.jpg) |
| "Heidenröslein(Το Τριανταφυλλάκι) - Goethe", εικονογράφηση του Josef Kränzle |
 |
| "Πορτρέτο του νεαρού Γκαίτε", Angelica Kauffman |
H μητέρα του Γκαίτε ήταν πιανίστα, είχε ωραία φωνή κι ο πατέρας του έπαιζε φλάουτο. Έτσι, ο Γκαίτε μεγάλωσε σ' ένα σπίτι όπου κυριαρχούσε η απόλαυση της μουσικής ακρόασης και εκτέλεσης. Ως παιδί διέκρινε και αναπαρήγαγε τους ρυθμούς, όπως επίσης απομνημόνευε τις μελωδίες με ευκολία.
Ξεκίνησε νωρίς μαθήματα τσέλου, πιάνου και τραγουδιού, μελετώντας άριες από ιταλικές και γαλλικές όπερες.
Προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι παρόλες τις μουσικές σπουδές του, η μουσική αρχικά δεν ενδιέφερε συστηματικά τον Γκαίτε. Την αντιμετώπιζε κυρίως ως επιστήμη..."επιστήμη των ήχων", όπως έλεγε...
Θαύμαζε τη μουσική ιδιοφυία του Μπετόβεν παρόλες τις πολιτικές αντιπαραθέσεις τους -όπως είδαμε- ενώ επίσης είχε εντυπωσιαστεί με τη δεινότητα του Φέλιξ και της Φάννυ Μέντελσον...
 |
| πηγή: goethezeitportal |
Ἦταν τόσο γελαστό,
χαρωπὸ καὶ μυριστό,
τὸ τριανταφυλλάκι!
νέο τριαντάφυλλο, τριανταφυλλάκι!
Ἄχ! λουλούδι προφαντό! εἶπε τὸ παιδάκι.
Θὰ σὲ κόψω, δὲν βαστῶ!
- Ἄν μὲ κόψῃς, σοῦ κεντῶ
τὸ μικρὸ χεράκι!
εἶπε τὸ τριαντάφυλλο, τὸ τριανταφυλλάκι.
Ξεκαρδίζεται, γελᾷ τὸ τρελὸ παιδάκι,
τὸ τραβᾶ, τὸ ξεκολλᾶ...
Τί ἀγκάθια! τί πολλὰ
στὸ μικρὸ χεράκι!
Ἄχ! κακὸ τριαντάφυλλο, ἄχ, τριανταφυλλάκι!"
(Ποίηση Γκαίτε, Μτφ: Αγγελου Βλάχου-Αναγνωστικό Β' Δημοτικού 1963 issuu.com)
Το ποίημα έγραψε ο νεαρός εικοσάχρονος Γκαίτε κατά τη διάρκεια της παραμονής στο Στρασβούργο. Εκεί, σ'ένα κοντινό χωριό και με τη δροσιά της νιότης γνώρισε τη Friederike, κόρη του εφημέριου και μεταξύ τους αναπτύχθηκε μια τρυφερή σχέση... Η κοπέλα δόθηκε ολόψυχα στον φλογερό έρωτα, που της ενέπνεσε ο ευαίσθητος ποιητής.. Ετσι, όταν εκείνος την επισκέφτηκε για να την αποχαιρετίσει, καθώς θα επέστρεφε στη Φραγκφούρτη, το κορίτσι σπάραξε από βαθύ πόνο και απογοήτεση... Οδύνη όμως αποχωρισμού ένιωσε και ο Γκαίτε που με λεκτική απλότητα αποτύπωσε στο παραπάνω πασίγνωστο ποίημα...
Το "Heidenröslein" λέει για έναν νεαρό άνδρα που βλέπει ένα μικρό τριαντάφυλλο στο λιβάδι και αποφασίζει να το μαδήσει, παρά την προειδοποίηση του τριαντάφυλλου πως αν την πονέσει, θα ανταποδώσει και κείνο παρόμοιο πόνο...
Το ποίημα εχει μελοποιηθεί πάμπολλες φορές... Θα ακούσουμε τις εκδοχές των Μπετόβεν, Σούμπερτ, Σούμαν και Μπραμς.
- Η απλότητα και η αθωότητα της μουσικής του Σούμπερτ δεν γεννιέται από απειρία, αλλά από βαθιά εξοικείωση με τις ιδέες και τα ιδανικά του Γκαίτε. Ο Σούμπερτ έστειλε την παρτιτούρα στον ποιητή τον Απρίλιο του 1816, αλλά ο Γκαίτε το αγνόησε εντελώς.
Ο ρομαντικός συνθέτης γράφει μια μελωδία, με την οποία μεταφέρει τον ακροατή ευθύς στην ύπαιθρο.
Ανάλαφρη η αίσθηση που αποδίδεται, με τα μοτίβα να "υποδηλώνουν την ανεμελιά του νεαρού που περιφέρεται στους αγρούς. Ωστόσο, η φύση των συγχορδιών υπογραμμίζει την ταπεινή αθωότητα του τριαντάφυλλου και η καμπυλωτή μελωδία την ευγενική, σαγηνευτική ομορφιά του".
Schubert: Heidenröslein, Op. 3, No. 3, D. 257 :
- Eίχε προηγηθεί το 1796 η μελοποίηση του ποιήματος από τον Λ.B.Μπετόβεν. Aν και τα λήντερ του τιτάνα είναι σχετικά παραμελημένα (καθώς αγνοούνται από εκτελεστές, όταν βρίσκονται ανάμεσα στις μεγαλοπρεπείς συμφωνίες, τα ορχηστρικά και χορωδιακά του έργα), θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Μπετόβεν είχε μελετήσει τη φόρμα του ληντ διεξοδικά κι ήταν ο Κερουμπίνι που όταν δυσαρεστημένος με την πρώτη εκδοχή του "Φιντέλιο", του είχε στείλει ένα γαλλικό εγχειρίδιο φωνητικής σύνθεσης για να το μελετήσει και να διδαχθεί τον χειρισμό της ανθρώπινης φωνής.
Η ποίηση του Γκαίτε με το συναίσθημα, τη φωτισμένη σκέψη και την ευαισθησία αναδεικνύονται στη μελωδία του Μπετόβεν, όπου ο ακροατής με τα μάτια του μυαλού και της ψυχής του παρακολουθεί ένα πανόραμα εικόνων που ζωντανεύει τον κλασικό και πρώιμο-ρομαντικό κόσμο των ιδεών που υπηρέτησε ο συνθέτης.Beethoven: "Heidenröslein Lied": - Ο Ρόμπερτ Σούμαν δίνει μια εξαιρετική χορωδιακή δημιουργία για μικτή χορωδία πάνω στο νεανικό ποίημα του Γκαίτε, μέρος των "Romanzen und Balladen".
Παρότι δεν αποτελεί έκπληξη η στροφική φύση της σύνθεσης, ωστόσο εντυπωσιακός είναι ο χρωματισμός της μελωδίας.
Ο σπουδαίος ρομαντικός συνθέτης όχι μόνο τονίζει την ανησυχία και θλίψη του νεαρού άνδρα, αλλά αναδύει μέσω των μοτίβων του με ενσυναίσθηση τη θλιβερή μοίρα του ίδιου του τριαντάφυλλου.
Schumann: "Romanzen und Balladen, op 67 no 3, Heidenröslein":
- Το ποίημα μελοποιήθηκε από τον Γιοχάνες Μπραμς και συμπεριλήφθηκε στον κύκλο τραγουδιών του: "14 Volks-Kinderlieder, WoO31".
Καθ 'όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Mπραμς καλλιέργησε τη φόρμα του ληντ σαν έναν ιδιωτικό κήπο που άνθιζε γύρω από τα μεγάλα συμφωνικά του έργα. Τα ποιητικά κείμενα τού δίνουν την ευκαιρία της ταύτισης, να εκφράσει τα προσωπικά του συναισθήματα. Ετσι, το "Τριανταφυλλάκι" του Γκαίτε είναι η δίοδος να εξωτερικευθούν ο πόνος της ανεκπλήρωτης αγάπης, η μοναξιά της ανθρώπινης ψυχής, η θλίψη του αποχωρισμού.
Ο συνθέτης με μια σχεδόν οδυνηρά ευαίσθητη δημιουργία στήνει ένα σκηνικό όπου παιδικότητα αυθεντικών συναισθημάτων και ο αγνός ρομαντικός έρωτας πρωτοστατούν στη φύση της έμπνευσης.
Brahms: "14 Volks-Kinderlieder, 6. Heidenröslein":
- Τέλος, από το ερωτικό επεισόδιο του Γκαίτε με την Φρεντερίκα εμπνεύστηκε την ομώνυμη οπερέτα του "Friederike" ο Φραντς Λέχαρ. Είναι δημιουργία του 1928, ένα παράδειγμα της λεγόμενης βιογραφικής οπερέτας, ενός είδους δημοφιλούς στις αρχές του 20ού αιώνα, στο οποίο μια ιστορική προσωπικότητα πρωταγωνιστούσε σε μια γλυκόπικρη ερωτική σχέση. Η επιλογή του Γκαίτε ως θέματος για μια οπερέτα ήταν μια τολμηρή κίνηση και προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Στην πλοκή η Φρεντερίκα αφηγείται την ιστορία της σχέσης της με τον νεαρό Γερμανό ποιητή και της καταδικασμένης αγάπης τους. Η κοπέλα αγωνιώντας να μην σταθεί εμπόδιο στην καριέρα του θυσιάζει τον έρωτά τους πριν καλά καλά ανθίσει και τον αποχωρίζεται.
Ακουμε το ληντ από τη σκηνή αποχωρισμού τους:
Lehár: "Friederike"
Κείμενα για τον Γκαίτε υπάρχουν πολλά στο ιστολόγιο. Περιηγηθείτε!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου