Σερενάτα για τη Μουσική...

 

(Για την Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής, της Τέχνης της μάγισσας,
που ενώ πατάς στη γη, σε τινάζει στον αέρα...)

"Serenade to Music", Walter Firle 
(από:pinterest)

Ημέρα Μουσικής η σημερινή, 21 του Ιούνη, της υψηλότερης αποκάλυψης του πνεύματος (Μπετόβεν)

αυτής, που δίνει ψυχή στις καρδιές και φτερά στη σκέψη (Πλάτων),

Φτερά με τα οποία η ψυχή μας και το είναι μας φτερουγίζουν στους ουρανούς(Σούμαν)

Της Μουσικής, που' ναι η γλώσσα που μας οδηγεί στα σύνορα του απείρου (Καρλάυλ)

Αυτή, που δίνει ζωή στα όνειρα απ' τη μια ...και παρασταίνει τη ζωή "σαν όνειρο" απ' την άλλη (Καλομοίρης) γιατί,

όλοι το γνωρίζουμε πως:
Χωρίς μουσική η ζωή θα ήταν ένα σφάλμα (Νίτσε)...




Τιμάμε τη σημερινή μέρα με τη σύνθεση: "Serenade to Music" του Ralph Vaughan Williams.

Ραλφ Βον Ουίλιαμς

Πρόκειται για φωνητικό έργο γραμμένο για 16 λυρικούς ερμηνευτές όλων των φωνών(σοπράνι, κοντράλτι, μπάσοι, βαρύτονοι και τενόροι) με συνοδεία ορχήστρας.
Είναι σύνθεση του 1938 και αφιερώθηκε στον μαέστρο, Sir Henry Wood, για τη συνολική του προσφορά στη Μουσική.

Συνθέτης και μαέστρος έκαναν και την επιλογή των 16 διακεκριμένων βρετανών σολιστών της πρώτης συναυλίας. Οι τραγουδιστές άλλοτε τραγουδούν σόλο κι άλλοτε σε συνδυαστικές ομάδες φωνών σαν χορωδία…

Το κείμενο είναι προσαρμογή αποσπάσματος από την 5η Πράξη του Σαιξπηρικού: "Ο έμπορος της Βενετίας", που αναφέρεται σε ένα διάλογο για τη μουσική, που εξυμνεί τις χάρες και τις αρετές εκείνων που ασχολούνται με τη μουσική τέχνη και πώς επιδρά στην ψυχή και το πνεύμα τους.

Ο Βον Ουίλιαμς  ακολούθησε μεν τη σειρά του Σαιξπηρικού κειμένου, όμως σε κάποια σημεία αφαιρεί λέξεις, φράσεις ή και ολόκληρους στίχους….

Το Σαιξπηρικό κείμενο:

ΛΟΡΕΝΣΟΣ:

Ιδέ το φως του φεγγαριού, εδώ γλυκοκοιμάται

Κάθισε εδώ ν'ακούσωμεν της μουσικής τον ήχο,

στ’αυτί να σιγοέρχεται η νύχτα κι η γαλήνη

θα συντροφεύουν τους γλυκούς της αρμονίας φθόγγους.

Κάθου κοντά μου.Κοίταξε του ουρανού ο θόλος

πώς είναι ολοκέντητος μ’ολόχρυσα δισκάκια

Και το μικρότερο το φως απ’όλα αυτά που βλέπεις, 

υμνολογεί σαν Άγγελος εκεί όπου κινείται

εις τους χορούς των Χερουβείμ με τα αθώα μάτια

Κ’εις κάθε άυλην ψυχή ειν’αρμονία τόση

[…]

(Εισέρχονται οι μουσικοί)

ΛΟΡΕΝΣΟΣ

Ελάτε, ω!την Άρτεμη ξυπνήσετε με ύμνους!

Ο ήχος στης κυρίας σας την ακοήν να φτάσει

κι η μουσική γλυκά γλυκά να μας την φέρει πίσω.

(Παιανίζει η μουσική)

ΓΕΣΙΚΑ

Όταν ακούω μουσική ποτέ φαιδρά δεν είμαι

ΛΟΡΕΝΣΟΣ

Ο λόγος είναι επειδή το πνεύμα σου προσέχει

Ο άνθρωπος που μέσα του δεν έχει αρμονίαν

και όπου δεν τον συγκινεί των ήχων η μαγεία

είναι ικανός δι' αρπαγάς και δόλους κι απιστίας

το πνεύμα του εργάζεται θαμπά ωσάν τη Νύχτα

και μαύραι σαν το Έρεβος αι κλίσεις της ψυχής του

Ποτέ, μην εμπιστεύεσαι κανένα αυτού του είδους

ΠΟΡΚΙΑ

Άκουε, παίζει μουσική!

ΝΕΡΙΣΣΑ

Η μουσική σου είναι!

ΠΟΡΚΙΑ

Παίζει γλυκύτερα θαρρώ παρ’ όταν είναι μέρα

ΝΕΡΙΣΣΑ

η γλύκα είναι στης νυχτός την σιωπήν , κυρία

ΠΟΡΚΙΑ

Ω, πόσα πράγματα αποκτούν υπόληψη και φήμη

(προς τους μουσικούς: ) Σωπάτε!

Άι, με τον Ενδυμίωνα κοιμάται η Σελήνη

κι αφήσετέ την ήσυχη! (Παύει η μουσική)

στ’αυτί να σιγοέρχεται η νύχτα κι η γαλήνη

να συντροφεύουν τους γλυκούς της αρμονίας φθόγγους"

(Σαίξπηρ: "Δράματα-Ο έμπορος της Βενετίας", μτφ: Δ. Βικέλας)

Αξίζει να σημειωθεί πως στην πρώτη εκτέλεση της "Σερενάτας" του Βον Ουίλλιαμς, παρών στο ακροατήριο ήταν και ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ, που ακούγοντάς τη, κυριευμένος από τη μελωδικότητα και το λυρισμό της άρχισε να κλαίει γοερά...

Η Σερενάτα ξεκινά με μια ασυνήθιστης ομορφιάς μελωδία από το σόλο βιολί σκιαγραφώντας την ειδυλλιακή νυχτερινή ατμόσφαιρα του κήπου , όπου λαμβάνει χώρα ο διάλογος περί Μουσικής.
Η υψίφωνος εισέρχεται με μια μουσική φράση σε ανιόντα διαστήματα για να δηλώσει  "τους γλυκούς της αρμονίας φθόγγους". 

Οι στίχοι που περιγράφουν  "του ουρανού το θόλο που' ναι ολοκέντητος μ’ολόχρυσα δισκάκια" ανατίθενται σε αντρικές φωνές, που αποδίδουν γοητευτικά την με απλό στροφικό τρόπο, έντονης όμως λυρικής διάθεσης, μελοποίηση...
Η λαμπρότητα των χάλκινων σαλπίγγων γίνεται εμφανής στη συνέχεια, όπου φανφαρόζικα εξαγγέλουν "το ξύπνημα της Άρτεμης με ύμνους"...
Έπεται ένα μελαγχολικού ύφους απόσπασμα να συνοδεύσει το στοχασμό του ποιητή: "Ο άνθρωπος που δεν τον συγκινεί των ήχων η μαγεία είναι ικανός δι' αρπαγάς και δόλους κι απιστίας..."

Τα εξαγγελτικά σαλπίσματα της Άρτεμης επιστρέφουν σε ένα σύντομο μοτίβο για να οδηγήσουν στη γαλήνια εναρκτήρια μελωδία, πού ολοκληρώνει τη σύνθεση μέσα σε μελωδική σιγαλιά ευδαιμονίας και ψυχικής ευφορίας. Οι σολίστες υπογραμμίζουν το συναίσθημα περί δύναμης της Μουσικής στις καταληκτικές λέξεις "γλυκιά αρμονία",  αφήνοντας τους ακροατές "να φτερουγίζουν στους ουρανούς", καθώς ακούγεται το τελικό μοτίβο που καταλήγει σε μιαν ηπιότατη, σχεδόν εξαϋλωμένη πτώση.

Ralph Vaughan Williams: "Serenade to Music" / Henry Wood: