"Στον Κήπο της Γεθσημανή", Τiepolo-Biber

 

"Αγωνία στον Κήπο της Γεσθημανή", Τιέπολο

Μεγάλη Πέμπτη, σήμερα...

Ημέρα, που δίνει αφορμή να θυμηθούμε εκτός από τον Μυστικό Δείπνο, την προδοσία του Ιούδα, αλλά και την  Προσευχή του Χριστού στον Κήπο της Γεθσημανή...

"Απελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο", θα πει ο Ιησούς σε μια στιγμή που η ανθρώπινη υπόστασή Του, υπερτερεί...Δεν δειλιάζει μπρος στο θάνατο, όμως πικραίνεται  για την αχαριστία, την αδικία και την κακία των ανθρώπων.

Παρατηρείστε το υπέροχο εικαστικό του Τιέπολο με τίτλο: "Agony in the Gethsemane Garden", ένα οραματικό δημιούργημα του καλλιτέχνη, δείχνοντας τον Ιησού προσευχόμενο στον Κήπο της Γεθσημανή. Σε πρώτο σκοτεινό πλάνο βρίσκονται οι μαθητές Πέτρος, Ιάκωβος και Ιωάννης  που κοιμούνται, και υπερυψωμένα ο Χριστός με άπλετο Φως στην αγκαλιά ενός Αγγέλου, που ήρθε να ανακουφίσει την αγωνία του, καθώς η Βίβλος αναφέρει ότι ο ιδρώτας του έρεε σαν σταγόνες αίματος...
Ο Άγγελος κρατά στα χέρια του ένα κύπελλο, μια συμβολική αναφορά στο επερχόμενο Πάθος Του...Στη ροή της μοίρας που δε μπορεί να αλλάξει, όταν μάλιστα σε αυτό έχει παίξει σημαίνοντα ρόλο η προδοσία, που εδώ ακούει στο όνομα Ιούδας. O προδότης τυλιγμένος τον πορφυρό μανδύα της αχαριστίας καταφθάνει συνοδεία των ρωμαίων στρατιωτών...
Η στιγμή της σύλληψης πλησιάζει και η αγωνία κορυφώνεται...

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗ:

Έν σχετικό μουσικό έργο αποτελεί η 6η Σονάτα από τις "Σονάτες του Ροδαρίου"(Rosary Sonatas), του Χάινριχ  Ίγκνατς Μπίμπερ, ενός συνθέτη και δεξιοτέχνη βιολονίστα της μπαρόκ περιόδου.

Οι "Σονάτες του Ροδαρίου" που ονομάζονται και "Μυστηριακές Σονάτες"  αποτελούν  κορυφαίο σημείο της μπαρόκ μουσικής φιλολογίας, για την τολμηρή και δεξιοτεχνική αντιστικτική γραφή τους, αλλά κυρίως για την τεχνική της "scordatura", που ο Μπίμπερ χρησιμοποιεί στο έργο.
Τεχνική(ένα είδος τονικού αποσυντονισμού) κατά την οποία το χόρδισμα στο βιολί γίνεται διαφορετικά, αυξάνοντας έτσι τις πολυφωνικές του δυνατότητες, αλλάζοντας το ηχόχρωμά του και  πετυχαίνοντας διαφορετική ατµόσφαιρα σε κάθε σονάτα.

Οι Σονάτες είναι 15, μία για κάθε ένα από τα Μυστήρια του Ροδαρίου:

Το χαρακτικό-σκηνή: "Αγωνία στον Κήπο"

1. Τα Χαροποιά Μυστήρια(Βάπτιση, Γάμος, Αναγγελία Βασιλείας του Θεού,Μεταμόρφωση, Θεία Ευχαριστία)

2. Τα  Λυπηρά Μυστήρια(Αγωνία στον Κήπο των Ελαιών, Μαστίγωση, Ακάνθινο Στεφάνι, Γολγοθάς, Σταύρωση)

3. Τα Ένδοξα Μυστήρια(Ανάσταση, Ανάληψη, Πεντηκοστή, Κοίμηση της Παναγίας, Στέψη της Παναγίας στον Ουρανό)

Στο τέλος ο Μπίμπερ προσθέτει μια πασσακάλια για σόλο βιολί,ενώ κάθε μέρος συνοδεύεται από ένα χαρακτικό, σχετικό με το θέμα που η σονάτα, συμβολίζει.
Οι συνθέσεις αποτελούν δημιουργίες ενός ευσεβούς και με βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα, καλλιτέχνη.

Ροδάριο-κομποσκοίνι

Ο Μπίμπερ στοχεύει στη μετάδοση συναισθημάτων, έτσι οργανώνει την ανάπτυξη του έργου του "προικίζοντας" κάθε μέρος ως προς την τονικότητα που την θεωρεί ως την πλεον κατάλληλη σε σχέση με το  μήνυμα που θέλει να μεταφέρει.

[Το Ροδάριο είναι μια σειρά από χάντρες ή κόμπους σε μενταγιόν, που βοηθά στην προσευχητική καταμέτρηση, τη μνημόνευση των προσευχών, και συνδέεται με τις "Λιτανείες του Ροδαρίου".
Οι κόμποι είναι 50 και ομαδοποιούνται σε 5 δεκάδες, που κάθε μια αντιστοιχεί σε ένα Μυστήριο].



Οι 15 Σονάτες του Μπίμπερ  γράφτηκαν μεταξύ 1670-1680 και διαρθρώνονται σε 3 ομάδες, όμοιες με των Μυστηρίων: Χαροποιά Μυστήρια, Λυπηρά Μυστήρια και Ένδοξα Μυστήρια


Η 6η Σονάτα της 2ης ομάδας των "Λυπηρών Μυστηρίων"  είναι γραμμένη στη ντο ελάσσονα, (κλίμακα που για το συνθέτη δηλώνει αγωνία, ανησυχία, μελαγχολία αλλά και αφοσίωση) και φέρει  τον τίτλο: "Αγωνία στην Κήπο της Γεθσημανή".
Με έντονο πνευματικό χαρακτήρα αποδίδεται το σπαραχτικό κομμάτι της Ευαγγελικής ιστορίας .
Ο συνθέτης αποδεικνύεται τολμηρός, ευρηματικότατος, ακριβής στις μουσικές περιγραφές του(δεν είναι τυχαίο που κάποιοι αναλυτές τον κατατάσσουν στην πρώιμη εμφάνιση της προγραμματικής μουσικής).

Η σονάτα "Αγωνία στον Κήπο της Γεθσημανή" αποτελείται από τα μέρη:
Lamento, Presto, Adagio και φινάλε αντάτζιο.

Η  φωνή του βιολιού άλλοτε "συνθλίβεται" κι άλλοτε απελευθερώνεται για να εκστασιάσει... Τολμηρής γραφής οι δοξαριές του κορυφαίου Βοημού συνθέτη συνοδεία µπάσο κοντίνουο, που γίνονται οι ιδανικοί αφηγητές της Βιβλικης ιστορίας.
Στην ακρόαση αυτής της σονάτας  αφουγκράζεται κανείς τη βαθύτερη θλίψη που μπορεί να βιώσει η ανθρώπινη ψυχή μπρος στον τρομακτικό σαδισμό!

(Η σκορντατούρα εδώ είναι με χόρδισμα ΛΑb-ΜΙb-ΣΟΛ-ΡΕ)



Επιλέγω να το ακούσουμε από το σύνολο: "Bizzarrie Armoniche", οι οποίοι βραβεύτηκαν το 2009 για την συγκεκριμένη απόδοση στην κατηγορία Μπαρόκ Μουσικής.
Με αυθεντικά όργανα εποχής: μπαρόκ βιολί, βιόλα ντα γκάμπα, θεόρβη και τσέμπαλο που διευθύνει η τσελίστρια και ιδρύτρια του συνόλου, Elena Russo.

Biber: Rosary Sonata n.6 "The Agony in the Gethsemane Garden", C. 95: