«To κλαρινέτο έχει γενέθλια!»

 

«Clarinet», Graffity σε ξενοδοχείο μεγάλης αλυσίδας στη Νέα Ορλεάνη

14 Γενάρη του 1690 επινοείται το πρώτο κλαρινέτο από τον Johann Christoph Denner, γερμανό οργανοποιό από τη Νυρεμβέργη, όταν σκέφτηκε να εξελίξει το γαλλικό σαλυμώ (chalumeau), όνομα που προέρχεται από το ελληνικό «κάλαμος», προσθέτοντας βασικά ένα κλειδί στην «ψυχή» του οργάνου, όπως λέγεται η πίσω οπή του…

Αφορμή για καλημέρισμα μετά ήχων «ευθυαύλου», λοιπόν...

Το κλαρινέτο, που θεωρείται ο βασιλιάς των ξύλινων πνευστών πήρε το όνομά του από το λατινικό clarus= φωτεινός .
Έχει ένα γλυκύτατο, διαυγές ηχόχρωμα, κάπως βαρύ και μελαγχολικό.

Εκείνος που το ανέδειξε και το εισήγαγε στην ορχήστρα είναι ο Β.Α.Μότσαρτ.

Τιμητικά, λοιπόν, λέω να γεμίσουμε τη Σαββατιάτικη μέρα μας με το εξαιρετικό κονσέρτο για κλαρινέτο του Αμαντέους, που γράφτηκε για τον βιρτουόζο κλαρινετίστα Άντον Στάντλερ, φίλο του συνθέτη.

Ο Μότσαρτ έγραψε το κοντσέρτο αυτό, τον Οκτώβριο του 1791, έξι μόλις εβδομάδες πριν το θάνατό του και αυτή ήταν και η τελευταία οργανική του σύνθεση.
Ο Μότσαρτ χειρίζεται το ηχόχρωμα του κλαρινέτου σαν ανθρώπινη φωνή που μιλάει σε εξομολογητικό τόνο, χαρίζοντάς μας μια μουσική διάφανης ομορφιάς.
Το κοντσέρτο έχει τρία μέρη με τις διαθέσεις να εναλλάσσονται.

- Allegro
- Adagio
- Rondo

Στο πρώτο μέρος, Allegro, το θέμα προβάλλεται από τα βιολιά, ενώ σταδιακά περνά και στα υπόλοιπα όργανα της ορχήστρας προκαλώντας μια ευχάριστη αναταραχή, που στη συνέχεια αποδυναμώνεται αφήνοντας το κλαρινέτο και τα τοξοτά να συνεχίσουν το θέμα μέσα από τη διαλεκτική τους αντίθεση.
Η ορχήστρα παρεμβαίνει ακολουθώντας επιβλητική μελωδική γραμμή, πάντα όμως με κυρίαρχο το κλαρινέτο που κινείται είτε σε ευγενικούς, στοχαστικούς, καθησυχαστικούς τόνους είτε πιο απότομους, κοφτούς και άγριους.

Ο σολίστας παίζει σχεδόν χωρίς διακοπή και στο δεύτερο μέρος ασταμάτητα. Δίνεται έμφαση στο περίπλοκο ηχόχρωμα του κλαρινέτου και στην ευκολία του να περνά από τη μια ακραία τεσιτούρα στην άλλη. Το δεύτερο και το τρίτο μέρος καταδεικνύουν το διπλό χαρακτήρα που ο Μότσαρτ απέδιδε στο κλαρινέτο, με το Aντάτζιo βαθύ και γαλήνιο.
Από την άλλη το Ρόντο γίνεται σχεδόν κωμικό, όταν το κλαρινέτο αγγίζει τα έσχατα όρια των ηχητικών του δυνατοτήτων κι έπειτα επιστρέφει ταχύτατα στο φυσικό του πλαίσιο.

Το προτείνω σε εκτέλεση από τη γερμανίδα Sabine Meyer, μια από τις δημοφιλέστερες κλαρινετίστες σήμερα, που έγινε γνωστή στο κοινό όταν ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν την κάλεσε στη Φιλαρμονική του Βερολίνου κάνοντάς την την πρώτη γυναίκα στην ορχήστρα, στο τμήμα του κλαρινέτου. Πολλοί υποστηρίζουν πως σε αυτήν οφείλεται το ότι το κλαρινέτο, ένα σόλο όργανο  εν μέρει υποτιμημένο, κέρδισε ξανά την προσοχή με αποτέλεσμα συνθέσεις που το αφορούν, να συμπεριληφθούν στο ρεπερτόριο των συναυλιών.

W. A. Mozart: "Klarinettenkonzert", Sabine Meyer

Tο κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr