Όσκαρ-Άλμα: ευλογία και κατάρα μαζί...

"Oskar Kokoschka self portrait"

Εκκεντρικός, αλλά ταυτόχρονα και ανθρώπινος, δραματικός, έντονος, με ιδιαίτερη έκφραση του ρομαντικού και της ευαισθησίας. Ένας εραστής της αλληγορίας.

Ο Όσκαρ Κοκόσκα γεννήθηκε σαν σήμερα το 1886 για να ταράξει με το έργο, αλλά και τη ζωή του, την αισθητική της εποχής!

"...το 1911, μια ομάδα ζωγράφων, η Hagenbund, εκθέτει. Ο Κοκόσκα αντιπροσωπεύεται με πολλά έργα του. Τη μέρα των εγκαινίων ξαφνικά μια ανατριχίλα διαπερνάει τις γραμμές των επίσημων προσωπικοτήτων. Εμφανίζεται ο διάδοχος του θρόνου, Φραγκίσκος-Φερδινάνδος.
Σεργιανάει σιωπηλά μπροστά στους πίνακες, τούς εξετάζει έναν-έναν, μετά στυλώνεται στη μέση της αίθουσας και κραυγάζει:
-Αηδίες!
Κάνει τρία βήματα και επαναλαμβάνει:
-Βρωμιές!
Και δείχνοντας με το δάκτυλο ένα πίνακα του Κοκόσκα, λέει:
-Αυτός ο άνθρωπος αξίζει να τού τσακίσουν τα κόκκαλα ένα-ένα!"

"Portrait of Alma Mahler",  Oskar Kokoschka, 1912  

            

Όσοι ασχολούμαστε με τη μουσική, στο άκουσμα του ονόματος Κoκόσκα πάντα έρχεται στο νου μας η σχέση του με την Άλμα Σίντλερ-Μάλερ, για την οποία φιλοτέχνησε  περίπου 450 έργα για να εκφράσει το πάθος του γι 'αυτήν.
Το πρώτο διάστημα της γνωριμίας τους ο Κοκόσκα φιλοτέχνησε ένα πορτραίτο της Άλμα...

Όταν εκείνη είδε τη σύνθεση τελειωμένη, η μορφή, η χρωματική παλέτα κι οι γραμμές της, έβγαζαν μια ένταση που  την παρέπεμψαν σε κείνη την αναγεννησιακή πριγκίπισσα, που ξελόγιασε τόσους καλλιτέχνες...Περιβόητη για την άγρια, παθιασμένη αγάπη της, Λουκρητία Βοργία!
Οραματιστικό και συνάμα κυνικό!

Όμως ο Όσκαρ -όπως είπε- τήν ήθελε ως μια άλλη Τζοκόντα, με τα ίδια μυστήρια χαρακτηριστικά με αυτά που έδωσε ο ντα Βίντσι στη Μόνα Λίζα του. Σκιαγράφησε τη νεαρή γυναίκα με κομψές, ιριδίζουσες αποχρώσεις, ...κοκκινωπά, μακριά μαλλιά.
Με στενά χείλη, που όμως ανέδυαν τόση ενεργητικότητα και την έκαναν να φαίνεται αποφασιστική, σχεδόν επικίνδυνη, μα συγχρόνως τόσο ελκυστική και ερωτεύσιμη!

Oι δυο τους συναντήθηκαν την άνοιξη του 1912 στην έπαυλη του Καρλ Μολ, πατριού της Άλμα.

Σύμφωνα με τα λόγια της γυναίκας:

"Ο Όσκαρ φορούσε ένα τριμμένο κοστούμι, τρύπιες κάλτσες...[...] ...είχε φέρει ένα στρατσόχαρτο για να σχεδιάσει. Τού πόζαρα..Ύστερα έκατσα στο πιάνο...Ξαφνικά , με άρπαξε στην αγκαλιά του! Έμεινα ακίνητη, μαρμαρωμένη..."

Όσο για τη συνέχεια, -αν πιστέψουμε τον Κοκόσκα-...:

-Μετά το φαγητό η Άλμα με οδήγησε με το ζόρι σε μια αίθουσα που βρισκόταν το πιάνο κι εκεί τραγούδησε -για μένα μονάχα, όπως είπε- το "Θάνατο της Ιζόλδης"...

"Oskar Kokoschka and Alma Mahler",  Oskar Kokoschka, 1912
(pinterest)

Το μουσικόδραμα του Βάγκνερ είναι ολοκληρωτικά επικεντρωμένο σε ένα και μοναδικό θέμα, την έκφραση του έρωτα!
Η μουσική του, θρίαμβος του ρομαντισμού, υμνεί τον έρωτα ως μοίρα, τον έρωτα ως ισχυρή δύναμη...ακόμα κι αν είναι δύναμη καταστροφής...όπως το πάθος που ένιωσε ο Όσκαρ για την Άλμα, που άγγιζε τα όρια της τρέλας...Ευλογία και κατάρα μαζί...

Λίγους μήνες αργότερα ο αυστριακός καλλιτέχνης, Όσκαρ Κοκόσκα φιλοτέχνησε με την ανεπανάληπτη τεχνική του ένα εικαστικό διπλό πορτρέτο(διπλανή εικ.) με τους δυο τους να κοιτάζουν επίμονα το θεατή που τούς παρατηρεί.
Αδιάφοροι για τις σκέψεις και τους συνειρμούς του παραμένουν πιασμένοι, σχεδόν αγκαλιασμένοι. Η στάση τους μοιάζει χορευτική, σαν να ετοιμάζονται να λικνιστούν απαλά και με λατρεία πάνω στους ήχους του "Liebestod", που η Άλμα τραγούδησε στο ζωγράφο εκείνη τη νύχτα της πρώτης τους συνάντησης... 

Ακούμε το "Liebestod" από την υπέροχη δραματική σοπράνο, βρετανίδα Πολίν Τίνσλεϊ:

Η σχέση των δυο εραστών υπήρξε πολύχρονη. Μια σχέση γεμάτη πάθος, έντονη κτητικότητα και ατέλειωτες σκηνές ζήλιας. Όταν η 'Αλμα δήλωσε στον Κοκόσκα πως επιθυμούσε να μην είναι πια μαζί, εκείνος κατέρρευσε και η ζωή του έγινε ανυπόφορη... Η κατάσταση τον οδηγεί σε ψυχική διαταραχή και πνευματική αστάθεια...
Αργότερα η Άλμα παραδέχτηκε πως οι απρόβλεπτες συναισθηματικές εκρήξεις του Όσκαρ ήταν η αιτία της διακοπής του δεσμού τους. Δεν άντεχε το βάρος της εμμονικής αγάπης του, παρότι ήταν αγάπη βαθιά ειλικρινής, με πάθος και άνευ όρων...
"Τα τρία χρόνια μαζί του ήταν μια συνεχής αγάπης μάχη. Ποτέ δεν είχα γευτεί τόση κόλαση και τόσο πολύ παράδεισο..."

Παλαιότερο κείμενο για τη σχέση Κοκόσκα-Άλμας μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Τα κείμενα σε α΄πρόσωπο είναι από το βιβλίο: "Αλμα Μάλερ, η Τέχνη να σ'ερωτεύονται", Φρανσουάζ Ζιρού σελ 192, 195, εκδ. Ζαχαρόπουλος.