Francesca Campana: μια "μαέστρα" στην τέχνη του μπαρόκ...

  Με αφορμή την "Ημέρα της Γυναίκας"

Η γυναίκα κάποτε...

Σύμφωνα με χαρακτηρισμό του φημισμένου ποιητή Fulvio Testi, η "Francesca Campana υπήρξε τραγουδίστρια που διακρίθηκε για τη λαμπρότητα της φωνής της, αλλά και περίφημη τσεμπαλίστρια και συνθέτις".

Ηταν το 1629 -και μόλις 20 χρονών- όταν η ταλαντούχα καλλιτέχνιδα δημοσίευσε ένα βιβλίο με δώδεκα "Άριες για μία, δύο και τρεις φωνές".
Με αφορμή τη δημοσίευση εμφανίστηκε ενώπιον του τοπικού άρχοντα δίνοντάς του το πρωτότυπο του βιβλίου της με την αφιέρωση:

"Το αφιερώνω στην Εξοχότητά σας γιατί, αν κατηγορηθώ -ως γυναίκα-
ότι είμαι πολύ τολμηρή που το κάνω,
τουλάχιστον πρέπει να επαινεθώ ως συνετή για την αφιέρωση,
αφού με την έγκριση ενός πρίγκηπα όπως εσείς,
αποκτώ μοναδική αξία για τις συνθέσεις μου". 

Μέσω του γάμου της η Καμπάνα συνδέθηκε με τον διάσημο συνθέτη Λουίτζι Ρόσι , αφού παντρεύτηκε τον αδερφό του και έτσι κινήθηκε στους υψηλότερους μουσικούς και πολιτιστικούς κύκλους της Ρώμης. 

Μια συστατική επιστολή για τον δούκα Ντ' Έστε αποκαλύπτει μια ενδιαφέρουσα εικόνα για τη θέση της γυναίκας και δη της γυναίκας-μουσικού στην κοινωνία της εποχής: 

"Αν η Υψηλότης σας επιθυμεί γυναίκες καλλιτέχνιδες στην Αυλή σας, θα πρότεινα μερικές από τις καλύτερες στη Ρώμη, ανάμεσά τους και πρώτη στη σειρά την δεσποσύνη Campana. Πρόκειται για "μαέστρα"  στην τέχνη, γιατί συνθέτει μόνη της, τραγουδά σαν άγγελος και παίζει θεϊκά . Εχει το προσωπικό της στυλ κι επιθυμεί να βρεθεί στην υπηρεσία κάποιου ευγενούς. Είναι μια γυναίκα μετρημένη".

Η Συλλογή της με "Άριες για μία, δύο και τρεις φωνές" είναι γραμμένες σε στροφική μορφή, με την ευρηματική δημιουργό να αξιοποιεί δυναμική και ηχόχρωμα, όπως και άλλα δραματικά χαρακτηριστικά, προκειμένου να εκφράσει πλήρως το νόημα του κειμένου. Τολμηρή αρμονικά, δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει ακόμα και παραφωνία προκειμένου να αναδείξει λεπτομέρειες και περιγράψει εικόνες που διαμορφώνουν οι στίχοι. 

Με τη συλλογή αυτή, η Καμπάνα κατέχει την αξιοσημείωτη θέση της πρώτης δημοσιευμένης  μουσικής συλλογής αποκλειστικά γραμμένη από γυναίκα συνθέτη.

Γυναίκες ευλογημένες, όποιο ρόλο κι αν υπηρετούμε!
Μάνα, κόρη, σύζυγος, ερωμένη,γιαγιά, γυναίκα του περιθωρίου!
Γυναίκα βασανισμένη, ταλαίπωρη, άρρωστη, γυναίκα, που παλεύει σκληρά!
Γυναίκα της Τεχνης, του ονείρου, της ομορφιάς...
Γυναίκα του μόχθου, του αγώνα, αλλά και της ελπίδας!  

[Πρέπει να αναφέρουμε πως οι γυναίκες συνθέτριες ήταν σπάνιο φαινόμενο τον 16ο-17ο αιώνα, που έζησε η Campana. Υπήρχαν κάποιες, οι περισσότερες μοναχές, που έγραφαν μουσική για τις μοναστικές συναυλίες και τελετές. Στη δημόσια μουσική σκηνή όμως, οι γυναίκες ήταν ελάχιστες. Πιο γνωστές απ' αυτές είναι η Barbara Strozzi και η Francesca Caccini. (Και για τις δύο μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ)].

Χρόνια μας Πολλά με την άρια  για 3 φωνές "Fanciulla vezzosa-Γοητευτικό Κορίτσι" από τη συλλογή της χαρισματικής Francesca Campana, μιας γυναίκας που άνοιξε νέους δρόμους στην μουσική της εποχής της.
Πρόκειται για έξοχο δείγμα της μεγάλης εκφραστικής δύναμης της δημιουργού , η οποία ως "μαέστρα" του είδους χρωματίζει με τις κατάλληλες φιγούρες το συναισθηματικό κόσμο του "γοητευτικού κοριτσιού" των στίχων. Ο χαρακτήρας των θεμάτων είναι ανάλαφρος, ενώ εμφανής είναι επίσης η ρυθμική ζωντάνια της σύνθεσης με υφή, που διαπνέεται από εξωστρεφή και χαρμόσυνη διάθεση.

"Arie a una, due e tre voci - Fanciulla vezzosa":