Ένα..."αστειάκι", μετά μουσικής...

 

Άντολφ Μένζελ: "Κονσέρτο στο Σαν Σουσί"

Ο γεννημένος σαν σήμερα 30 Γενάρη 1697, Γιόχαν Γιοακίμ Κβαντς υπήρξε μεγάλος φλαουτίστας, μουσικοπαιδαγωγός, συγγραφέας και συνθέτης στην εποχή του,  με την επίδραση από τον Βιβάλντι και γενικά την ιταλική σχολή εμφανέστατη και στις συνθέσεις και στις εκτελέσεις του.

Η φήμη του ήταν τόση, που ο Φρειδερίκος ο Μέγας τον προσέλαβε ως δάσκαλό του στο Πότσδαμ. Μάλιστα η εκτίμησή του προς αυτόν φαίνεται από το ότι τού είχε επιτρέψει, (και μόνο σε αυτόν) να σχολιάζει, να κάνει παρατηρήσεις, να διορθώνει, ακόμα και να κατακρίνει τις συνθέσεις και τις εκτελέσεις του.

Κουτσομπόληδες του παλατιού έλεγαν πως σε κάθε εκτέλεσή του, που παρακολουθούσε ο Κβαντς, κρύος ιδρώτας περιέλουζε το μονάρχη Φρειδερίκο, τρέμοντας υπερβολικά  την κρίση το δασκάλου του…

Κυκλοφορεί και το σχετικό αστείο, όπως αναφέρεται από τον Thomas Campbell στο βιβλίο του «Ο Φρειδερίκος και η εποχή του».
Πριν το μεταφέρω με το δικό μου τρόπο, να πω πως από περιγραφές γνωρίζουμε πως ο διάσημος φλαουτίστας δάσκαλος ήταν υπερόπτης, και σωματικά υπερβολικά ψηλός, με ευρείς ώμους και γιγαντιαία άκρα …

ΤΟ ΑΣΤΕΙΟ:

"Ο Κβαντς, έτσι όπως είναι ψηλός, σοβαρός και αυστηρός στην όψη, μοιάζει τύραννος για το βασιλιά…Όμως, ο Θεός αγαπά τον κλέφτη, λένε, αλλά και το νοικοκύρη ...κι έτσι για καλή τύχη του Φρειδερίκου , υπάρχει και η Κυρία Κβαντς, τύραννος του δασκάλου, κι αυτός πραγματικός σκλάβος της!",
σκεφτόταν ο Καρλ Φιλιπ Μπαχ (γιος του Σεμπάστιαν), που μαζί με τον Κβαντς ήταν στην υπηρεσία του Φρειδερίκου στο Πότσδαμ….

Ετσι, κάποιο βράδυ σε μια από τις συγκεντρώσεις των μουσικών στο Σαν Σουσί, ο Καρλ Φίλιπ έθεσε στους συναδέλφους και το βασιλιά το ερώτημα:

"Ποιο είναι το πιο ισχυρό ζώο στα Πρωσικά εδάφη;" …
Καθώς κανείς δεν μπορούσε να δώσει απάντηση, ο Μπαχ είπε:
"Το σκυλάκι της Μαντάμ Κβαντς!!!", τείνοντας το χέρι και δείχνοντας τον τρανό εκπαιδευτή!
"Αυτός φοβάται τη γυναίκα του, όπως ο βασιλιάς μας φοβάται τον Κβαντς!"….

Ο Φρειδερίκος, λέγεται πως γέλασε με την καρδιά του…

Καθώς φαίνεται ο αγαπητός φλαουτίστας είχε το ευαίσθητο σημείο του. Τη γυναίκα του, Άννα Καρολίνα.
Ως "Κουταλιανός της Μουσικής", καθηλωνόταν από το δυναμισμό και την ισχυρή της προσωπικότητα, κόρη στρατιωτικού ούσα...

ΤΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ:

Στον διάσημο πίνακα του Άντολφ Μένζελ: "Κονσέρτο στο Σαν Σουσί",  ανάμεσα στους Κ. Φ. Ε. Μπαχ, που παίζει τσέμπαλο, τον Φραντς Μπέντα δεξιά όρθιο με το βιολί, και τους λοιπούς αριστοκράτες ακροατές(όλοι χαμογελαστοί απολαμβάνουν τη μαγεία της μουσικής) απεικονίζεται τέρμα δεξιά και ο Γιόχαν Γιόακιμ Κβαντς, με σκυμμένο το κεφάλι, σοβαρός, αγέλαστος  και συνοφρυωμένος να παρακολουθεί εξ αποστάσεως το μαθητή του Φρειδερίκο το Μέγα, που παίζει φλάουτο.

Τιμητικά, να θυμίσουμε πως ο Κβαντς έπαιζε άρτια βιολί, όμποε και φλάουτο. Υπήρξε κατασκευαστής φλάουτων, που με τους σχεδιασμούς και τις επεμβάσεις του βελτίωσε τις επιδόσεις και δυνατότητες του οργάνου.
Το "Δοκίμιό" του για την τεχνική ερμηνείας του φλάουτου, είναι σπουδαίο σύγγραμμα στη φιλολογία του οργάνου.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1740 εισήλθε στην υπηρεσία του Μεγάλου Φρειδερίκου της Πρωσίας όπου έμεινε για το υπόλοιπο της ζωής του.
Κατά τη διάρκεια της μακράς θητείας του με τον βασιλιά, κατασκεύασε γι'αυτόν 18 φλάουτα και παρήγαγε εκατοντάδες έργα για το φλάουτο με  πιο γνωστό το "Concerto σε ΣΟΛ μείζονα", το επονομαζόμενο: "Potsdam".

ΤΟ ΚΟΝΣΕΡΤΟ ΣΕ ΜΙ ΕΛ.

Επειδή όμως μετά από συζητήσεις με πολλούς φίλους φλαουτίστες που ισχυρίζονται πως "τα πιο όμορφα κοντσέρτα φλάουτου είναι σε μι μινόρε"...(και νομίζω ότι είναι αλήθεια αν φέρουμε στο μυαλό μας τα αντίστοιχα έργα των Τέλεμαν, Μερκαντάντε, Μπέντα κλπ), επιλέγω να ακούσουμε σήμερα το "ΚΟΝΣΕΡΤΟ σε μι ελ, για φλάουτο, έγχορδα και κοντίνουο" του Κβαντς, ένα κόσμημα της ύστερης μπαρόκ μουσικής, ένα χαρακτηρισμένο "μουσικό διαμάντι παλαιάς και τέλειας κοπής".
Ο Κβαντς το συνέθεσε γύρω στο 1730, όταν ήταν μέλος της Ορχήστρας της Δρέσδης και το ακούμε με το περίφημο Ensemble Sans-Souci του Βερολίνου, ενώ φλάουτο-τραβέρσο εκτελεί ο ιδρυτής του συνόλου, Christoph Huntgeburth.

Johann Joachim Quantz: "Concerto for Flute, Strings and B.C. in E minor: 

I. Allegro ma non tanto, II. Affettuoso, III. Vivace