Πικάσο "Guernica": Μουσικές αποτυπώσεις...

 

"Guernica", Picasso

Απόγευμα 26ης Απριλίου 1937....
Στον ουρανό της Βασκικής Γκουέρνικα εμφανίζονται τα πρώτα αεροσκάφη...Μέσα σε λίγες ώρες μετατρέπουν την πόλη σε ερείπια!Εγκλημα κατά της ανθρωπότητας, μαρτυρά την θηριωδία του φασισμού...Μέσα στις επόμενες 33 μέρες, ο Πάμπλο Πικάσο δημιουργεί ένα απίστευτο έργο, που από τότε ηχεί ως κραυγή ενάντια στη φρίκη του πολέμου...Με στοιχεία εξπρεσιονιστικά, κυβιστικά,αλλά και σουρρεαλισμού αποτυπώνει την οδύνη και τον αποτροπιασμό για την στοχοποίηση αθώων πολιτών...

Το έργο του, χρωματικά ένα συνονθύλευμα αποχρώσεων μαύρου και γκρίζου είναι το λιγότερο, ανατριχιαστικό! Με τόσους συμβολισμούς και αλληγορίες, ο πίνακας αυτός αποτελεί σύμβολο της μάχης ενάντια στο φασισμό!
Ο μέγας καλλιτέχνης με έναν δυναμικό, σχεδόν "ωμό"  τρόπο κάνει το σχόλιό του, δίνει με την τέχνη του βαρύ ράπισμα στον πόλεμο και τις μεθόδους του, στέλνει δυνατό αντιπολεμικό μήνυμα!
Ετσι, ήξερε να εκφράζεται ο Πικάσο! Πάντα είχε το θάρρος της γνώμης του.
Μην ξεχνάμε πως όταν ρωτήθηκε από τους Γερμανούς, που είδαν στο Παρίσι την "Γκουέρνικα" αν την είχε φιλοτεχνήσει εκείνος, απάντησε αποφασιστικά: "Οχι, εγώ,...εσείς!!!"

Dora Maar, Picasso painting Guernica
museoreinasofia

Ι. Το όνομα του Καταλανού Leonardo Balada το είχα πρωτακούσει σε μια συναυλία στην πόλη μου...Συγκεκριμένα στο Θέατρο Απόλλων από την Ορχήστρα Πατρών με το έργο του: "Μικρή Νυχτερινή μουσική στο Χάρλεμ". Ακόμα, φέρνοντας εκείνο το βράδυ στο μυαλό μου, αισθάνομαι την ιδιαίτερη αύρα της "εναλλακτικής-κλασικής" μουσικής του, ίσως αδόκιμος όρος, όμως είναι ο προσωπικός χαρακτηρισμός μου γι'αυτόν.
Ο Balada εμπνεύστηκε από το συγκλονιστικό εικαστικό δημιούργημα του Πικάσο...

Τον πίνακα τον έχω θαυμάσει και μελετήσει για ώρες από το ένα ως το άλλο άκρο της μεγάλης επιφάνειάς του...Ενοιωσα το δέος, τη φρίκη, την αγανάκτηση, κι όλα εκείνα τα συναισθήματα στα οποία οδηγεί η θέασή του!
Και πιστέψτε με! Ακριβώς τα ίδια , και στον ίδιο βαθμό, μάς προξενεί και η ακρόαση της ομώνυμης μουσικής σύνθεσης.
Μια μορφή ηχοποιητικών εικόνων, που ενισχύουν την επιθυμία έκφρασης διαμαρτυρίας κατά του πολέμου!
Εστιάστε σε κείνη την ταλάντωση της ηλεκτρικής χορδής στην έναρξη, όπως και σε άλλα σημεία της σύνθεσης αποσπασματικά, κι αισθανθείτε την κορύφωση της απειλής, τη μαύρη φτερούγα του κορακιού που πλησιάζει να καλύψει το Βασκικό ουρανό...
Οι κοφτοί ήχοι των χάλκινων πνευστών προετοιμάζουν το θάνατο...κι έπειτα συνεχόμενες δοξαριές σε διάφωνα ακούσματα, η αγριότητα...
Ρολάρισμα σε στρατιωτικό ταμπούρο κι είναι ο μακρόσυρτος ήχος του που κάνει εμφανή την ύπαρξη στρατού σε άνιση και "άνανδρη" μάχη...
Κάπου τα κύμβαλα γίνονται μονότονα, ενοχλητικά κι απεχθή, ...η μυρωδιά των νεκρών, ίσως...
Ηχητικές υπόνοιες εκκλησιαστικού οργάνου,...νεκρώσιμη πομπή;...

Πολλές οι εικόνες που θα μπορούσε κανείς να πλάσει με την ακρόαση του έργου!Ενός έργου συγκλονιστικού, μια κραυγή κατά της βιαιότητας, και της απόγνωσης που δημιουργεί ο πόλεμος...

Εικαστική και μουσική "Γκουέρνικα", γεμάτες αντιπολεμικά μηνύματα, μια διαμαρτυρία εναντίον της καταστροφής, που σπέρνει ο πόλεμος...

(Πωλ Ελυάρ: "Η νίκη της Γκουέρνικα", μτφ: Οδ. Ελύτης, https://edromos.gr) :

Dora Maar, Picasso painting Guernica
pinterest

ΙΙ. Η μνημειακή τοιχογραφία του Πικάσο με τη συναισθηματική της, πραγματικά "σοκάρει!
Παρόμοια όμως ειναι και η αντίδραση που δημιουργεί η ανάγνωση του παραπάνω ποιήματος του Ελυάρ, το οποίο εμπνεύστηκε ωθούμενος από το εικαστικό έργο, αλλά και την μουσική κραυγή του Λουίτζι Νόνο, όταν το 1954 μελοποιεί το ποίημα "La Victoire de Guernica".
Ποίηση και μουσική συνδιαλέγονται σε μια δημιουργία σε μορφή καντάτας, που αντιστοιχούσε στην γεμάτη πάθος πολιτική δήλωση του συνθέτη μέσω της τέχνης του!

Luigi Nono: "La Victoire de Guernica - σε ποίηση Π.Ελυάρ)

ΙΙΙ. Ένα πιανιστικο ιντερμέδιο, ανάλογης αισθητικής δίνει και ο Paul Dessau, εκπρόσωπος της σύγχρονης κλασικής μουσικής, έμπνευση επίσης από το εικαστικό του Πάμπλο Πικάσο.
Με έντονες διαφωνίες σκιαγραφεί τη σκούρα απόχρωση, στην πιανιστική σύνθεση του: "Guernica".

Paul Dessau: "Guernica":

IV. Τέλος, ο Maurizio Colonna ξύνει τις πληγές στο δεξιοτεχνικότατο κιθαριστικό του δημιούργημα: "Homage to Pablo Picasso" με τον υπότιτλο: "Guernica".