Aνεμώνη, πρώτο άνθος της άνοιξης: ο μύθος και το λυρικό τραγούδι του Σιμπέλιους...

 

Γεννήθηκε κάποτε ένας πολύ όμορφος νέος, γιός του Κινύρα και της Σμύρνας, ο Άδωνις.
Η ομορφιά του κατάφερε να μαγέψει την θεά Αφροδίτη, που δεν δίστασε να τον κρύψει σε μια λάρνακα και να τον δώσει στην θεά του κάτω κόσμου, Περσεφόνη, για να τον φυλάξει μακριά από τα βλέμματα των άλλων γυναικών. Όταν όμως κάποια στιγμή τον ζήτησε πίσω, η Περσεφόνη αρνήθηκε να τον παραδώσει θαμπωμένη και αυτή από το κάλλος του Άδωνη. Τότε η Αφροδίτη ζήτησε από τον Δία να παρέμβει. Ο Ζεύς, δίκαιος καθώς ήταν, χώρισε τον χρόνο του Άδωνη, έτσι ώστε έξι μήνες να βρίσκεται με την Αφροδίτη, και άλλους έξι με την Περσεφόνη.

Nicolas-Bernard Lépicié: "Adonis changé en anémone" 

Ως γνωστόν, η Αφροδίτη ήταν ζευγάρι με τον Άρη, το θεό του πολέμου. Η αγάπη και ο θαυμασμός της Αφροδίτης για τον Άδωνη προκάλεσε το φθόνο του θεού Άρη κι έτσι, μια μέρα, που ο Άδωνις είχε βγει για κυνήγι, ο θεός του πολέμου έστειλε έναν άγριο κάπρο να σκοτώσει τον όμορφο νέο. Ο Άδωνις λαβώθηκε θανάσιμα από τον κάπρο... Όταν η Αφροδίτη έμαθε το νέο, έκλαψε για πρώτη φορά και μόλις τα θεία της δάκρυα έβρεξαν το χώμα, αμέσως σε κείνο το σημείο ξεφύτρωσαν πανέμορφα άνθη.
Άνθη, που η ζωή τους κρατάει λίγο. Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα μπουμπούκια τους ν' ανθίσουν και ύστερα ένα άλλο ανεμοφύσημα παρασέρνει τα πέταλα μακριά. 
Έτσι το λουλούδι  ονομάστηκε ανεμώνη ή ανεμολούλουδο, επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του αλλά και την παρακμή του.

Ο ποιητής Βίωνας γράφοντας το μοιρολόι "ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΔΩΝΗ" αναφέρει για την γέννηση της ανεμώνης:

"….Κι η Αφροδίτη με τα μαλλιά της ξέπλεκα, στους λόγγους τριγυρνάει, μαυροντυμένη, ξέζωστη, ξυπόλητη ως διαβαίνει τη σκίζουνε και το θεϊκό της πίνουν αίμα οι βάτοι γοερά θρηνώντας λαγκαδιές περνάει, και τον Ασσύριον άντρα της κράζει, τ’ όνομά του λέει, και ξαναλέει….... Έτσι τον θρήνησε και κλαίν και οι Έρωτες μαζί της . "Μαύρη Κυθέρεια, χάθηκε, αχ, ο Άδωνς ο ωραίος". Όσο αίμα χύνει ο Άδωνης, τόσα η Παφία δάκρυα. Kι όπως στο χώμα πέφτουνε, λουλούδια γίνονται όλα. Απ’ το αίμα ρόδο φύτρωσε, απ’ τα δάκρυα η ανεμώνη…."

(Μετάφραση: Θρ. Σταύρου)

Renoir: "Anémones"

Ανεμώνες στολίζουν τα λιβάδια αυτή την εποχή, λευκές, μαβιές, κοκκινωπές είναι τα πρώτα λουλούδια στους αγρούς της άνοιξης και λαμπυρίζουν χορεύοντας στο φύσημα του ανέμου.Γι' αυτό και σε ορισμένους πολιτισμούς, οι ανεμώνες συμβολίζουν την προσμονή, καθώς είναι από τα πρώτα λουλούδια που ανθίζουν την άνοιξη. 

Ο Βρετανός βοτανολόγος Sibthorp αντικρίζοντας αυτή την εικόνα στον Παρνασσό, απέδωσε το όνομα του λουλουδιού ως "ρόδο του ανέμου"(Wind Rose).
Οι σουηδοί ονομάζουν την ανεμώνη "Sippan" και ο σκανδιναυός ποιητής  Γιόχαν Λούντβιχ Ρούνεμπεργκ γράφει για το όμορφο και εύθραυστο αγριολούλουδο στα "Λυρικά του Ποιήματα":

"Ανεμώνη, πρώτο λουλούδι της άνοιξης,

σε διαλέγω για να σε δώσω

σ' αυτήν που αγαπώ, σ' αυτήν που κρυώνει!

Αν σε διάλεγα, θα σ' έδινα, λέγοντας:

"Κοντά στην άκρη του χιονιού, ω κορίτσι,

Το πρώτο λουλούδι της άνοιξης βλασταίνει,

όπως στον πάγο της καρδιάς σου δίπλα,

ανθίζει η πιστή μου αγάπη

Τρέμει στο κρύο του χειμώνα,
όμως ούτε δειλιάζει, ούτε εγκαταλείπει"

Πληθωρικός λόγος, με φαντασία και αισθαντικότητα το τρυφερό ποίημα του Ρούνεμπεργκ μελοποιήθηκε από τον Γιαν Σιμπέλιους το 1917 και συμπεριλήφθηκε στα "Six Songs" του, ένα σύνολο για φωνή και πιάνο, με ποιήματα που αναφέρονται σε λουλούδια.

Nα θυμίσουμε πως ο Σιμπέλιους αγαπούσε πολύ τη φύση και το φινλανδικό τοπίο συχνά χρησίμευε ως έμπνευση για τη μουσική του. Ο βιογράφος του, Tawaststjerna, αναφέρει χαρακτηριστικά:

"Ο Σιμπέλιους ανταποκρίθηκε εξαιρετικά στις διαθέσεις της φύσης και στις αλλαγές των εποχών. "Σάρωνε" τους ουρανούς με τα κιάλια του να παρακολουθεί τις αγριόχηνες που πετούσαν πάνω από τη λίμνη, άκουγε το κράξιμο των γερανών και απολάμβανε τις κραυγές, που αντηχούσαν στην ελώδη έκταση στην Αϊνόλα. Κυριεύονταν από απέραντο θαυμασμό για τα φθινοπωρινά χρώματα, όμως κυρίως εκστασιαζόταν από τα χρωματικά πιτσιλίσματα που δημιουργούσαν τα αγριολούλουδα στο γήινο χαλί τις αρχές της άνοιξης..."

Σύντομο σε διάρκεια το ληντ του Σιμπέλιους με ήρεμη μελωδική κίνηση και ομαλή ρυθμική ροή ηχεί με απαλότητα, ενώ η λεπταίσθητη πιανιστική συνοδεία αποδίδεται ταιριαστά στη λεκτική περιγραφή της χρωματιστής φύσης και συναισθημάτων που δημιουργεί.

Sibelius: "Six Songs, Νo. 4: Sippan-Ανεμώνη"

Ερμηνεύει η Anne Sofie von Otter