ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΑ ΟΝΤΑ και ΞΩΤΙΚΑ: ΜΠΟΡΧΕΣ και ΚUHLAU

"Έλφα", Goscombe John,
Kibble Palace-Γλασκώβη

Καθώς φτάνουμε στα τέλη Ιουνίου, προετοιμάζομαι για την υποδοχή των εγγονών μου... Ξεκαθαρίζω παιχνίδια από την αποθήκη, αλλά και φρεσκάρω τη μνήμη μου σε ιστορίες και παραμύθια, που θα τούς διηγηθώ...

Αυτή μου η προσπάθεια με οδήγησε στο εκπληκτικό βιβλίο του Μπόρχες: "Το βιβλίο των φανταστικών όντων", όπου ο αργεντινός συγγραφέας περιγράφει μοναδικά, παράξενα πλάσματα που η ανθρώπινη φαντασία συνέλαβε στον χρόνο και στον χώρο.
Έτσι, αναφέρεται στις Άρπυιες, το Γρύπα, τους Δράκοντες, τον Κένταυρο ή τον Μινώταυρο. 
Ανάμεσά τους εμφανίζει και τα "Έλφα"...



Γράφει λοιπόν:

<<Τα έλφα έχουν σκανδιναβική καταγωγή...είναι μικροσκοπικά και διαβολικά.

Κλέβουν κατοικίδια ζώα, αλλά ικανοποιούνται και με λιγότερο σημαντικές διαβολιές.

Η λέξη "elflock"στα αγγλικά δόθηκε σε μια τούφα μπλεγμένα μαλλιά

γιατί πίστευαν ότι ήταν κατεργαριά των έλφα.

Μια αγγλοσαξωνική δοξασία τούς αποδίδει την κακή συνήθεια να ρίχνουν από μακριά σιδερένια βέλη που τρυπάνε το δέρμα χωρίς να αφήνουν ίχνη. 

Στη Νεότερη Έδδα διακρίνονται σε Φωτεινά και Σκοτεινά έλφα: 

"Τα φωτεινά (elf=λευκό φως)λάμπουν πιο πολύ κι από μιαν αχτίδα ήλιου,

ενώ τα σκοτεινά είναι πιο μαύρα κι από την πίσσα"!

Στα γερμανικά -λέει ο Μπόρχες- ο εφιάλτης λέγεται alp. 

Η ετυμολογία το ανάγει στη λέξη elf επειδή στο Μεσαίωνα πίστευαν ότι τα έλφα κάθονταν με δύναμη πάνω στο στήθος των κοιμισμένων και τούς προκαλούσαν άσχημα όνειρα.>>

***

"Τα έλφα χορεύουν στα λιβάδια", Nils Blommer

Ένας Δανέζικος θρύλος θέλει αυτά τα ξωτικά, τα "έλφα" ντυμένα στα λευκά, όπως δηλώνει και το όνομά τους, να βγαίνουν να χορεύουν στα λιβάδια. 

Επίσης, θέλει τον βασιλιά των έλφα, που κατοικούσε σε σπηλιές στους λόφους του Στεβνς, με τις μαγικές δυνάμεις του να καταστρέφει τα καράβια των εχθρών. Αυτός έσωσε και τον τόπο από την επίθεση των Βρετανών.

Ο θρύλος αναμειγνύεται με πλήθος υπερφυσικών στοιχείων και γίνεται το πρώτο εθνικό θεατρικό έργο της Δανίας από τον Γιόχαν Χάιμπεργκ, με τίτλο: "Ο λόφος των έλφα", σε πέντε πράξεις.
Παρουσιάστηκε σε σκηνική μουσική του Φρήντριχ Κουλάου στη γαμήλια δεξίωση της πρίγκηπισσας της Δανίας το 1828.

Ο Κουλάου αποτελεί τον σημαντικότερο εκπρόσωπο της "χρυσής Δανικής μουσικής" του 19ου αι. Ηταν γερμανός και ξεκίνησε την καριέρα του ως πιανίστας στο Αμβούργο, ωστόσο, έφυγε κι εγκαταστάθηκε στην Κοπεγχάγη για να αποφύγει τα στρατεύματα κατοχής του Ναπολέοντα. Δίπλα, στην εικόνα, απεικονίζεται ο συνθέτης Φ.Κουλάου. Παρατηρούμε την αναπηρία στο δεξί του μάτι, το οποίο έχασε κατά την παιδική του ηλικία όταν γλίστρησε κι έπεσε σε παγωμένο έδαφος.

Η σύνθεσή του "Ο λόφος των έλφα" που δομείται με θέματα από λαϊκές μπαλάντες της Σκανδιναβίας αποτελεί ένα από τα βασικότερα δείγματα της ρομαντικής μουσικής, ενισχύοντας την αντίληψη ύπαρξης εθνικής ταυτότητας στην τέχνη.

Η ουβερτούρα της σύνθεσης εκτελείται συχνότατα μέχρι σήμερα.Μεγαλόπρεπη και λαμπρή ορχηστρική σύνθεση, προς το τέλος(10:10) διακρίνεται μελωδικά ο μετέπειτα ύμνος της Δανίας, που οι αναλυτές υποστηρίζουν πως ο Κουλάου εμπνεύστηκε όταν άκουσε την "Jubel ouverture" του Καρλ Μαρία φον Βέμπερ, που σάς την παραθέτω προς σύγκριση σε μια έξοχη εκτέλεση από την Ορχήστρα της Δρέσδης και το Σινόπολι στη διεύθυνσή της!

Μέσα από πληθωρικούς καλλωπισμούς , ο Κουλάου εκμεταλλευόμενος την εκφραστική δύναμη -των χάλκινων κυρίως- διανθίζει με αυτά την μελωδική γραμμή για να υμνήσει τη μοναρχία, αλλά και να περιγράψει τα δαιμόνια, πλην σωτήρια, εξωπραγματικά όντα της μυθολογίας των Βορείων, που παρασύρουν τον παιδικό και όχι μόνο, νου και φαντασία...

Friedrich Kuhlau - Elves Hill, Op.100 - Ouverture