«Αισωπικοί Μύθοι μετά μουσικής» 9. ΝΥΚΤΕΡΙΣ ΚΑΙ ΓΑΛΑΙ

 Η νυχτερίδα και οι νυφίτσες, Jean Grandville 

Ο μύθος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και αρχαιότερα λογοτεχνικά είδη. Ο λαός αποτελεί τον πρώτο μυθοποιό, ο οποίος τους δημιούργησε μέσα από τις ανησυχίες του. Από τους μύθους των λαών πήραν έναυσμα οι ποιητές-μυθοποιοί και δημιούργησαν διάφορα είδη λογοτεχνημάτων.

Ο Αίσωπος με την πλούσια φαντασία του δημιούργησε πληθώρα μύθων με πρωταγωνιστές τα ζώα, καθώς είχε διακρίνει πως ο άνθρωπος από τα πολύ παλιά χρόνια ανέπτυξε πολύ στενή σχέση μαζί τους. Παρατηρούσε τις αντιδράσεις τους και έτσι ανέπτυξε τις δικές του. Έτσι, αργότερα έδωσε στα ζώα διάφορες ιδιότητες που αντικατοπτρίζουν την ψυχοσύνθεση και τις αντιδράσεις του ανθρώπου.
Κύριο χαρακτηριστικό τους η διδακτικότητα: όσο απλές και απαλλαγμένες από περιττά στοιχεία και αν φαίνονται, η κάθε ιστορία εμπεριέχει ένα μοναδικό ηθικό δίδαγμα το οποίο αναδεικνύεται μέσα από την δράση των ηρώων. 

Η νυχτερίδα και οι δυο νυφίτσες,
Χαρακτικό του Pierre Quentin Chedel 

Διδακτικότατος είναι και ο μύθος που θα αφηγηθούμε σήμερα.
Ένας μύθος, όπου ο Αίσωπος μας συμβουλεύει να προσαρμοζόμαστε στις εκάστοτε συνθήκες και πως μερικές φορές είναι σοφό να ελισσόμαστε και να μετατρέπουμε τις συνθήκες προς όφελός μας, ιδιαίτερα όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση κινδύνου…

Ο ΜΥΘΟΣ:


ΝΥΚΤΕΡΙΣ ΚΑΙ ΓΑΛΑΙ:


«Νυκτερὶς ἐπὶ γῆς πεσοῦσα ὑπὸ γαλῆς συνελήφθη· μέλλουσα δὲ ἀναιρεῖσθαι παρεκάλει περὶ τῆς σωτηρίας. τῆς δὲ λεγούσης ὡς οὐ δύναται αὐτὴν ἀπολῦσαι —φύσει γὰρ πᾶσι πολεμεῖ πτηνοῖς—, ἔφησεν αὐτὴ μὴ ὄρνεον εἶναι ἀλλὰ μῦν καὶ οὕτως ἀφείθη. ὕστερον δὲ πάλιν πεσοῦσα καὶ συλληφθεῖσα ὑπὸ ἑτέρας γαλῆς ἐδεῖτο, ὅπως μὴ θύσῃ αὐτήν. τῆς δὲ εἰπούσης ἅπασι μυσὶ διεχθραίνειν ἔλεγεν αὐτὴ μὴ μῦν εἶναι ἀλλὰ νυκτερίδα, καὶ πάλιν ἀπελύθη. οὕτω τε συνέβη αὐτῇ δὶς ἐναλλαξαμένῃ τὸ ὄνομα τῆς σωτηρίας περιγενέσθαι.
ἀτὰρ οὖν καὶ ἡμᾶς δεῖ μὴ ἀεὶ τοῖς αὐτοῖς ἐπιμένειν λογιζομένους, ὅτι οἱ τοῖς καιροῖς συμμετασχηματιζόμενοι πολλάκις καὶ τοὺς σφοδροὺς τῶν κινδύνων ἐκφεύγουσιν.»


Στα Νέα Ελληνικά:

Εικονογράφηση στο κείμενο του Λαφονταίν

Η νυχτερίδα και οι νυφίτσες:

«Έτυχε κάποτε η νυχτερίδα να πέσει κάτω στο έδαφος. Τότε μια νυφίτσα την τσάκωσε και ετοιμαζόταν να την ξεπαστρέψει. Η νυχτερίδα, βέβαια, εκλιπαρούσε για τη ζωή της, αλλά η νυφίτσα τής το ξεκαθάρισε:
«Είναι των αδυνάτων αδύνατον να σου τη χαρίσω — βλέπεις, είμαι εκ φύσεως εχθρός όλων των πετούμενων».
«Μα εγώ δεν είμαι πουλί», στρίγγλισε η νυχτερίδα. «Δεν βλέπεις; Ποντίκι είμαι».
Η νυφίτσα, λοιπόν, την άφησε ελεύθερη. Πιο ύστερα, που λέτε, η νυχτερίδα έπεσε ξανά χάμω και την αιχμαλώτισε κάποια άλλη νυφίτσα. Βάλθηκε λοιπόν πάλι να παρακαλεί:
 «Αχ, μη με κομματιάσεις, μη!». Τούτη η δεύτερη νυφίτσα αντέτεινε ότι διεξάγει ατέρμονο πόλεμο ενάντια στα ποντίκια. Τότε η αιχμάλωτη βρήκε άλλη δικαιολογία:
«Μα εγώ δεν είμαι ποντίκι. Είμαι νυχτερίδα».
Έτσι τη γλίτωσε πάλι. Το αποτέλεσμα: αλλάζοντας δύο φορές το όνομά της, η νυχτερίδα κατόρθωσε να σώσει τη ζωή της.
Λοιπόν, το ίδιο ισχύει και για εμάς. Δεν πρέπει να μένουμε συνέχεια προσκολλημένοι στα ίδια και τα ίδια. Απεναντίας, ας βάλουμε τούτο στο μυαλό μας: Όσοι αλλάζουν για να προσαρμοστούν στις εκάστοτε περιστάσεις πολύ συχνά ξεφεύγουν από τρομερούς κινδύνους».

Αυτό τον Αισωπικό μύθο επεξεργάζεται και ο Λαφονταίν. Τον παρουσιάζει στην πρώτη του Συλλογή Μύθων που δημοσιεύτηκε το 1668 και τον τιτλοφορεί: «Η νυχτερίδα και οι δύο νυφίτσες».

Ο Λαφονταίν τελειώνει την έμμετρη αφήγηση με το δίστιχο:

«Πολλούς έχουμε δει συχνά ν’αλλάζουνε την όψη,

στον κίνδυνο μπροστά, όπως η νυχτερίδα προσποιήθηκε πρόσωπα δυο…»

 Η νυχτερίδα και οι νυφίτσες, Auguste Vimar 

ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΕΜΠΝΕΥΣΕΙΣ:

1. Η πρώτη μουσική πρόταση είναι του ταλαντούχου γάλλου συνθέτη, Charles Lecocq, γνωστού ως διάδοχος του Ζακ Όφενμπαχ, αφού απέκτησε δημοφιλία με τις οπερέτες και κωμικές του όπερες. Οι κριτικοί συχνά αναφέρονταν στην κομψότητα της συνθετικής γραφής του και τον επαινούσαν για «το ελαφρύ άγγιγμα της μουσικής του, το λυρισμό και τη φινέτσα της».

Στον τραγουδιστικό του κύκλο: «Fables-Μύθοι» για υψηλή ανδρική φωνή και πιάνο, οι αναλυτές υπογραμμίζουν την ευρηματικότητα ως προς τη συντομία των μελωδιών του Lecocq, που ταιριάζουν απόλυτα με το ύφος των εύστοχων κειμένων.

Charles Lecocq: «Fables de La Fontaine, La chauve-souris et les 2 belettes»:

2. Από τα δημοφιλή μουσικά σύνολα της εποχής μας, ειδικευμένα στο ρεπερτόριο πρώιμης μουσικής, αλλά και το ιστορικό γαλλικό τραγούδι είναι το Les Lunaisiens.
Τα μέλη του αναδεικνύουν πρωτότυπες μορφές ερμηνείας χρησιμοποιώντας τη διασκευή και τον αυτοσχεδιασμό. Όσον αφορά τις φωνητικές συνθέσεις, ο ιδρυτή τους, Arnaud Marzorati υποστηρίζει πως προσπαθούν να παρουσιάζουν το κείμενο κάθε τραγουδιού ως «μάρτυρα του παρελθόντος και σχολιαστή μιας ανθρώπινης περιπέτειας...»

Από τις αγαπημένες στο κοινό δουλειές τους είναι και το: Le singe et l’épouvantail d'après les Fables de La Fontaine, μια μουσική αφήγηση μύθων του Λαφονταίν από χορωδία με συνοδεία μικρού συνόλου.
Η προσαρμογή των στίχων έγινε από τον Pierre Senges, ενώ η μουσική μεταγραφή ανωνύμου από τον Marzorati...

La Chauve-Souris et les deux Belettes: