλλά να σκοτώσεις τις ιδέες δεν είναι δυνατόν...", ο Διγενής λοιπόν, ως μακραίωνο σύμβολο της αδάμαστης ελληνικής ψυχής, δεν μπορεί να καταβληθεί και να αφανισθεί, όσο σκληρές και αν είναι οι δοκιμασίες που συνοδεύουν τον διαρκή ηρωικό του αγώνα για την υπεράσπιση της προσφιλούς πατρίδος.
Έτσι, το έργο αυτό, παρ’ ότι γραμμένο στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν την Κατοχή και τον Εμφύλιο, αποπνέει μιαν αισιοδοξία για το μέλλον, την οποία μάλιστα ο ίδιος ο Ξένος χαρακτήριζε ως "προοδευτικά ρομαντική".

Η σύνθεση ξεκινά με μια ορμητική ορχηστρική χειρονομία. Ακολουθεί γρήγορα ένα πένθιμο εμβατήριο, ο ελεγειακός χαρακτήρας του οποίου μετατρέπεται σε ηρωικό.
Το κεντρικό τμήμα του έργου είναι στοχαστική μελωδία από τα ξύλινα πνευστά που οδηγεί σε μια θριαμβική αποθέωση, διακηρύττοντας με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο την ακράδαντη πίστη του συνθέτη στην αθανασία του Διγενή και του ελληνισμού. (users.uoa/foulias)

Το παραπάνω εικαστικό είναι του Πάμπλο Πικάσο και φέρει τον τίτλο: "Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο".
Ο ζωγράφος φιλοτέχνησε το σκίτσο του Μπελογιάννη αφήνοντας ανοιχτή τη μια άκρη του, εξηγώντας με ιδιόχειρο σημείωμα του στην πίσω πλευρά του σκίτσου πως "έναν τόσο μεγάλο άνθρωπο δεν μπορείς να τον κλείσεις σε ένα πορτρέτο"...

Να θυμίσουμε πως ο Πικάσο ήταν ανάμεσα στις διεθνείς προσωπικότητες(μαζί με Ελυάρ, Κοκτώ, Σαρτρ, Χικμέτ) που κινητοποιήθηκαν στέλνοντας τηλεγραφήματα στην κυβέρνηση, με τα οποία ζητούσαν να δοθεί χάρη στο Μπελογιάννη.

Αλέκος Ξένος: ''Ο Διγενής δεν πέθανε''

(το βίντεο είναι του Χ.Ζουλιάτη)