Μουσικές αφηγήσεις με τον Αλή Μπαμπά και τους 40 κλέφτες...

 

"Aλή Μπαμπά, Οι σαράντα κλέφτες"", από εικονογράφηση του Albert Robidat

Ο Αλή είναι ένας πάμπτωχος, μα καλοσυνάτος άνθρωπος, που ζει με την αγαπημένη του γυναίκα. Θα ανακαλύψει έναν αμύθητο θησαυρό κρυμμένο από τους 40 κλέφτες σε μια σπηλιά και θα μπλεχτεί σε περιπέτειες μαζί τους.

Όμως ένα τζίνι θα πραγματοποιεί κάθε επιθυμία του και θα τον γλιτώνει κάθε φορά από τον κακό και ύπουλο αρχηγό των κλεφτών…

"Μια φορά και έναν καιρό στην Περσία, ζούσαν δύο αδέλφια, ο Κασίμ και ο Αλή Μπαμπά.
Ο Κασίμ ήτανε πλούσιος, ενώ ο Αλή Μπαμπά για να ζήσει η οικογένειά του έπρεπε να κόβει ξύλα από το δάσος και να τα πουλά στην πόλη...

Μια μέρα, κι ενώ ο Αλή Μπαμπά ήταν στο δάσος, είδε μια ομάδα 40 καβαλάρηδων που με τα άλογά τους έρχονταν προς το μέρος του, σηκώνοντας σύννεφα σκόνης.
Αμέσως κρύφτηκε γιατί φοβήθηκε πως ήταν κλέφτες.

Εκείνοι, ξεπέζεψαν τα άλογα κι ένας απ' αυτούς, μάλλον ο αρχηγός, φώναξε δυνατά:

-Σουσάμι άνοιξε..."

"Ο Αλή Μπαμπά και οι σαράντα κλέφτες",
εικονογράφηση Walter Crane

Ο "Αλή Μπαμπά" από τις "Χίλιες και μια νύχτες"  ήταν δημοφιλές θέμα για όπερες στην Ευρώπη του 19ου αι., κυρίως στο Παρίσι και το Λονδίνο.

Έτσι, 

1. Βασισμένη σε αυτό το παραμύθι είναι η Εισαγωγή από την τελευταία όπερα που έγραψε ο Λουΐτζι Κερουμπίνι το 1833 με τίτλο: "Ali Baba, Les quarante voleurs-Αλή Μπαμπά, Οι σαράντα κλέφτες" .

Αγαπημένος της αριστοκρατίας του Παρισιού, ο Κερουμπίνι είναι ο μόνος που για το έργο του τιμήθηκε εν ζωή με τις υψηλότερες τιμές της Γαλλίας, συμπεριλαμβανομένου του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής, του Μεταλλίου της Ακαδημίας Καλών Τεχνών, αλλά και ο πρώτος μουσικός που έλαβε τον τιμητικό τίτλο του Διοικητή της Λεγεώνας της Τιμής!

Δεν είναι τυχαίο που ο Μπετόβεν τον είχε αποκαλέσει σαν "τον πιο σημαντικό συνθέτη από τους συγχρόνους του!"

Πρόκειται για μια μεγάλης κλίμακας όπερα, μαρτυρώντας την επιθυμία του Κερουμπίνι να υπηρετήσει το νέο μουσικό στυλ που επικρατούσε στο Παρίσι της εποχής, κάτι που μαθαίνουμε από τον Μέντελσον, απόψεις που κατέθεσε στην επιστολογραφία του. Ο Μπερλιόζ, του οποίου η κόντρα με τον Κερουμπίνι άφησε εποχή, έκρινε την όπερα "από τις πιο αδύναμες συνθετικές δημιουργίες του δ/ντή του Κονσερβατουάρ", δικαιολογώντας πλήρως την αρνητική αντίδραση του κοινού και το κατέβασμα της παράστασης που ακολούθησε.

Ωστόσο, μέχρι σήμερα η Ουβερτούρα παραμένει βασική επιλογή στο ρεπερτόριο των συμφωνικών ορχηστρών.

Cherubini: "Ali Babà Ouverture" /Arturo Toscanini:

2. Ένα από τα πιο ρομαντικά παραμύθια  του κόσμου ξαναζωντανεύει χάρη στη μουσική έμπνευση! Οι μελωδίες και οι ήχοι μάς ταξιδεύουν στη μακρινή Ανατολή και η φαντασία μάς κάνει μετόχους στις  μοναδικές περιπέτειες του Αλή Μπαμπά, που ανακαλύπτει τη σπηλιά με το μυστικό θησαυρό και αντιμετωπίζει τους σαράντα κλέφτες! 

Με λιμπρέτο βασισμένο στο γνωστό παραμύθι τη Ανατολής συνέθεσε την ομώνυμη όπερα "Alì Babà and the Forty Thieves", ο Giovanni Bottesini, ένας Ιταλός συνθέτης και βιρτουόζος εκτελεστής, γνωστός ως ο "Παγκανίνι του κοντραμπάσου".

Η όπερα έκανε πρεμιέρα το 1871 στο Λονδίνο, με μεγάλη επιτυχία και ευτύχησε σε πολλές παραστάσεις. Ωστόσο, αργότερα η παρτιτούρα χάθηκε  ώσπου αναβίωσε στην εποχή μας με το ακροατήριο να εκτιμά τη  μουσική του Μποτεσίνι, που συνδυάζει την πληθώρα διακοσμητικών στοιχείων στη φωνητική γραμμή με το Βερντιακό, πιο αυστηρό και συγκρατημένο ύφος. Περιέργως, ελάχιστα στην παρτιτούρα είναι τα στοιχεία ανατολίτικου-εξωτικού ύφους, εκτός από το σκηνικό που παραπέμπει σε τοπία και κτίσματα της Ανατολής.

Φυλλάδες της εποχής αναφέρουν πως ο Μποτεσίνι ως δεξιοτέχνης του κοντραμπάσου συνήθιζε να εμφανίζεται ανάμεσα στις πράξεις με το τρίχορδο κοντραμπάσο του και να παίζει φαντασίες πάνω σε μελωδίες από την όπερα.

Giovanni Bottesini: "Alì Babà and the Forty Thieves, Overture":

3. Mε λιμπρέτο στη γαλλική γλώσσα παρουσιάζεται το 1887 η τριών πράξεων κωμική όπερα: "Ali-Baba" του Charles Lecocq. 

O ταλαντούχος γάλλος συνθέτης είναι γνωστός ως διάδοχος του Ζακ Όφενμπαχ, αφού απέκτησε δημοφιλία με τις οπερέτες και κωμικές του όπερες. Οι κριτικοί συχνά αναφέρονταν στην κομψότητα της συνθετικής γραφής του και τον επαινούσαν για "το ελαφρύ άγγιγμα της μουσικής του, το λυρισμό και τη φινέτσα της".

Aπολαυστική η παρτιτούρα του Αλή Μπαμπά, αν και αναμφίβολα, μέρος της επιτυχίας της στην πρεμιέρα των Βρυξελλών το 1887 οφειλόταν στα θεαματικά εξωτικά σκηνικά.

 Charles Lecocq: "Ali-Baba" :