Moliere - Lully: "Ο ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΑΤΗΣ"

Με τη "φαρσοκωμωδία" να έχει την τιμητική της εν όψει Καρναβαλιού και στη μνήμη του ΜΟΛΙΕΡΟΥ, που πέθανε σαν σήμερα 17 Φλεβάρη το 1673, χαιρετίζω με Λυλλί και την ουβερτούρα από τον "Αρχοντοχωριάτη".

Ο μεγάλος γάλλος θεατρικός συγγραφέας, Μολιέρος διετέλεσε διευθυντής του θεατρικού θίασου του Λουδοβίκου ΙΔ΄ της Γαλλίας.
Ιδρυτής της "φαρσοκωμωδίας", ένας μάστορας της θεατρικής σκηνής,  στα έργα του αντανακλά τα ήθη όλων των κοινωνικών στρωμάτων, τα οποία καυτηρίαζε με απαράμιλλο τρόπο!

Γνωρίστηκε με τον Ζαν Μπατίστ Λυλλί, που εργαζόταν στην αυλή του βασιλιά ως χορευτής.Ο μετέπειτα πατέρας του γαλλικού ύφους της Μπαρόκ μουσικής δημιούργησε από κοινού με το Μολιέρο το κωμικό μπαλέτο, ένα είδος κωμικού θεάτρου, που πλαισιώνεται με χορευτικά.

Ο "ΑΡΧΟΝΤΟΧΩΡΙΑΤΗΣ" πραγματεύεται τη ματαιοδοξία και τη ματαιοπονία του ανθρώπου, που πασχίζει να υπερβεί το φραγμό της κοινωνικής του θέσης ...  Σατιρίζει τις απόπειρες κοινωνικής αναρρίχησης και την υπεροψία των αριστοκρατών.
Ο Μολιέρος καυτηριάζει, "ξεφωνίζει" τα κακώς κείμενα και συγχρόνως ενσαρκώνει επιδέξια την ενεργητικότητα και την αισιοδοξία των λαϊκών μαζών.

(Απόσπασμα...)

ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ:

-Μόνον το πεζόν και οι στίχοι υπάρχουν;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ:
-Μάλιστα, κύριε. 
Ό,τι δεν είναι πεζόν είναι στίχοι και ό,τι δεν είναι
στίχοι είναι πεζόν.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ:
-Και όπως μιλούμε, τι είναι αυτό το όπως μιλούμε;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ:
-Πεζόν.
ΖΟΥΡΝΤΑΙN:
-Πώς! όταν λέω: Νικολέτα, φέρε μου τις παντούφλες μου δώσε μου το 
νυχτικό μου σκούφο, είναι πεζό;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ:
Μάλιστα, κύριε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ:
-Τι διάβολο! απάνω από σαράντα χρόνια μιλώ πεζό χωρίς να το ξέρω;
Σας είμαι καταϋποχρεωμένος, φίλτατε, που μου το μάθατε αυτό!!!"

*****

Απολαυστικές  μελωδίες, εναρμονισμένες με ευρηματικότατο τρόπο, πλούσιος συνδυασμός οργάνων και χρήση  χορευτικών στυλ είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της σκηνικής μουσικής που συνέθεσε ο Ζαν Μπατίστ Λυλλί για το Μολιερικό θεατρικό, που ξεχειλίζει από ξεκαρδιστικά επεισόδια και φάρσες.

Αξιοσημείωτο είναι πως για την πρεμιέρα συγκεντρώθηκαν οι καλύτεροι ηθοποιοί και μουσικοί της εποχής.
Ο Μολιέρος έπαιξε το ρόλο του Ζουρνταίν φορώντας εντυπωσιακότατα φανταχτερά κοστούμια που συζητήθηκαν εκτενώς... Για να τονιστεί η ματαιοδοξία του ήρωα οι φορεσιές του σχεδιάστηκαν κραυγαλέες, με έντονα χρώματα, χρυσαφιά σιρίτια, ασημί δαντέλες και πολύχρωμα φτερά.
Ο συνθέτης Ζαν Μπατίστ Λυλλί συμμετείχε επίσης στο θίασο χορεύοντας στην τελευταία πράξη που ακούγεται το "Marche pour la cérémonie des Turcs" ερμηνεύοντας το ρόλο του Οθωμανού αγά.

Ο "Αρχοντοχωριάτης" αντανακλούσε την τάση οριενταλισμού που επικραούσε εκείνη την εποχή και γράφτηκε με αφορμή την επίσκεψη του Σουλεϊμάν Αγά στην αυλή του Λουδοβίκου το 1669, όπου προκλήθηκε σκάνδαλο όταν ο οθωμανός πρεσβευτής διατυμπάνισε με τον τρόπο του την ανωτερότητα της Οθωμανικής αυλής έναντι αυτής του Βασιλιά Ήλιου...

Προτείνω να ακούσουμε την ουβερτούρα από το κωμικό μπαλέτο σε μια ηχογράφηση με εξαιρετικό ήχο με Jordi Savall και το σύνολο Le Concert des Nations. 
Στο πρώτο βιολί ο πολυτάλαντος, πολυβραβευμένος και πολυπράγμων μουσικά, Manfredo Kraemer.

ΜΟΛΙΕΡΟΣ-ΛΥΛΛΙ: "Ο Αρχοντοχωριάτης"-Ουβερτούρα:

Έντονου ψυχαγωγικού χαρακτήρα είναι το Marche pour la cérémonie des Turcs, που προορίζεται για χορό και χωρίζεται σε δυο μέρη, τα οποία επαναλαμβάνονται, με περισσότερο χρώμα και ένταση τη δεύτερη φορά.

Το Μαρς ακούγεται στην τελετή απόδοσης -υποτίθεται- τίτλου ευγενείας στον Ζουρνταίν...
Λέγεται ότι αυτή η σκηνή αποτελεί μια αιχμηρή απάντηση του Λουδοβίκου προς τον Τούρκο πρεσβευτή που τον είχε σνομπάρει, και μάλιστα με συμπεριφορά εξίσου υποτιμητική... 

Από τις πρώτες νότες σε σολ μινόρε, όλα δημιουργούν επισημότητα...Θέματα που αντιπροσωπεύουν την μεγαλοπρεπή είσοδο του Βασιλιά Ήλιου. Οι επαναλήψεις προσφέρουν στον ακροατή μια περιδιάβαση στο μονοπάτι εξερεύνησης του ηχοχρώματος καθώς γίνεται είσοδος όλων των διαθέσιμων εκείνη την εποχή, οργάνων...

Lully: "Marche pour la cérémonie des Turcs"

Άλλα κείμενα για το Μολιέρο μπορείτε να διαβάσετε εδώ κι εδώ.