Ζωφόρος: ο Μπετόβεν, ο Κλιμτ και ο Ζαχαρίας...

 

Κλιμτ: "Λεπτομέρεια Ζωφόρου (Τέχνες, χορωδία Παραδείσου και Αγκαλιά)

Ανήκει στα αριστουργήματα τη εικαστική τέχνης. Το περίφημο έργο του Γκούσταβ Κλιμτ: "Beethoven Frieze- Ζωφόρος του Μπετόβεν" αποτελεί μια από τις πιο γνωστές συνθέσεις μεγάλης επιφάνειας του καλλιτέχνη.
Είναι εμπνευσμένη από την 9η Συμφωνία και αποτελεί τον προσωπικό φόρο τιμής του Κλιμτ στον κλασικό συνθέτη Λούντβιχ φαν Μπετόβεν...

Ο Kλιμτ εμπνεύστηκε τη θεματολογία της ζωφόρου από την ερμηνεία - ανάλυση του Βάγκνερ για την 9η , όπου χρησιμοποιήθηκαν φράσεις του Γκαίτε για να περιγράψει τα αισθήματα που ξυπνά η μουσική..."άγρια θέληση … μέθη της οδυνηρής απόλαυσης... εναλλαγή της ηδονής με την αγωνία...."
Συμβολικές σκηνές, εφιαλτική πορεία και πάθη με αισιόδοξη κατάληξη, σημάδι πως διέξοδος υπάρχει!

Η Ζωφόρος απεικονίζει την ανθρώπινη επιθυμία για ευτυχία.Τον αγώνα της ανθρωπότητας να ξεπεράσει τις δυνάμεις του σκότους, όπως αρρώστια, τρέλα, ακολασία, ακράτεια και τελικά να βρει την αιώνια ευδαιμονία.

Κλιμτ: Λεπτομέρεια Ζωφόρου
(Oι γυναικείες φιγούρες προτρέπουν το χρυσό ιππότη να κατανικήσει το κακό, να παλέψει για την ευτυχία)

Σε ένα κόσμο θυελλώδη και γεμάτο ταλαιπωρίες, που πρωτίστως υποστηρίζονται από τις εσωτερικές μας αδυναμίες, ένας ιππότης με πανοπλία -σύμβολο δύναμης- περιβάλλεται από δυο γυναίκες, την Ευσπλαχνία και τη Φιλοδοξία.
Η μια γυναίκα κρατά το στεφάνι της νίκης, σύμβολο φιλοδοξίας και η άλλη με το κεφάλι χαμηλωμένο και τα χέρια ενωμένα συμβολίζει τη συμπάθεια γι'αυτούς, που υποφέρουν.
Οι γυναικείες φιγούρες πίσω του (η ανθρωπότητα που υποφέρει) τον προτρέπουν να κατανικήσει το κακό, να αναλάβει τη μάχη για την ευτυχία.

Κλιμτ: Λεπτομέρεια Ζωφόρου

(Οι εχθρικές δυνάμεις-Ερινύες, Τυφωεύς-Αμαρτωλά πάθη)

Γυναικεία πνεύματα ψάχνουν τη Γη... Ακολουθούν το σκοτεινό, απειλητικό μέλλον ...
Συναντούν τη θύελλα, τον άνεμο. Από την Ελληνική μυθολογία τον Τυφώνα ή Τυφωέα το γιγαντιαίο τερατώδες ον που γέννησε η Γαία μετά την εξόντωση των γιγάντων.
Ακολουθούν οι τρεις Γοργόνες, Σθενώ, Ευρυάλη και Μέδουσα, απεχθή τέρατα με την άγρια ματιά...Οι Εχθρικές δυνάμεις, τα σύμβολα του κακού.
Κι έπειτα παραστάσεις, που αντιπροσωπεύουν την ασθένεια, την τρέλα, το θάνατο, αλλά και τα πάθη: Λαγνεία, Ανομία, Λαιμαργία, Ασέλγεια.

Κλιμτ: Λεπτομέρεια Ζωφόρου
(Η λύτρωση πλησιάζει, Γυναίκα με λύρα)

Η λύτρωση πλησιάζει.
Λύτρωση - Ευτυχία, Ύμνος της χαράς! Η γυναίκα με τη λύρα αντιπροσωπεύει την Ποίηση και τη Μουσική.Το ταξίδι τελειώνει στην ανακάλυψη της χαράς μέσω των τεχνών.Η ικανοποίηση απεικονίζεται σε μια σφιχτή αγκαλιά κι ένα φιλί .

"Αγκαλιαστείτε, εκατομμύρια πλάσματα.

Αυτό το φιλί ας πάει στον κόσμο όλο!

Χαρούμενα, όπως πετούν οι ήλιοι

Διασχίζοντας τη θαυμαστή πεδιάδα του ουρανού,

Τρέξτε, αδέλφια, ακολουθήστε το δρόμο σας,

Χαρούμενοι, σαν ήρωες που τρέχουν προς τη νίκη!"

(απόσπασμα από την Ωδή στη Χαρά του Σίλλερ, που ακούγεται στην Ενάτη)

Portrait of Klimt από τον Egon Schiele

Έτσι, η Ζωφόρος εκθέτει την ψυχολογική ανθρώπινη λαχτάρα για ευτυχία, που τελικά ικανοποιείται από την εσωτερική μας αναζήτηση και την ομορφιά της τέχνης σε συνδυασμό με την αγάπη και συντροφικότητα!
Φίλοι μου αγαπημένοι, ας περιπλανηθούμε ανάμεσα στις αέρινες φιγούρες του ζωγράφου, που πλέουν σε πελάγη ευτυχίας αλλά και σε σκοτεινές εικόνες ψυχών που αναζητούν τη λύτρωση...

Η υποδοχή του εικαστικού έργου δεν ήταν η αναμενόμενη, ακόμα και μέσα στους κόλπους της Απόσχισης που αντιμετώπισε τη Ζωφόρο με αρνητική διάθεση και στάση. Ωστόσο, ο μέγας Ροντέν αφουγκράστηκε το μέγεθος της δημιουργίας και συνεχάρη τον Κλιμτ για τη Ζωφόρο, την οποία χαρακτήρισε "τραγική και συνάμα θεϊκή".

Όπως είδατε, φίλοι μου,

"Του Μπετόβεν η Ενάτη μας πήρε και ταξιδέψαμε, θείο ταξίδι. Ατάραχη και βέβαιη για το δρόμο της, η Ενάτη, μας πήγαινε στο άστρο των Ιδεών.
Ω! μην το πης ποτέ τι είδες. Να το θυμάσαι μόνον σαν είσαι ωραία, μόνο σαν είσαι πολύ δυστυχισμένη. Στο βαθύτερο φως των ματιών σου που δεν το βλέπει κανείς, ούτε η αγάπη, κράτησε της αθάνατες μορφές που καταδέχτηκαν να της κυττάξωμε. Είδαμε της γραμμές που ονειρεύονται τα μάρμαρα εδώ στη γη με το φεγγάρι. Είδαμε όσα συλλογίζονται το βράδυ τα γερμένα δέντρα. Γνωρίσαμε τους λογισμούς των νερών στην ώρα της δύσης. Της υπέρτατες μορφές, τους τύπους αντικρύσαμε. Στον κρουνό των στοχασμών το κουρασμένο μας πνεύμα ελούστηκε. Στην πηγή της καλωσύνης το περιστέρι της ψυχής μας ήπιε.
Λοιπόν δίκαια πονούσαμε! Λοιπόν όσα τολμήσαμε να πιστέψωμε τόσον καιρό — ήταν αλήθεια. Εκεί απάνω βρήκαμε το σκοπό του πόνου. Μη φοβηθής ποτέ πια την ασκήμια των ανθρώπινων ψυχών — τη φρίκη της μοίρας.
Μη φοβηθής τίποτα — παρά συλλογίσου όταν υποφέρης, το Ταξείδι! Το πλοίο της Εννάτης θυμήσου όταν άραξε στο άστρο των Ιδεών — τον Πλάτωνα θυμήσου, ορθό, σε λειβάδι άσπρο απ' ανθούς, καθώς κύτταζε μακρυά της Ιδέες να λούζωνται στη θάλασσα του γαλάζιου!
Ευλογημένος αυτός που μας πήρε στο πλοίο των ήχων, αυτός που μας πήγε στην αιτία του κόσμου — ευλογημένο το θλιβερό του πνεύμα που μας ταξείδεψε. Βυθίσου για πολύν καιρό στον εαυτό σου. Σιωπή — σιωπή"
(Από το "KΟΝΣΕΡΤΟ" του Ζαχ.Παπαντωνίου)

Είναι σπουδαίο το μήνυμα, που βροντοφωνάζει η Ζωφόρος! Την ένωση "της αγάπης και της δύναμης" υπό την κυριαρχία των Τεχνών, αυτό της λύτρωσης που στην Ενάτη σχηματοποιείται στον ποιητικό λόγο του Σίλλερ στην "Ωδή στη Χαρά"...
Την προτροπή να πορευόμαστε με θέληση, με επιθυμία για χαρά, αγάπη, αλληλεγγύη και αδελφοσύνη...

Beethoven: "Symphony 9, Ode to Joy":

O σπουδαίος Αυστριακός ζωγράφος που υπήρξε από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος της Απόσχισης έπαθε εγκεφαλικό επεισόδιο στα μέσα Ιανουαρίου του 1918, που τον κατέστησε παράλυτο. Λίγες μέρες αργότερα, στις 6 Φεβρουαρίου πέθανε από αποπληξία αφήνοντας πολλά έργα ημιτελή.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στη κοινότητα: The Mythologists