"Παραβολή του Ασώτου Υιού", Prokofiev / Debussy

 

"Επιστροφή του Ασώτου", Pompeo Batoni
Kunsthistorisches Museum, Βιέννη

"Κύριε, ελέησόν μου την τόλμην της ομολογίας.

Να δοκιμάσω την τροφήν των ζώων του πατέρα μου.

Αγαπητή γη, πατρικό χωράφι,

είν’ εύκολο να γονατίσει ο κουρασμένος.

Ευφροσύνη απ’ τη γνωστή όψη των πραγμάτων.

Πρόθυμη μετάνοια, θρεμμένη από αμαρτίες

αστήριχτες. Σαν έφευγα ήξερα πως θα γυρίσω,

γι’ αυτό επέστρεψα. Ν’ ακουμπήσω

τα κουρασμένα ανίκανα μέλη στην πρόθυμη γη.

Όνειρα χόρτασης, επιθυμίες που δεν χόρτασαν,

ποιος θα τις πληρώσει ποτέ; Πόσο βαστά

ευγνωμοσύνης η θαλπωρή και πώς θα βρεθούμε

ύστερα με τον πατέρα αντιμέτωποι;

Πατέρας του εαυτού μου εγώ

προσηνής και σκληρός νομοθέτης.

Κύριε, ελέησόν μου την συστολή του πόνου,

να εισέλθω ολόκληρος στους κόλπους σου"

("Ο λόγος του Aσώτου", Ζωή Καρέλλη)

"ΚΥΡΙΑΚΗ του ΑΣΩΤΟΥ" σήμερα, με την γνωστή Παραβολή του Ασώτου υιού, να τονίζει τη σημασία της μετάνοιας και συγχώρεσης.
Ύψιστα τα θεολογικά νοήματα της Παραβολής, μα κυρίως υπενθύμιση πως δεν πρέπει να μας κυριεύουν ενοχές, κι ότι αν πραγματικά έχουμε μετανοήσει υπάρχει δυνατότητα επιστροφής και διαγραφής των λαθών μας...

Η Μουσική τέχνη δίνει πλήθος αριστουργημάτων εμπνεόμενα από την Παραβολή, όμως σήμερα προτείνω να ακούσουμε σκηνική μουσική.

Ι. Αρχικά το μπαλέτο του Σεργκέι Προκόφιεφ "The Prodigal Son", που έγραψε ο ρώσος συνθέτης για τα Ρώσικα Μπαλέτα του Ντιαγκίλεφ σε χορογραφία του μεγάλου Ζωρζ Μπαλανσίν.

Το λιμπρέτο, που δίνει έμφαση στα θέματα της αμαρτίας και της λύτρωσηςείναι βασισμένο στην παραβολή από το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο με κάποιες όμως αλλαγές, όπως η προσθήκη του χαρακτήρα της σειρήνας και η αντικατάσταση του μεγάλου αδερφού από δυο φίλους.

Το έργο ανοίγει με τη σκηνή της αναχώρησης του γιού από το σπίτι και συνεχίζει με την αποπλάνησή του από την ελκυστική, λάγνα κι αισθησιακή σειρήνα...
Τέλος, ταλαιπωρημένος και μετανοιωμένος, επιστρέφει γονυπετής ζητώντας βαθιά κι αληθινή συγγνώμη από τον πατέρα του.
Ο συνθέτης είχε οραματιστεί τη σειρήνα σεμνή και σοβαρή, ρόλο με χαρακτηριστικά αντίθετα με κείνα που έδωσε με τη χορογραφία του ο Μπαλανσίν. Έτσι ο συνθέτης αρνήθηκε να πληρώσει το χορογράφο.

Πρακολουθούμε το τέλος του μπαλέτου με τη σκηνή της επιστροφής του Ασώτου:

O Nτεμπισί με τους συμφοιτητές του
στη Βίλλα των Μεδίκων

ΙΙ. To 1884 και στα πλαίσια του Διαγωνισμού για το Prix de Rome, ο Κλωντ Ντεμπισί προσπαθώντας για δεύτερη φορά, αφού την προηγούμενη χρονιά είχε έρθει δεύτερος, συμμετέχει με την καντάτα: "L'enfant prodigue" σε λιμπρέτο του Édouard Guinand.

Ο γάλλος συνθέτης αυτή τη φορά κέρδισε την υποτροφία για σπουδές στη Βίλλα των Μεδίκων στη Ρώμη παίρνοντας με το μέρος του την πλειοψηφία των κριτών, 22 από τις 28 ψήφους, οι οποίοι επαίνεσαν τη σύνθεση για την "σαφή αίσθηση ποιητικότητας, λαμπρό, ζεστό χρωματισμό και μουσική γεμάτη ζωντάνια και δραματικότητα".

Ο Ντεμπισί περισσότερο ώριμος από την προηγούμενη χρονιά, διάλεξε ένα θέμα που μάλλον του ταίριαξε περισσότερο, ενώ χρησιμοποίησε "συμβατικούς" μουσικούς τύπους επεξεργασίας(ρυθμικά οστινάτι, συχνές πέμπτες, χρωματικές κλίμακες, έναν πομπώδη τελικό χορό κλπ) και διατήρησε έναν πλούσιο λυρισμό επηρεασμένο από τον Μασνέ, στοιχείο νεωτερικότητας εκείνη την εποχή. Φυσικά, αφήνοντας και τις προσωπικές πινελιές του, αισθητές ιδίως στη ρυθμική χαλαρότητα ή τις απρόβλεπτες αρμονικές μετατροπίες, που αποκλίνουν από τους καθιερωμένους κανόνες.Eμφανής επίσης από τα πρώτα κιόλας μέτρα η χροιά Ανατολής.

Αν και το έργο δεν προοριζόταν ποτέ να σκηνοθετηθεί, έχει παρουσιαστεί περιστασιακά και ως μονόπρακτη όπερα.

Claude Debussy: "L'enfant prodigue, L. 57"

"Prodigal son", Rembrandt-Μουσείο Ερμιτάζ

Το διπλανό εικαστικό έχει τίτλο:
"Επιστροφή του Ασώτου" κι είναι του Ρέμπραντ.

Ο καλλιτέχνης αποφεύγοντας κάθε διακοσμητικό στοιχείο, συγκεντρώνεται στην οπτική αφήγηση της παραβολής με το χρώμα και το φως ν’ αποκαλύπτουν την ιστορία του ακόλαστου νέου.

 
Μια συμφωνία λαμπερών και σκοτεινών τόνων, έντονου φωτός και σκιάς.

Το πρόσωπο του τυφλού πατέρα ακτινοβολεί από το εσωτερικό φως και το φως στα πέλματα του ασώτου αποκαλύπτει τα φθαρμένα παπούτσια και τα γδαρμένα πόδια, στοιχεία που μαρτυρούν πως ο δρόμος της επιστροφής ήταν μακρύς και δύσβατος.

Άλλο άρθρο για έργα-εμπνεύσεις από την Παραβολή του Ασώτου μπορείτε να διαβάσετε εδώ.