Δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία γέννησής του, όμως με δεδομένο σύμφωνα με τα έγγραφα της Εκκλησίας ότι βαφτίστηκε την 26 Απριλίου σε συνδυασμό με την πεποίθηση πως την εποχή εκείνη οι βαφτίσεις γίνονταν λίγες μόνο ημέρες μετά τη γέννηση, έχει επικρατήσει η γενέθλια επέτειος του κορυφαίου άγγλου ποιητή και θεατρικού συγγραφέα να γιορτάζεται την 23η Απριλίου, ημερομηνία ελκυστική για τους βιογράφους δεδομένου ότι ο Σαίξπηρ πέθανε αυτήν ακριβώς την ημέρα του 1616.
Την ιδιοφυία του αναγνώρισαν οι Ρομαντικοί, και οι Βικτωριανοί τον λάτρεψαν κυριολεκτικά, σε τέτοιο βαθμό που ο Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω έκανε λόγο για "βαρδολατρεία".
Στο ποιητικό σύμπαν του Σαίξπηρ η φόρμα που κατέχει ιδιαίτερη θέση είναι το "Σονέτο".
Στο ποιητικό σύμπαν του Σαίξπηρ η φόρμα που κατέχει ιδιαίτερη θέση είναι το "Σονέτο".
Ένα εγκώμιο στον έρωτα αποτελεί το σονέτο, που στην περίπτωση του ποιητή μας συνδυάζει διάνοια και μουσικότητα.
Πιο διάσημο από τα 154 σονέτα του Σαίξπηρ είναι το "Σονέτο 18".
Γράφτηκε περίπου το 1595, και οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι το ποίημα απευθύνεται σε έναν άνδρα, όπως και σε όλα τα σονέτα του από 1 έως 126, αντίθετα με τα υπόλοιπα, που αντικείμενο του πόθου του είναι η "Dark Lady", η ελκυστική, σκοτεινή μελαχρινή κυρία.
Με γρήγορο ρυθμό και πυκνή αναγεννησιακή γραφή, ο Σαίξπηρ ακολουθεί τη φόρμα του αγγλικού 14στιχου σονέτου, δηλαδή με τρία ομοιοκατάληκτα τετράστιχα που συμπληρώνονται από ένα καταληκτικό δίστιχο:
 |
| (etsy) |
Έχεις πιο εύκρατη μορφή, πιο ερασμία·
γνωρίζω ανέμους που κι ο Μάης φυλλοροεί,
τα καλοκαίρια έχουν πάντα προθεσμία.
Κάποτε καίει ο επουράνιος οφθαλμός
και της χροιάς του ο χρυσός συχνά θαμπώνει,
κάποιος μοιραίος του καιρού αναπαλμός
την ομορφιά της ομορφιάς απογυμνώνει.
Μα εσύ αιώνιο θα έχεις καλοκαίρι
κι η ομορφιά σου δεν θ' απαλλοτριωθεί,
δεν θα επαίρεται ο Άδης πως σε ξέρει
καθώς θα γράφεσαι στου χρόνου την πληθύ.
Όσο ζουν άνθρωποι και βλέπουν θα γυρίζουν
σ' αυτούς τους στίχους και ζωή θα σου χαρίζουν.
(Ουίλλιαμ Σαίξπηρ: "Εικοσιπέντε σονέτα", εκδ. Άγρα, μτφ. Διονύσης Καψάλης)
Το συγκεκριμένο Σαιξπηρικό σονέτο έχει μελοποιήσει σ' ένα υπέροχο χορωδιακό ο σουηδός Nils Lindberg.
Μπορεί ο συνθέτης να μην είναι ευρεία γνωστός, όμως αφιερώστε λίγα λεπτά στην ακρόαση του έργου. Θα αποζημιωθείτε.
Ενα γλύκασμα για την ψυχή μας, μάς προσφέρεται από την "ψιθυριστή" μελωδία....
Η μουσική του Λίντμπεργκ, είναι κράμα κλασικής και λαϊκών στοιχείων της Σκανδιναβίας, με ανεπαίσθητες πινελιές τζαζ.
Η μουσική του Λίντμπεργκ, είναι κράμα κλασικής και λαϊκών στοιχείων της Σκανδιναβίας, με ανεπαίσθητες πινελιές τζαζ.
Nils Lindberg: "Sonnet 18, Shall I compare thee to a summer's day":
Το Σαιξπηρικό Σονέτο 18 έχει μεταφράσει και ο Βασίλης Ρώτας:
"Να σε συγκρίνω με μια ημέρα θερινή,
είσαι πιο ωραία γλυκός και πιο σεμνά ζωηρός.
Τα αβρά του Μάη μπουμπούκια καίει μια ριπή
κι έχει μικρή διορία ο πάγκαλος καιρός.
Πότε το ουράνιο μάτι υπέρμετρα φλογίζει,
πότε η χρυσή του η όψη θολοθαμπωμένη,
πότε το κάθε ωραίο από τ' ωραίο ξεφτίζει,
τυχαία είτε πορεία της φύσης το μαραίνει.
Μα το έαρ σου το αιώνιο δε θα ξεθωριάσει,
ούτε θα χάσει από τ' ωραίο το δικό σου,
ο Χάρος δε θα καυκηθεί πως σ' έχει πιάσει
αν με ρυθμούς αιωνίους περπατά ο καιρός σου.
Στήθια όσο θ' αναπνέουν και μάτια θα θωρούνε,
ετούτοις θα σου δίνουνε ζωή γιατί θα ζούνε"
(W.Shakespeare: "Τα σονέτα", εκδ. Ίκαρος, μτφ. Βασίλης Ρώτας - Βούλα Δαμιανάκου)
Έξοχη -κατά την άποψή μου-και αυτή η μεταφραστική προσέγγιση, αν και κατά καιρούς έχει ειπωθεί πως στην προσπάθειά του να κάνει ρίμα, ο Ρώτας προδίδει το μέτρο και το νόημα.
Χαρακτηριστική είναι και η ερμηνεία του σονέτου από τον κιθαρίστα και τραγουδιστή των Pink Floyd, David Gilmour, το οποίο ηχογραφήθηκε σε ένα παλιό πλωτό σπίτι στον Τάμεση που ο Γκίλμουρ μετέτρεψε σε στούντιο.
Η μουσική σε αυτή την περίπτωση είναι του συνθέτη και μαέστρου, Michael Kamen και αποτελεί μέρος του άλμπουμ: "To when love speaks", ένα μείγμα σκηνικών παραστάσεων με Σαιξπηρικά Σονέτα ερμηνευμένα από πλήθος καλλιτεχνών. Στο αρχικό άλμπουμ το Σονέτο τραγουδιέται από τον Bryan Ferry, που επειδή δεν μπόρεσε να παρευρεθεί σε παρουσίαση του άλμπουμ, πήρε τη θέση του ο Γκίλμουρ.
Καθώς το Σονέτο θεωρείται από πολλούς ως το απόλυτο ερωτικό ποίημα της αγγλικής γλώσσας, ο David Gilmour, το αφιέρωσε στην γυναίκα του.
Η μουσική σε αυτή την περίπτωση είναι του συνθέτη και μαέστρου, Michael Kamen και αποτελεί μέρος του άλμπουμ: "To when love speaks", ένα μείγμα σκηνικών παραστάσεων με Σαιξπηρικά Σονέτα ερμηνευμένα από πλήθος καλλιτεχνών. Στο αρχικό άλμπουμ το Σονέτο τραγουδιέται από τον Bryan Ferry, που επειδή δεν μπόρεσε να παρευρεθεί σε παρουσίαση του άλμπουμ, πήρε τη θέση του ο Γκίλμουρ.
Καθώς το Σονέτο θεωρείται από πολλούς ως το απόλυτο ερωτικό ποίημα της αγγλικής γλώσσας, ο David Gilmour, το αφιέρωσε στην γυναίκα του.
Michael Kamen - David Gilmour: "Sonnet 18":
Τέλος, παραθέτω και δυο άλλες μεταφράσεις:
- του Στυλιανού Αλεξίου, ο οποίος αποφεύγει την κατά λέξη απόδοση και αφήνεται στην ποιητική ροή και στη μουσικότητα των ήχων, χωρίς να εμμένει στη ρίμα, που τη θεωρεί "κλουβί του σονέτου"
- τη νεότερη χρονολογικά μετάφραση της Λένιας Ζαφειροπούλου, μια αξιέπαινη προσπάθεια καθώς μεταφράζει και τα 154 σονέτα του Σαίξπηρ.
"Να σε συγκρίνω με μια μέρα θερινή;
Εσύ υπερέχεις σε απαλότητα και χάρη·
λυγίζει αέρας τα τριαντάφυλλα του Μάη
και δεν κρατούν τα καλοκαίρια μας πολύ.
Άλλοτε καίει πολύ των ουρανών η φλόγα,
θαμπώνεται άλλοτε η ολόχρυσή τους όψη·
τ’ όμορφο κάποτε χάνει την ομορφιά του
απ’ την πορεία της φύσης είτε από την τύχη.
Μα το δικό σου αιώνιο θέρος δε θα σβήσει,
της ομορφιάς την κατοχή δε θα τη χάσεις,
κι ο Χάρος δεν θα καυχηθεί πως μπήκες στη σκιά του·
θα λάμπεις πάντα εσύ μέσα σ’ αιώνιους στίχους!
Όσο θα βλέπουν μάτια κι άνθρωποι αναπνέουν,
οι στίχοι αυτοί θα ζουν κι εσύ θα ζεις μαζί τους."
(Σαίξπηρ: "Σονέτα", εκδ. Στιγμή, μτφ. Στ. Αλεξίου)
Michael Kamen - Bryan Ferry: "Sonnet 18"
"Να σε συγκρίνω με μια μέρα τού καλοκαιριού;
Είσαι γλυκύτερος εσύ και πιο ισορροπημένος.
Ταράζουν άνεμοι σφοδροί τα ανθύλλια τού Μαγιού·
Μικρή είν’ του θέρους η ζωή κι ο χρόνος μετρημένος.
Είναι φορές που τ’ ουρανού άγριο το μάτι καίει,
Άλλοτε η λάμψη του η χρυσή σβήνει απ’ τα μάγουλά του·
Κι όπως τυχαία κι άστατα πάντοτε η φύση ρέει,
Εκπίπτει κάθε τι όμορφο από την ομορφιά του.
Αλλά το αιώνιο θέρος σου ποτέ δε θα ξεφτίσει,
Την κατοχή τού κάλλους σου ποτέ σου δε θα χάσεις.
Ο Χάρος δε θα καυχηθεί στη σκιά του πως βαδίζεις,
Τον χρόνο μες σ’ αιώνιες γραμμές θα ξεπεράσεις.
Όσο μπορεί μάτι να δει και άνθρωπος να νιώσει,
Τόσο θα ζει και τούτο εδώ, ζωή για να σου δώσει".
(W. Shakespeare, "Τα Σονέτα", εκδ. Gutenberg, μτφ. Λ. Ζαφειροπούλου)
Μια όμορφη, τρυφερή προσέγγιση του Σαιξπηρικού σονέτου, φρέσκια, χωρίς να χάνει σε λυρικότητα είναι του γερμανού τραγουδοποιού, Kai Kreowski. Τρυφερό, με αύρα άλλοτε απόκοσμη κι άλλοτε μυστηριώδη, σέβεται την ποίηση, που μπορεί να απεικονίζει την αγάπη και την ομορφιά. Ο διάχυτος λυρισμός του το καθιστά δείγμα έκφρασης ενός ερωτευμένου καλλιτέχνη προς την μούσα του,. Με ελαφρά ρυθμική διάθεση, η μελωδία αποτυπώνει το μεγαλείο του έρωτα και του κάλλους και την ευδαιμονία του καλλιτέχνη που μπορεί να τα διαιωνίσει. Ένας απόλυτα σύγχρονος Σαίξπηρ!
Kai Kreowski: "Sonnet 18 Song"
Το κείμενο γράφτηκε για τα 400 χρόνια από το θάνατο του βάρδου ποιητή...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου