Πνευματικά Άσματα στη μνήμη του Μπορίς Παστερνάκ...

"Μπορίς Παστερνάκ", έργο
του ζωγράφου πατέρα του, Leonid Pasternak

"Νομίζω πως δεν θα σε αγαπούσα τόσο πολύ αν δεν είχες κάτι για να παραπονεθείς και κάτι για να μετανιώσεις. Δεν μου αρέσουν εκείνοι που δεν έχουν πέσει, δεν έχουν παραπατήσει.
Η αρετή τους είναι μικρή κι έχει μικρή αξία. Η ομορφιά της ζωής δεν τους έχει φανερωθεί..."

(Μπορίς Παστερνάκ: "Δόκτωρ Ζιβάγκο")

Ο βραβευμένος με Νόμπελ, ποιητής και συγγραφέας, Μπορίς Παστερνάκ θεωρείται μια πολυτάλαντη προσωπικότητα. Στα έργα του είναι εμφανής η μεταφυσική και ιδεαλιστική, ανθρωπιστική κοσμοαντίληψή του, στην οποία πρωταρχική θέση κατέχει η αισθητική και η δημιουργικότητα.

"Κι ακόμα περισσότερο από το δέσιμο των ψυχών, μάς ενώνει η άβυσσος
που μάς χωρίζει από τον υπόλοιπο κόσμο"

Leonid Pasternak:"Τα 4 παιδιά μου"
(ο Μπορίς πρώτος αριστερά με τα αδέρφια του)

Για όσους δεν το γνωρίζουν να πω πως ξεκίνησε με φιλοδοξία να γίνει μουσικός.

Στο DNA του υπήρχε η καλλιτεχνική φύση, καθώς ο πατέρας του, Λεονίντ Παστερνάκ ήταν διάσημος ζωγράφος και καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά και η μητέρα του, Ρόζα Κάουφμαν, περίφημη πιανίστα. Στο σπίτι τους σύχναζαν επίσης, μεγάλες καλλιτεχνικές προσωπικότητες, Ρίλκε, Ραχμάνινοφ, Σκριάμπιν, Τολστόι...

Ήταν ο Σκριάμπιν, που τον ενθάρρυνε και τον παρότρυνε να ασχοληθεί με τη μουσική.

Στα χρόνια μαθητείας του στη μουσική ασχολήθηκε και με τη σύνθεση...

Ολοκληρωμένος μουσικός και προικισμένος ζωγράφος, σπούδασε Νομικά και Φιλοσοφία, και ενώ φαινόταν πως θα ακολουθήσει ακαδημαϊκή σταδιοδρομία, έγινε ποιητής. Μέχρι τον θάνατό του θα προσπαθεί να παραμείνει πιστός στις καλλιτεχνικές του αρχές και στους διωκόμενους φίλους του, χωρίς να αρνείται την σοβιετοποιημένη πατρίδα του.

Το σπίτι στο Περεντέλκινο, που ο Παστερνάκ
άφησε την τελευταία του πνοή

Ενα χρόνο πριν πεθάνει από καρκίνο του πνεύμονα άρχισε να γράφει το θεατρικό του "Η Τυφλή Ομορφιά" ένα έργο για έναν σκλαβωμένο καλλιτέχνη κατά την περίοδο της καταπίεσης στη Ρωσία.

Η κατάστασή του όμως επιδεινώθηκε και τελικά ο Μπορίς Παστερνάκ πέθανε το απόγευμα της 30ης Μαΐου του 1960. 

Ήταν χιλιάδες οι άνθρωποι που ταξίδεψαν από τη Μόσχα για την κηδεία του στο μικρό χωριό Περεντέλκινο όπου έζησε, για να του πουν το ύστατο αντίο...

***

Τα "Οκτώ Πνευματικά Άσματα" του ρώσου συνθέτη, Νικολάι Καρέτνικοφ με τον υπότιτλο "Στη Μνήμη του Μπορίς Παστερνάκ" είναι σύμφωνα με το δημιουργό τους "το μονοπάτι του Παστερνάκ προς τον Θεό", εννοώντας το αποτέλεσμα του μεγάλου ταξιδιού του Παστερνάκ προς την απόκτηση της εσωτερικής ελευθερίας που είναι απαραίτητη για έναν καλλιτέχνη και εξίσου αναγκαία με το ταλέντο και τον επαγγελματισμό.

Τα κείμενα του κύκλου είναι από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη στη γλώσσα της Παλαιάς Εκκλησιαστικής Σλαβικής.

Μουσικά, οι "Οκτώ πνευματικές ψαλμωδίες" αποτελούν κράμα διάφωνης τονικότητας και αρχαϊσμού, που υπογραμμίζεται από μια σύνθετη ρυθμική οργάνωση στο ύφος της αρχαίας ψαλτικής.(O συνθέτης υπήρξε οπαδός του δωδεκάφθογγου τονικού συστήματος).

Aκoύμε το Ν.6 με τίτλο: "Από το Ματθαίο", βασισμένο στο εδάφιο Ματθ. 15,14:
"... ἄφετε αὐτούς· ὁδηγοί εἰσι τυφλοί τυφλῶν· τυφλός δέ τυφλόν ἐάν ὁδηγῇ, ἀμφότεροι εἰς βόθυνον πεσοῦνται"

δηλαδή:

"Αφήσατέ τους· είναι τυφλοί, οδηγοί άλλων τυφλών· εάν δε ένας τυφλός οδηγεί έναν άλλο τυφλόν, θα πέσουν και οι δύο σε λάκκο βαθύ".

Nikolai Karetnikov: "Eight Spiritual Songs to the Memory of Boris Pasternak"
"No. 6: Of Matthew"

Παλαιότερο κείμενο για τον Παστερνάκ μπορείτε να διαβάσετε εδώ.