"ΝΤΑΛΙ: Λιωμένα τα ρολόγια, μα η μνήμη επιμένει..."

Salvador Dali: "Η εμμονή της Μνήμης", ΜΟΜΑ-Ν.Υork

(Με αφορμή τα γενέθλια του Σαλβαντόρ Νταλί, 11 Μαΐου 1904) 

Αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς σουρρεαλιστές ζωγράφους του 20ου αιώνα και μια από τις πλέον ιδιόρρυθμες φυσιογνωμίες της σύγχρονης τέχνης. 

Ο Σαλβαντόρ Νταλί γεννήθηκε σαν σήμερα 11 Μαΐου 1904 και είναι ένας καλλιτέχνης ιδιότυπα εκφραστικός, εκκεντρικός, συχνά σε επίπεδα παραλογισμού.

Ένας από τους πιο διάσημους πίνακές του που εκτίθεται στο ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης είναι εκείνο με τα ρολόγια που λιώνουν, την απέραντη άνυδρη έρημο και μυρμήγκια να περπατούν... 

Πρόκειται για ελαιογραφία με τίτλο: «Η εμμονή της μνήμης»...

Τα ρευστά ρολόγια θεωρήθηκαν συμβολισμός της έννοιας του χρόνου που χάνεται στο υποσυνείδητο, που παραπέμπει πολλούς στην αλληγορία του κενού χρόνου.

Την εποχή που ο ζωγράφος φιλοτέχνησε το έργο ζούσε στην Καταλονία, γι' αυτό απεικονίζει την έρημό της, ενώ τα μυρμήγκια που περπατούν πάνω στο ρολόι αντιπροσωπεύουν τη φθορά του χρόνου. 

Ο τίτλος του έργου αφορά την ικανότητα της μνήμης να συγκρατείται στον χρόνο, καθώς αυτός φθείρεται γύρω της. 

Ασυνήθιστες, αλληγορικές και φανταστικές οι εικόνες του... 

Ι. Ο Κουβανός συνθέτης Άλντο Ραφαέλ Φόρτε, εμπνεύστηκε από γλυπτά και ζωγραφικά έργα του Νταλί και το 2003 συνθέτει το ομώνυμο έργο για μπάντα, αποτελούμενο από 5 μέρη, ένα για κάθε έργο. 

Πρόκειται για:

«Μονόκερως»

«Δον Κιχώτης»

«Ελέφαντες»

«Απεικονίσεις της Θείας Κωμωδίας του Δάντη» και

«Εμμονή της μνήμης» 

Στην «Εμμονή της μνήμης», το αινιγματικό, αλληγορικό και ιδιότυπο της έκφρασης του Νταλί μεταλλάσσεται σε ήχο από τον Φόρτε, ο οποίος μεταφράζει το "ρευστό ρολόι", την εφήμερη φύση του ανθρώπου, και την αναπόφευκτη αποσύνθεσή μας με διάφωνες αρμονίες ενώ οι επίμονοι ρυθμοί, υποδηλώνουν το συνεπές του χρόνου, που περνά και χάνεται, αντίθετα με την επιθυμία του ανθρώπου.

Επαναλαμβανόμενα επίμονα μοτίβα εκτελούνται μεταφερόμενα από τις τρομπέτες στα φλάουτα κι από κει στα πίκολλι, υπονοώντας την εμμονή της μνήμης. 

Μια μονότονη, αργόσυρτη και γλυκά πληκτική μελωδία, που ακούγεται από το άλτο σαξόφωνο ενισχύει  ηχητικά το άνυδρο, άγονο τοπίο της Καταλονικής ερήμου του πίνακα.

Aldo Rafael Forte: "Dali-The Persistence of Memory"

Εντυπωσιακά πρωτότυπο έργο, ικανοποιεί την επιθυμία του συνθέτη να "αναπαραστήσει" την εικόνα, εμπνεόμενος από αυτή. 

ΙΙ. Aπό το συγκεκριμένο εικαστικό έργο του Σαλβαντόρ Νταλί έχει εμπνευστεί ο Τζωρτζ Κραμπ την ομώνυμη σύνθεσή του: " The Persistence of Memory (after painting by Salvador Dalí"...
Ο αμερικανός αβανγκάρντ συνθέτης ανταποκρίνεται στην ονειρική ατμόσφαιρα της μνήμης του Νταλί μέσω του προσωπικού του κόσμου των αναπολήσεων, τον οποίο επικαλείται βάζοντας τον πιανίστα να παίζει στα πλήκτρα και τις χορδές ταυτόχρονα.
Τα παραμορφωμένα ρολόγια, οι θολές μνήμες από το παρελθόν αντικατοπτρίζονται από τον Κραμπ στη συμπερίληψη μουσικής που θυμίζει κλασικούς συνθέτες και συνθέσεις: ένα παραλλαγμένο μοτίβο από το κονσέρτο για κλαρινέτο του Μότσαρτ-αναφορά στον κλαρινετίστα πατέρα του συνθέτη, θέματα από Μπετοβενικές σονάτες , που παραπέμπουν στα χρόνια μαθητείας του, αλλά και ανντίλαλοι αγαπημένων μελωδιών από την ιδιαίτερη πατρίδα του... Ο χρόνος φθείρεται, όμως δεν χάνεται ολοκληρωτικά, αφού η μνήμη έχει την ικανότητα να τον συγκρατεί...

Η σύνθεση το Κραμπ αποτελεί μέρος του έργου του: "Ten Fantasy-Pieces (after celebrated paintings)", από το 1ο Βιβλίο των "Metamorphoses" για ενισχυμένο πιάνο.
Με μοντέλο τις "Εικόνες από μια Έκθεση" του Μουσόργκσκυ, εμπνέεται από δέκα ζωγραφικά έργα διάσημων δημιουργών(Σαγκάλ, Κλέε, Καντίνσκυ, Βαν Γκογκ, Γκωγκέν, Νταλί κλπ)στοχεύοντας όχι τόσο στην μουσική αποτύπωσή τους, όσο στη μεταφορά της αίσθησης που αφήνουν στον φιλότεχνο θεατή.

George Crumb: Metamorphoses, Book 1 – No. 9. The Persistence of Memory

Θαυμαστή η συνένωση των δυο τεχνών! Το έργο του Aldo Forte(που σημειωτέον, όπως φαίνεται από το πλήθος του έργου του, αρέσκεται στο να βρίσκει ερεθίσματα στις ζωγραφικές πινελιές), αλλά και κείνο του George Crumb αποτελούν τρανταχτά παραδειγματα της σύγχρονης εποχής, όπου αποδεικνύεται η δύναμη της τέχνης με την αισθητική της μιας να είναι ίδια με αυτήν της άλλης με το υλικό μόνο να διαφέρει.

Δύο τέχνες που συνυπάρχουν αρμονικά και συμπληρωματικά...

Εμπνευστικοί, μουσικοεικαστικοί δεσμοί, με το χρώμα και τον ήχο να μαγνητίζουν αυτιά, μάτια, διαθέσεις!

Υπάρχουν και άλλα  κείμενα για το ζωγράφο. Περιηγηθείτε!