H Γουλφ, η κ. Ντάλογουεη και το "Διπλό" του Μπαχ...

 

Virginia Woolf portrait, Roger Fry 

Το πορτρέτο αυτό τη Β. Γουλφ έγινε το 1912
από τη μεγαλύτερη αδερφή της, Vanessa Bell,
που την έχει απεικονίσει να χαλαρώνει
σε μια πολυθρόνα ενώ πλέκει. 

Η Βιρτζίνια Γουλφ γεννήθηκε 25 Γενάρη 1882 στο Λονδίνο. Η βρετανίδα λογοτέχνιδα στο έργο της αποτύπωσε το δράμα της ανθρώπινης ύπαρξης, τη μοναξιά και την απομόνωσή της, το δύσκολο αγώνα απέναντι στον ίδιο της τον εαυτό. Ο ψυχισμός της υπήρξε τρομερά εύθραυστος, η συγγραφή τον κλόνιζε ακόμη περισσότερο γιατί για τη Βιρτζίνια η πένα ήταν πράξη υπέρβασης...

Στο ημερολόγιό της και μετά από την επίσκεψη στη χώρα μας, καταγράφει :

"Αχ, η Ελλάδα!...μια χώρα-αντίκα...μια χώρα παμπάλαιη,

που δίνει την αίσθηση πως

περιφέρεσαι σε τοπίο σεληνιακό..."

Αθήνα 1936

***

"Γίνηκε προς στιγμήν το κοριτσάκι που έριχνε ψίχουλα στις πάπιες, ανάμεσα στη μαμά και τον μπαμπά, και ταυτόχρονα η ώριμη γυναίκα που ερχόταν να συναντήσει τους γονείς της δίπλα στη λίμνη, κρατώντας στα δυο της χέρια τα κομμάτια της ζωής της.

Καθώς πλησίαζε, γινόντουσαν ολοένα και πιο μεγάλα μέσα στα χέρια της, ώσπου ήρθαν και γίνηκαν μια ζωή ολόκληρη, πλήρης, και την απίθωσε εκεί, μπροστά τους, λέγοντας:

-"Να τι έκανα τη ζωή μου! Ορίστε!"

Αλλά τι την είχε κάνει, αλήθεια; Τι;..."

(Βιρτζίνια Γουλφ: "Η Κυρία Ντάλογουεη")

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το αριστουργηματικό βιβλίο της Βιρτζίνια Γουλφ: "Η Κυρία Ντάλογουεη", που εκδόθηκε στις 14 Μαΐου του 1925.

Στο βιβλίο περιγράφεται μία μέρα της ομώνυμης ηρωίδας από το πρωί ως το βράδυ.
Η κ. Ντάλογουεη προετοιμάζει τη βραδινή της δεξίωση. Κατά τη διάρκεια των ετοιμασιών η συγγραφέας μέσω της ηρωίδας της βρίσκει ευκαιρία να εκθέσει δικές της απόψεις και προβληματισμούς πάνω σε διάφορα θέματα, καθώς στο παρόν ενσωματώνονται και γεγονότα του παρελθόντος. 

Εκτός από τη ζωή της Ντάλογουεη, σημαντική είναι και η ζωή ενός νεαρού που μόλις έχει επιστρέψει από το μέτωπο, του Σέπτιμου Σμιθ.
Δυο πλοκές που συναντιούνται,  παρότι φαινομενικά άσχετες.

Καθώς γνωρίζουμε πως η μουσική επηρέασε τις δημιουργικές καινοτομίες της Γουλφ, κάλλιστα θα μπορούσαμε να μοντελοποιήσουμε τη διπλή αφηγηματική δομή στην "Κυρία Ντάλογουεη" με τη μορφή της διπλής φούγκας*, είδος σύνθεσης, που ανέπτυξε κυρίως ο Γ.Σ.Μπαχ. 

[*Η φούγκα είναι συνήθως σύνθεση οργανικής μουσικής, όπου η κάθε φωνή εκθέτει μια μελωδία (θέμα), το αντίθεμά της, αναπτύσσει και άλλα επεισόδια ανταπαντώντας η μια στην άλλη με τρόπο αντιστικτικό.]

Εξάλλου, η Γουλφ, στα ημερολόγια και τις επιστολές της συχνά αναφερόταν στην αγάπη της για το Μπαχ και το ρεπερτόριό του:

"Ακούσαμε μια συναυλία του Μπαχ...τα σύννεφα πύκνωναν το μωβ τους πάνω από το Κάμπερν... [...]Στην κηδεία του Ρότζερ έπαιξαν Μπαχ. Ένιωθα το φέρετρο να κινείται αργά στο ρυθμό του...[...]Στη συναυλία άκουσα τα φαντάσματα υπέροχων πραγμάτων, τα φαντάσματα δύο κομματιών του Μπαχ(ένα για ντουέτο βιολιών) ήταν υπέροχα...."

Aπό τα δημοφιλέστερα έργα του Μπαχ είναι το "Double Violin Concerto, BWV  1043" σε ρε ελ. που συνέθεσε ο κάντορας το 1730.
Η σύνθεση χαρακτηρίζεται από τον εκφραστικότατο και έντονης λεπτότητας διάλογο ανάμεσα στα δυο βιολιά. Εκτός από τους δύο σολίστ, εκτελούν επίσης έγχορδα και μπάσο κοντίνουο.
Δομικά, στηρίζεται στη φόρμα της μίμησης και  στο πρώτο μέρος τα ορχηστρικά περάσματα επέχουν θέση εκθέσεων φούγκας και το σόλο μοιάζει με τα επεισόδιά της. 
Πρόκειται για ένα "Vivace", που ανοίγει με ένα εκτενές ορχηστρικό ritornello, το κύριο θέμα του οποίου εισάγεται πέντε φορές στον τύπο της φούγκας.

Το "Διπλό του Μπαχ" είναι αριστουργηματικό έργο που -κατά γενική ομολογία- ευφραίνει την ψυχή.

Bach: "Double violin concerto, mov. I: Vivace: / Heifetz:

Ο μουσικολόγος, Philipp Spitta, γνωστός για τη βιογραφία του Μπαχ, που συνέταξε το 1873 γράφει σχετικά:

"Το κονσέρτο σε ρε ελάσσονα είναι αναμφίβολα το καλύτερο της κατηγορίας και χαίρει δέουσας εκτίμησης από τον μουσικό κόσμο της εποχής. Ο Μπαχ χρησιμοποιεί δύο σόλο βιολιά, χωρίς αυστηρότητα. Πρόκειται για διπλό κονσέρτο, καθώς τα δύο βιολιά δεν παίζουν τόσο το ένα απέναντι στο άλλο, αλλά και τα δύο μαζί απέναντι σε ολόκληρο το σύνολο. Το καθένα κρατά φυσικά την ανεξαρτησία του, στοιχείο αυτονόητο στο Μπαχικό στυλ.
Στο μεσαίο, αργό μέρος, Largo ma non tanto, ένα "σπάνιο μαργαριτάρι ευγενούς και εκφραστικής μελωδίας", η ορχήστρα έχει συνοδευτικό ρόλο, κατά τη συνήθεια των δεύτερων κινήσεων αντάτζιο των κοντσέρτων".

Bach: "Double violin concerto, mov. II: Largo: / Heifetz:

Η Βιρτζίνια Γουλφ χαρακτηρίζεται ένας από τους ογκόλιθους της βρετανικής λογοτεχνίας .
Μια δημιουργός, που υπήρξε αληθινά, μέσα στις ιδέες και τα πάθη της, τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις της, μέσα στην εποχή της και πολύ πέρα απ’ αυτήν!
Tα υπέροχα "φαντάσματα των δύο βιολιών", που άκουσε στη συναυλία που η φαντασία της πλάθει  και μεταφέρει με την πένα της, μαρτυρούν την μεγάλη αγάπη της για το Μπαχ και το ρεπερτόριό του...

Bach: "Double violin concerto, mov. IΙΙ: Allegro: / Heifetz:

Κείμενα για την Βιρτζίνια Γουλφ μπορείτε να διαβάσετε εδώ, εδώ και εδώ.