"BOLERO" : Ravel Vs Τoscanini

 

Μωρίς Ραβέλ, ο μεγαλοφυής!Ενας από τους πιο χαρισματικούς πρωτομάστορες της σύνθεσης και της ενορχήστρωσης.Ανήσυχος, ευαίσθητος, λάτρης των εθνικών στυλ και του εξωτισμού.Επαναστάτης κι αισθηματίας.

(Με αφορμή τα γενέθλια του ΡΑΒΕΛ σαν σήμερα 7 Μαρτίου 1875)

Πιο δημοφιλής του σύνθεση είναι το "Boléro" και ίσως  ένα από τα πιο γνωστά κομμάτια στην Ιστορία της μουσικής. Όπως για κάθε διασημότητα, έτσι και για το "Μπολέρο" έχουν γραφτεί και ακουστεί διάφορες ιστορίες.

Π.χ:

Θεωρείται ένα από τα πιο συχνά παιζόμενα  κομμάτια  κλασικής μουσικής και υπολογίζεται ότι εκτελείται κάθε 15 λεπτά, κάπου στον κόσμο!

Eπίσης κατέχει την 3η θέση προτίμησης των ακροατών μετά την "9th Symphony" του Μπετόβεν και το "In the Hall of the Mountain King" του Γκρηγκ.


Η ΔΙΑΜΑΧΗ για το tempo:

Ο Ραβέλ ήθελε ένα συγκεκριμένο τέμπο για το έργο του, το οποίο δεν ακολούθησε ο Αρτούρο Τοσκανίνι όταν κλήθηκε να το διευθύνει με την NBC.
Ο μέγας ιταλός μαέστρος σχεδόν το διπλασίασε σε ταχύτητα, κάτι που εκνεύρισε τον Ραβέλ τόσο, που  αρνήθηκε να σφίξει το χέρι του Τοσκανίνι. Ο δεύτερος του απάντησε πως η μουσική θα ήταν ανούσια αν δεν την εκτελούσε με τον τρόπο του..με τον Ραβελ να απαντά: "Τότε μην την ξαναπαίξετε!"

Εσείς αποφασίζετε φίλοι μου! Ακούστε και αποφανθείτε ποιον δικαίωσε η Ιστορία...


Λίγο έως πολύ οι περισσότεροι γνωρίζουμε τα σχετικά περί "Μπολερό".
Αξίζει όμως να διαβάσουμε πως τα αφηγείται στις σελίδες του βιβλίου του ο Ζαν Εσενόζ:

<<...Το επόμενο διάστημα ο Ραβέλ δεν έχει να κάνει κάτι που να τον συγκινεί. Έχει αρχίσει ν' ανησυχεί σφόδρα, όταν η Ίντα Ρουμπινστάιν τού προτείνει να ενορχηστρώσει κάποια κομμάτια από την "Ιβηρία" του Αλμπένιθ για ενα μπαλέτο που θα το χορέψει η ίδια. Η Ίντα είναι υπέροχη. Είναι αυτό το είδος γυναίκας που όταν βαριέται πάει στην Αφρική να κυνηγήσει λιοντάρια.. Που σου τηλεφωνεί μες στα μαύρα μεσάνυχτα από το Άμστερνταμ για να σου πει πως εκείνο το πρωί μες στο αεροπλάνο που την έφερνε απ' το Μπαλί είδε τον ήλιο ν' ανατέλλει κομψά πάνω στην Ακρόπολη... 
Η Ίντα είναι κάτισχνη, πανύψηλη, πανέμορφη, πάμπλουτη -δεν μπορείς να της αρνηθείς τίποτα. Ο Ραβέλ στρώνεται στη δουλειά. [...] Ο Νιν του επισημαίνει ότι το σχέδιο Αλμπένιθ παρουσιάζει ενδεχομένως κάποιο ζήτημα δικαιωμάτων, δεδομένου ότι κάποιος Αρμπός έχει ήδη ενορχηστρώσει κάποια κομμάτια. [...]
Έξω φρενών ο Ραβέλ, νεύρα και στεναχώρια, "όλοι αυτοί οι νόμοι είναι ηλίθιοι"... "Και τώρα τι να πω στην Ίντα; Θα γίνει  έξαλλη". [...] 

Στο μεταξύ ο χρόνος βιάζει. Χρειάζεται μια παρτιτούρα. "Έτσι θέλετε;" λέει ο Ραβέλ, θα τα βγάλω πέρα μόνος μου. Για μπαλέτο πρόκειται εξάλλου. Δεν χρειάζεται φόρμα, ούτε θεματική ανάπτυξη, ούτε καν μετατροπίες -μόνο ρυθμό και ενορχήστρωση" [...]
Στο Σεν-Ζαν ντε λιζ πρωί πρωί είναι έτοιμος να φύγει για την ακρογιαλιά φορώντας ένα μπουρνούζι χρυσαφί. Καθυστερεί λίγη ώρα στο πιάνο και με το ένα δάκτυλο παίζει ξανά και ξανά στα πλήκτρα μια φράση. 
"Δεν βρίσκεις οτι αυτό το θέμα έχει κάτι επίμονο;", ρωτά τον Σαμαζέιγ και μετά πάει για μπάνιο. Συνεχώς σκέφτεται τη φράση... λέει να την αξιοποιήσει επαναλαμβάνοντάς τη πολλές φορές, αφήνοντας την ορχήστρα να ανεβαίνει, κλιμαμώνοντάς τη. [...] 
Την πρώτη φορά που το κομμάτι χορεύεται, προβληματίζει λίγο, αλλά γνωρίζει επιτυχία. Μετά όμως όταν παρουσιάζεται σε συναυλία γνωρίζει θριαμβευτική επιτυχία. Αυτό το έργο που δεν είχε ελπίδα, αφήνει άναυδο όλο τον κόσμο.
Στο τέλος αυτή η επιτυχία αρχίζει να τον ανησυχεί. Το ότι ένα απαισιόδοξο σχέδιο γνωρίζει τόση δημοφιλία, σε σημείο ώστε να γίνει από τα πιο γνωστά ρεφρέν του κόσμου, είναι κάτι που γεννά ερωτήματα. 
Σε όσους αποτολμούν να τον ρωτήσουν ποιο από τα έργα του θεωρεί αριστούργημα του απαντά: "Το Μπολερό αλλά δυστυχώς είναι κενό μουσικής. Βέβαια, το ότι το περιφρονώ δεν σημαίνει ότι κι ο κόσμος πρέπει να το παίρνει ελαφρά κι ούτε να το παίζει με το τέμπο του."
[...]
Όταν ο Τοσκανίνι το διηύθυνε πιο γρήγορα, με δικούς του χρωματισμούς και accellerando, ο Ραβέλ πηγαίνει να τον δει όλο ψυχρότητα. 
Ο Τοσκανίνι σκύβει πάνω του επιμηκύνοντας κι άλλο το μακρύ του μούτρο ζαρώνοντας το αέτωμα που' χει για μέτωπο: 
"Μα εσείς δεν ξέρετε καλά καλά τη μουσική σας -τρέμουν τα μουστάκια του Τοσκανίνι- αυτός ήταν ο μόνος τρόπος να περάσει στο κοινό!"
Επιστρέφοντας σπίτι του, χωρίς να πει κουβέντα σε κανένα, ο Ραβέλ γράφει στον Τοσκανίνι. 
Κανείς δεν ξέρει τί του λέει σ αυτό το γράμμα..."

( Ραβέλ ", Ζαν Εσενόζ, μτφ.Αχ. Κυριακίδης εκδ Πόλις, σελ.59-66)


Εσείς αποφασίζετε φίλοι μου! Ακούστε και αποφανθείτε ποιον δικαίωσε η Ιστορία....!Αν και ίσως είναι καλύτερο να μην μετεχουμε της διαμάχης τους...!
Καθε ερμηνεία έχει την προσωπική σφραγίδα του μαέστρου και αντίληψη του καθενός.Διαφορετικά μιλούν στην κάθε ψυχή κι ας πρόκειται για ίδια σημάδια πάνω στο πεντάγραμμο...
Χωρίς διλήμματα λοιπόν και μόνο με προσδοκίες μεγάλων απολαύσεων, που μάς προσφέρει η Τέχνη, εύχομαι σε όλους καλό απόγευμα προσαρμοσμένο στο ιδανικό, για σας, τέμπο χαράς...

"Bolero": Toscanini - NBC Symphony Orchestra:

Ο Ravel διευθύνει το "BOLERO"(1930):