24 Απρίλη:ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΑΡΜΕΝΙΩΝ - Vardabet Komitas

 

"Γενοκτονία των Αρμενίων, Ιερή Μνήμη", Meruzhan Khachatryan

Με αφορμή τη σημερινή επέτειο της Γενοκτονίας των ΑΡΜΕΝΙΩΝ, θα σας καλημερίσω με έναν από τους μεγαλύτερους αρμένιους συνθέτες, τον Σογομόν Σογομονιάν (1869 - 1935) ή περισσότερο γνωστό ως Κomitas.
To όνομα Komitas είναι όνομα καθολικού επισκόπου που δόθηκε στον Σογομόν, όταν αποφοίτησε από το Ιεροδιδασκαλείο.
Αργότερα πήρε τον τίτλο του "λόγιου ιερέα" ή στα αρμένικα: "Vartabed".

O Σογομόν Σογομονιάν υπήρξε εκτός από ιερέας, και συνθέτης, χοράρχης, συλλέκτης, εθνομουσικολόγος, μουσικοπαιδαγωγός. Πολλοί τον θεωρούν ως τον ιδρυτή της σύγχρονης αρμενικής κλασικής μουσικής.
Αρχικά είχε σπουδάσει εκκλησιαστική και λαϊκή μουσική, τις οποίες θεωρούσε κοινής ρίζας. Οι σπουδές του τον φέρνουν στο Βερολίνο, όπου έρχεται σε επαφή με την πολυφωνία και το ύφος της Ευρωπαϊκής μουσικής. Σπούδασε Ανώτερα θεωρητικά, σύνθεση, πιάνο και όργανο. Επίσης πήρε μαθήματα τραγουδιού καλλιεργώντας μια όμορφη φωνή βαρύτονου.
Ταυτόχρονα, ο Κομιτάς προετοιμαζόταν για μαέστρος, έτσι συμμετείχε σε πρόβες της Συμφωνικής ορχήστρας και πρόβες όπερας. Παρακολούθησε επίσης διαλέξεις για Φιλοσοφία, Ιστορία της Τέχνης, Ιστορία της Μουσικής και Γενική Ιστορία.
Κατά τη διάρκεια της μελέτης του είχε την ευκαιρία να "επικοινωνήσει" με την ευρωπαϊκή μουσική, εμπλουτίζοντας συνεχώς τις γνώσεις και στη μουσικοκριτική.Πραγματοποίησε διαλέξεις με τον επιφανή καθηγητή της Βερολινέζικης Μουσικής Ακαδημίας Richard Schmidt να παρατηρεί πως "ο Κομιτάς ήταν ένας παθιασμένος εκπρόσωπος της Ανατολής, έτοιμος να χύσει αίμα για κάθε νότα της".

Η προσφορά του στη διατήρηση του Αρμένικου μουσικού πολιτισμού είναι ανεκτίμητη, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής του δεν είναι πρωτότυπη, αλλά πολυφωνική επεξεργασία των μονοφωνικών παραδοσιακών Αρμένικων μελωδιών.

"Ο Κομιτάς στο πιάνο", Sarkis Muradyan

Ο Κομιτάς έγινε το σύμβολο της τραγικής ιστορίας της Αρμενίας. Το έργο του μεταφέρει την πνευματικότητα του αρμενικού λαού με εκπληκτική ακρίβεια.
Στις 24 Απριλίου 1915, επίσημη ημέρα εκκίνησης ενός από τα πιο φρικτά εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη σύγχρονη Ιστορία, της Γενοκτονίας των Αρμενίων, συνελήφθη και μεταφέρθηκε στην Ανατολία. Μια εμπειρία τραυματική, που του προξένησε ψυχική διαταραχή.
Νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρικές κλινικές και πέθανε σε ψυχιατρικό ίδρυμα το 1935.
Εχοντας ζήσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1915 κατατάσσεται μεταξύ των Αρμενίων μαρτύρων της γενοκτονίας.

Στα αρχεία του Komitas βρέθηκε η συλλογή "Hayr mer-Πατέρα μας", γραμμένη τον Ιούλιο του 1915, όταν ο Κομιτάς μόλις είχε επιστρέψει από την εξορία και είναι αφιερωμένη στη "Γενοκτονία των Αρμενίων".
H σύνθεση είναι η τελευταία του μεγάλου Αρμένιου ιερέα και μουσικού κι έγινε γνωστή ευρύτερα όταν εκδόθηκε στην Αμερική από μαθητή του.
Μία από τις πιο όμορφες μελωδίες θα ακούσουμε σήμερα, γνωστή ως "Προσευχή των Παιδιών".
Ιδιαίτερη και πολύ συγκινητική είναι η στιγμή σύνθεσης του έργου, αν αναλογιστούμε πως ήταν μια εποχή που ενώ ετίθετο υπό αμφισβήτηση η ίδια η ύπαρξη του αρμενικού λαού, ο Κομιτάς δοσμένος ολοκληρωτικά στη Χριστιανική πίστη και τη μουσική, παρακαλεί -μέσα απ’ τα λόγια ενός παιδιού- τον Θεό να σώσει τις μανάδες, τους πατεράδες , και να τους προστατεύσει…

"Πατέρα μας, ευλογησέ μας! 

δώσε μας τη χάρη Σου, Κυριέ μας!

Δώσε ζωή στη μάνα, 

ζωή δώσε στον πατέρα…

γύρισε το βλέμμα με συμπόνοια 

και κοίταξέ μας…

Ευλόγησέ μας με τον Τίμιο Σταυρό Σου

Προστατεψέ μας, Κύριε και Πατέρα μας!"

Komitas: "Hayr mer":

Το "Dle Yaman" είναι ένα από τα χιλιάδες παραδοσιακά αρμενικά  τραγούδια που συλλέχθηκαν και μεταγράφηκαν από τον Komitas στα αναρίθμητα ταξίδια του στις επαρχίες της χώρας.

Παρότι το τραγούδι περιγράφει την ιστορία μιας τραγικής ερωτικής σχέσης, στο πέρασμα του χρόνου έγινε Ύμνος για τη Γενοκτονία των Αρμενίων. 

Συχνά ερμηνεύεται από σύνολα "ντουντούκ".

Το ντουντούκ, το κατ’ εξοχήν παραδοσιακό όργανο της Αρμενίας είναι αερόφωνο, στον τύπο της φλογέρας και του όμποε. Κατασκευάζεται από ξύλο βερικοκιάς συνήθως (συμπτωματικά ή όχι, πάντως το βερίκοκο είναι το εθνικό φρούτο της Αρμενίας), καρυδιάς ή αχλαδιάς.Έχει χαρακτηριστικό ηχόχρωμα, ζεστό, απαλό και πένθιμο και δεν είναι απλά ενα παραδοσιακό όργανο της Αρμενίας, αλλά λογαριάζεται ως "η φωνή της Αρμένιας ψυχής".
Είναι καταχωρημένο στα αριστουργήματα άυλης κληρονομιάς της Ουνέσκο.

"Dle Yaman", Armenian traditional / Komitas

Ερμηνεύει η καναδή, αρμενικής καταγωγής τραγουδίστρια όπερας,  Isabel Bayrakdarian: