"Στην Έκσταση τη χαυνωτική" τoυ Βερλαίν...

 

"Verlaine au café Procope"

Ο αγαπημένος γάλλος ποιητής Πωλ Βερλαίν ξεκίνησε ως ποιητής των σαλονιών, πέρασε από τη φάση των ερωτικών και άλλων υπερβολών για να καταλήξει χωρίς να το θέλει, ο ηγέτης της "παρακμιακής σχολής" κάνοντας γνωστούς τους "καταραμένους ποιητές".

Συνδέθηκε με τη σχολή του παρνασσισμού, χαρακτηρίζεται ως λυρικός ποιητής που σημάδεψε τη μετάβαση από το ρομαντισμό στο συμβολισμό και διακρίνεται για τo μουσικό αποτέλεσμα της γραφής του.
Στην εποχή του είχε ανακηρυχτεί "πρίγκιπας των ποιητών" και σήμερα αναγνωρίζεται σαν μια από τις πιο μουσικές και υποβλητικές φωνές του συμβολισμού.

Πλούσια η εργογραφία του, ο ποιητής υιοθέτησε ένα μοναδικό, δικό του ύφος και εξέφρασε με λυρισμό και γλαφυρότητα τις έντονες εμπειρίες του.

Τα ταραχώδη συμβάντα στο βίο του, η μποέμικη ζωή, το ποτό, οι ουσίες, και γενικώς οι κραιπάλες κλόνισαν την υγεία του με αποτέλεσμα, τον σχετικά πρόωρο θάνατό του, σε ηλικία μόλις 51 ετών στο Παρίσι, σαν σήμερα 8 Γενάρη 1896.

Ενα ποίημά του θα μοιραστούμε σήμερα από τη συλλογή "Fêtes galantes" του σπουδαίου συμβολιστή, Πωλ Βερλαίν με τίτλο:

"C'est l'extase-Είναι η έκσταση"

"Είναι η έκσταση η χαυνωτική

είναι η νάρκωση η ερωτική,

το θρόισμα ειν' όλο των δασών,

σαν απαλά τα σφίγγει η αύρα,

μες στα κλωνάρια είναι τα μαύρα

η χορωδία ανάερων φωνών.

Ω, δροσερό, λεπτό μουρμούρισμα

και των πουλιών γλυκό νανούρισμα,"

πώς μοιάζει με της χλόης το λυγμό

καθώς ο αέρας τη ρυτιδώνει...

Νερό, θαρρείς, που αναστατώνει

πετράδια μ' ένα σύρσιμο ελαφρό.

Τούτο το κλάμα το θλιμμένο,

παράπονο βαθιά πνιγμένο,

δεν είναι το μαράζι μας αυτό;

Δεν είναι η ψυχή μου κι η ψυχή σου

στο ταπεινό το κράτημα του ίσου

που βγαίνει από το βράδυ το ζεστό;"

("Του έρωτα και της Αγάπης-Ποιήματα από τη Σαπφώ μέχρι το Ρεμπώ", εκδ. Μεταίχμιο, μτφ: Στρατής Πασχάλης, σελ. 117)



1. To παραπάνω ποίημα του τιμώμενου σήμερα Βερλαίν μελοποίησε ο Κλωντ Ντεμπισί.
Είναι πρώτο στη σειρά ενός κύκλου τραγουδιών με ποιήματα του γάλλου ποιητή κι έχει τίτλο: "Ariettes oubliées-Ξεχασμένα Τραγούδια".

Γράφτηκε γύρω στο 1887 και αφιερώθηκε στην Mary Garden, φίλη του συνθέτη και φημισμένη τραγουδίστρια στα παρισινά σαλόνια της εποχής.

Ως γνωστόν, η ποίηση του Βερλαίν επηρέασε βαθιά τη μουσική του Ντεμπισί.
Κι οι δυο τους εμπνεύστηκαν από την λεπτότητα και την απόχρωση των μορφών, στοιχεία τα οποία έθεσαν ως βάση   για μια νέα μορφή στην προϋπάρχουσα τέχνη.

Claude Debussy: C'est l'extase langoureuse / Μονσερά Καμπαγιέ:

2. Η τελευταία από τις "Πέντε Βενετσιάνικες Μελωδίες" του Γκαμπριέλ Φωρέ βασίζεται στο ίδιο ποιητικό κείμενο του Βερλαίν, γι' αυτό παίρνει και τον ίδιο τίτλο: "C'est l'extase".

Μ' αυτό κλείνει ο κύκλος τραγουδιών, που αφιερώθηκε στη Βιναρέτα Σίνγκερ, πάτρονα των τεχνών και επιστήθια φίλη του Φωρέ, ο οποίος όπως έγραψε στη φίλη του "με αυτόν τον κύκλο εγκαινίαζε μια νέα μουσική φόρμα στο είδος της σουίτας".

Λεπτεπίλεπτες οι συνθέσεις, αντανακλούν ρομαντισμό, γλαφυρότητα, λυρισμό κι ευαισθησία και θυμίζουν τις ζωγραφικές περίφημες "fetes galantes".Το ερέθισμα και η έμπνευση για τον  κύκλο τραγουδιών δόθηκε στη γεμάτη ερωτισμό Βενετία, όταν ο συνθέτης προσκεκλημένος της Βιναρέτας, πέρασε στην ιταλική πόλη ολιγοήμερες διακοπές.

Gabriel Faure: "Cinq mélodies de Venise", Op. 58:
(Philippe Jaroussky)

3. Είναι ο Σαιν Σανς που το 1912 δίνει τη δική του εκδοχή για το ποίημα.
Ως τίτλο παίρνει τη φράση: "Le vent dans la plaine - Ο άνεμος στον κάμπο", που ο Πωλ Βερλαίν αναφέρει στο δίστιχο-προμετωπίδα στην έκδοση του ποιήματος.

Πρόκειται για το δίστιχο: 

"Le vent dans la plaine

Suspend son haleine

δηλαδή

Ο άνεμος στον κάμπο

Κρατάει την ανάσα του". 

Στο τραγούδι του Σαιν Σανς ακούγονται μόνο οι δυο στροφές του ποιήματος. Ο γάλλος συνθέτης επιλέγει να μην αναφερθεί στην τρίτη στροφή που παραπέμπει στην αναταραχή του ποιητή στην αγκαλιά του αγαπημένου του, Ρεμπώ.

Η σύνθεση ξεχωρίζει για το ατμοσφαιρικό ύφος της, που σκιαγραφείται από τις αρμονικές πολυπλοκότητες, χωρίς όμως να ακούγεται επιτηδευμένη, αφύσικη ή εξεζητημένη.

Camille Saint-Saëns: Le vent dans la plaine:
(Philippe Jaroussky)