"Μούτσιο Κλεμέντι, η αντιπαλότητα με τον Μότσαρτ"

 

Muzio Clementi

Ο Μούτσιο Κλεμέντι ήταν ένας σημαντικότατος συνθέτης, πιανίστας, εκδότης, κατασκευαστής οργάνων, ιδιότητες που συνέβαλαν ώστε από πολλούς να τού αποδίδεται σήμερα ο τίτλος του "πατέρα του πιάνου".
Γεννήθηκε στη Ρώμη σαν σήμερα 23 Γενάρη 1752, όμως μετοίκισε στην Αγγλία, προστατευόμενος ενός φιλόμουσου πλούσιου Βρετανού που εντόπισε το ταλέντο του όταν τον άκουσε παιδάκι στην Ιταλία και προθυμοποιήθηκε να χρηματοδοτήσει τις μουσικές του σπουδές.

Κάτι που δεν είναι τόσο γνωστό είναι η αντιπαλότητα που είχε με τον Μότσαρτ, καθώς υποστήριζαν διαφορετικά είδη πιάνων.
Ο Κλεμέντι προτιμούσε το εγγλέζικο πιάνο γιατί παρόλο το βάρος των πλήκτρων του, είχε πιο λαμπρό ήχο και βοηθούσε τον εκτελεστή να επιδείξει τη δεξιοτεχνία του.

Ας θυμηθούμε ένα περιστατικό ανάμεσα στον Κλεμέντι και τον κατά 4 χρόνια νεώτερό του, Μότσαρτ που έλαβε χώρα τις παραμονές των Χριστουγέννων του  1781, όταν ο Κλεμέντι βρισκόταν σε περιοδεία του στην Ευρώπη.
Είναι η εποχή που ο Μότσαρτ μεσουρανούσε στη Βιέννη. Όταν λοιπόν ο Κλεμέντι έφτασε στην αυστριακή πρωτεύουσα, προσκλήθηκε από τον φιλόμουσο αυτοκράτορα Ιωσήφ Β' προκειμένου να παίξει στο παλάτι. Ο Ιωσήφ όμως είχε συγχρόνως καλέσει και τον Μότσαρτ έχοντας στο νου να "στήσει" έναν μεταξύ τους μουσικό διαγωνισμό.
Είχε μάλιστα ενημερώσει τους καλεσμένους του, οι οποίοι με ανυπομονησία  στοιχημάτιζαν υπέρ του ενός ή του άλλου.

"Muzio Clementi", του Giovanni Ponticelli
pinterest

Λέγεται πως πρώτος ξεκίνησε ο Κλεμέντι με τη "Σονάτα του Op. 24, Νο. 2", και συνέχισε με τη δεξιοτεχνικότατη "Toccata Op. 11" με την οποία προκάλεσε το ασταμάτητο χειροκρότημα των παρευρισκομένων.
Ο Μότσαρτ δεν τα έχασε φυσικά απέναντι στην εκρηκτική ερμηνεία του Κλεμέντι. Ανταπάντησε κι ενθουσίασε με έναν αυτοσχεδιασμό πάνω σ'ένα θέμα του Γκρετρύ.
Στη συνέχεια τούς δόθηκε μια σύνθεση του Παϊζιέλο την οποία οι αντιμέτωποι συνθέτες  κλήθηκαν να αναπτύξουν θεματικά, αυτοσχεδιάζοντας.
Ο αυτοκράτορας -ως γνήσιος διπλωμάτης- δήλωσε πως αδυνατούσε να ταχθεί υπέρ του ενός ή του άλλου, καθώς είχε απολαύσει τις ερμηνείες και των δυο κι έτσι κήρυξε τον μουσικό αγώνα ισόπαλο και μοίρασε το χρηματικό έπαθλο των 100 δουκάτων στους δυο τους.

Θα πρέπει να πούμε πως ο Κλεμέντι δήλωσε ευγενέστατα για τον Μότσαρτ πως "μέχρι τότε δεν είχε ακούσει ποτέ κανέναν να παίζει με τόση χάρη και λαμπρότητα!".

Αντίθετα, ο Μότσαρτ δεν ήταν τόσο ευγενικός και λίγο αργότερα έγραψε στον πατέρα του:

"Εξεπλάγην σαφώς από την επιδεξιότητά του. Τα γρήγορα περάσματά του είναι εντυπωσιακά, όμως ο Κλεμέντι δεν έχει την αύρα και την εκφραστικότητα του Κρόυτσερ. Απλά θα τον παρομοίαζα με μηχανή".

Ωστόσο, αντιφάσκει αν σκεφτούμε πως κάποια χρόνια αργότερα στην Ουβερτούρα της όπεράς του "Μαγικός Αυλός" δανείστηκε το μοτίβο από την "Σονάτα Op. 24, Νο. 2" για πιάνο, του Κλεμέντι, την οποία είχε ακούσει στον περιβόητο μουσικό τους αγώνα...

Αδιαμφισβήτητα ο Μούτσιο Κλεμέντι υπήρξε ένα μεγάλος βιρτουόζος και πρωτοπόρος του πιάνου! Απόδειξη αποτελεί η αναγνώρισή του από κορυφαίους μουσικούς όπως ο Μπετόβεν, ο Τσέρνυ, ο Σούμαν ή ο Λίστ.
Το έργο του "Gradus ad Parnassum" είναι τεράστιας  διδακτικής χρησιμότητας και περιλαμβάνει μια σειρά σπουδών για πιάνο, προοδευτικής δυσκολίας, που τη χρησιμοποίησαν οι Σοπέν, Λιστ και  Μπετόβεν, οι οποίοι μάλιστα τη συνιστούσαν στους μαθητές τους.

Ακούμε την επίμαχη "Sonata Op. 24, Νο. 2"  από τον Βλαντιμίρ Χόροβιτς, πιανίστα διακεκριμένο σε έργα του Κλεμέντι.

Clementi: "Sonata Op. 24 No 2, mov. I"/ V. Horowitz:

Στη συνέχεια ακούμε την Ουβερτούρα από τον "Μαγικό Αυλό" του Μότσαρτ, όπου το αρχικό μοτίβο της είναι το θέμα της σονάτας(ξεκινά στο 1:07).
Διευθύνει ο Ρικάρντο Μούτι.

Mozart: "Magic Flute Οverture" Muti - Wiener philharmoniker

Τελειώνοντας θα πρέπει να πούμε πως και ο Κλεμέντι με βάση την αριέτα "Batti batti, o bel Masetto" της Zerlina από την όπερα "Don Giovanni" του Μότσαρτ έγραψε μια σειρά πιανιστικών παραλλαγών.

Σε φόρμα μουσικής σαλονιού, πρόκειται για μια χαριτωμένη ραψωδική φαντασία για τους βιρτουόζους του πιάνου, που χαίρεται κανείς να ακούει...

Clementi: "Variations on Mozart's "Batti, batti, o bel Masetto", WoO 10:

Και η άρια από την Μοτσαρτική όπερα:

Mozart: " Don Giovanni - Batti, batti, o bel Masetto"