Φάννυ Μέντελσον: "Das Jahr"

"Portrait of Fanny Mendelssohn",
του συζύγου, Wilhelm Hensel

Καλημέρα με μια χαρισματικότατη πιανίστα και συνθέτιδα!

Η Φάννυ Μέντελσον-Χένσελ ήταν η μεγαλύτερη αδελφή του Φέλιξ Μέντελσον και το ίδιο ταλαντούχα με τον διάσημο αδελφό της.
Οι αστικές όμως προκαταλήψεις την εμπόδισαν να αναδείξει τις μουσικές χάρες της. Η θέση της γυναίκας στην εποχή της και οι αντιλήψεις δεν έδωσαν στη Φάννυ την ευκαιρία να αναδείξει πλήρως τη μουσική της ιδιοφυία!

Ο Φέλιξ δεν συμφωνούσε με τον πατέρα τους που επέμενε πως η σύνθεση δεν είναι για τις γυναίκες.
Δάσκαλός τους στη Μουσική ήταν ο Kαρλ Τσέλτερ, που αγαπούσε και τα δυο παιδιά για την θαυμαστή επίδοσή τους. Παρομοίασε τη Φάννυ με το Μπαχ, όταν η μικρούλα έπαιξε από μνήμης και τα 24 Πρελούδια του κάντορα. Αγαπούσε πολύ την αντιστικτική του μορφή σύνθεσης και μεγαλώνοντας έγραψε και κείνη 32 Φούγγες σύμφωνα με το στυλ του.

Ο Φέλιξ συχνά μοιραζόταν μαζί της σκέψεις του για τη μουσική κι επειδή ο πατέρας τους δεν επέτρεπε στη Φάννυ να συνθέτει, λέγεται πως κάποια από τα έργα της αδερφής του τα εξέδωσε με το δικό του όνομα! Όπως κάποια από τα λήντερ της, συλλογή που ήταν αγαπημένη της Βασίλισσας Βικτώριας.

Felix and Fanny(redd.it)

Πιθανολογείται δε, πως όταν ο Φέλιξ προσκλήθηκε στο Μπάκιγχαμ και η Βικτώρια τού ζήτησε να εκτελέσει ένα από τα έργα του, ήταν σύνθεση της αδερφής του, κάτι το οποίο ομολόγησε ο Φέλιξ…

"Portrait of Fanny Mendelssohn",
 του Moritz Daniel Oppenheim

Eίναι γνωστό πως ο Μέντελσον συχνά συμβουλευόταν την αδερφή του και δεν δίσταζε να τροποποιήσει τις συνθέσεις του καθ’ υπόδειξή της γιατί είχε απόλυτη εμπιστοσύνη στο κριτήριό της, γι’ αυτό άλλωστε την φώναζε "Μινέρβα", παρομοιάζοντάς την με την "θεά της Σοφίας" των Ρωμαίων…

Ευτυχώς, ο σύζυγός της, ζωγράφος Βίλχελμ Χένσελ, την ενθάρρυνε στην εξέλιξη του συνθετικού της ταλέντου.

Έτσι, έχουμε δείγματα της συνθετικής της γραφής χάρη στον ανοιχτόμυαλο Χένσελ, ο οποίος την παρότρυνε να τα εκτελεί και να τα καταγράψει.

Συνέθεσε για όλα τα είδη μουσικής, που έπαιζε και διηύθυνε σε εβδομαδιαία κοντσέρτα που οργάνωνε στο περίφημο, βερολινέζικο σαλόνι της....
Μάλιστα, τελευταίες έρευνες έχουν αποδείξει πως κάποιες συνθέσεις που αποδίδονταν στον Φέλιξ, είναι δικές της...

Wilhelm Hensel: εικονογράφηση του "ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ"
από το μουσικό ημερολόγιο: "Das Jahr".

Το πιο διάσημο έργο της είναι το Das Jahr ("Tο έτος"), ένας κύκλος από κομμάτια που απεικονίζουν τους μήνες του χρόνου, κάτι σαν μουσικό ημερολόγιο.

Πρόκειται για μια πιανιστική σουίτα 13 μερών(ένα για κάθε μήνα, μαζί με έναν επίλογο)που θυμίζουν Λιστ ή Σούμαν και γράφτηκε το 1841 μετά το ταξίδι της Φάννυ στη Ιταλία.

 Das Jahr: "Januar" 

Μια μουσική περιγραφή του χειμώνα, ίσως μια αναπόληση της χρονιάς που έφυγε, αποτελεί ο "Ιανουάριος", που προτείνω να ακούσουμε σήμερα...

Σύνθεση, που κάτω από τον υπότιτλο "Όνειρο-Αdagio quasi una fantasia" αναδύει τάσεις στοχασμού και ενδοσκόπησης, αλλά και λυρισμό κι ευαισθησία μέσα από το αιθέριο, αργό τέμπο του.
Μια μελωδία με θαυμαστούς χρωματισμούς, βασισμένη σε ένα κύριο μοτίβο το οποίο θα χρησιμοποιηθεί ως "ανάμνηση" για να "στηθούν" τα επόμενα μέρη του μουσικού ημερολογίου.
Θα μπορούσε κάποιος να εντοπίσει και μια αδιόρατη μελαγχολία στη μελωδική του διάρθρωση, όπως και μια ακατέργαστη συναισθηματική έκφραση, που συγκινεί πάντως απεριόριστα, με την κομψή, ντελικάτη υφή της ρομαντικής γυναικείας ψυχής που δημιούργησε τη σύνθεση.

Η πρώτη έκδοση του "Das Jahr" εικονογραφήθηκε από τον ζωγράφο σύζυγο της ταλαντούχας Φάννυ.

Fanny Mendelssohn: "Das Jahr, Januar":

Η Φάννυ γεννήθηκε στο Αμβούργο στις 14 Νοεμβρίου 1805. Ο γενέθλιος μήνας Νοέμβριος αποτυπώνεται στη συλλογής της: "Das Jahr" με μια σύνθεση που δομείται σε δυο αντιθετικά θέματα. Ένα αργό αρχικά "Mesto – μελαγχολικά", που υποδηλώνει τη γκρίζα, φθινοπωρινή διάθεση του καιρού, κι ένα χαρούμενο "Allegro", αρκετά ενεργητικό που μαρτυρά τη χαρά και την αισιόδοξη της γιορτής…

Μια σύνθεση που συγκινεί απεριόριστα, με την κομψή, ντελικάτη υφή της ρομαντικής γυναικείας ψυχής που τη δημιούργησε.

Fanny Mendelssohn: "Das Jahr, November":

Παρά τις αστικές προκαταλήψεις και τα λογής εμπόδια που στάθηκαν στο δρόμο της Φάννυ, εκείνη τα παρέκαμψε και κατάφερε να ξεδιπλώσει τα ταλέντα της.

Wilhelm Hensel: εικονογράφηση του "AΠΡΙΛΙΟΥ"
από το μουσικό ημερολόγιο: "Das Jahr".

Προς αυτή την κατεύθυνση βρήκε συμπαραστάτες τον σύζυγο και τον αγαπημένο της αδερφό, των οποίων η σχέση ειναι παραδειγματική. Αρκεί να αναφέρουμε πως λίγους μήνες μετά το θάνατο της Φάννυ, έφυγε και ο Μέντελσον από τη ζωή, από μεγάλη θλίψη…

H προικισμένη καλλιτέχνις ήταν 42 χρονών, όταν πέθανε στο Βερολίνο, στις 14 Μαΐου του 1847.

Tον ανοιξιάτικο μήνα της "αποχώρησής" της, η Φάννυ Μέντελσον-Χένσελ είχε αποτυπώσει στο "Das Jahr" με μια σύντομη, πλην λυρικότατη σύνθεση που την τιτλοφορεί: "Ανοιξιάτικο τραγούδι".

Wilhelm Hensel: εικονογράφηση του "ΜΑΪΟΥ"
από το μουσικό ημερολόγιο: "Das Jahr".
(από: henselpushers)

Εδώ η μελωδία ρέει αβίαστα σαν γάργαρο ρυάκι, χωρίς την ανάγκη δημιουργίας μεγάλων αντιθέσεων. Δομή και αρμονία αντανακλούν το αισιόδοξο πνεύμα και το εκλεπτυσμένο ύφος της δημιουργού. Στο σύνολό της η σύνθεση διακρίνεται για τη  μελωδική φρεσκάδα της, τους τρυφερούς, χαρμόσυνους, παιχνιδιάρικους, και πάντα ευγενικούς τόνους της.

Ένα σύντομο ποιητικό σχόλιο προηγείται κάθε κομματιού του "Έτους". Για το Μάιο επιλέχθηκε το: "Η πιο απομακρυσμένη, βαθύτερη κοιλάδα, τώρα ανθίζει"...

Οι απρόσμενες εναλλαγές στις κλίμακες, από μείζονα σε ελάσσονα στον γλυκό "Μάιο", μαρτυρά τη λαχτάρα για τον ανθοφορεμένο εαρινό μήνα, όπως αυτή μπορεί να εκφραστεί μέσα από τη μουσική.

Fanny Mendelssohn: "Das Jahr, May-Spring song":

Μέρος του κειμένου έχει δημοσιευτεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr