"Πήραν την Πόλη, πήραν την"...Αναγεννησιακοί θρήνοι για την Κωνσταντινούπολη...

"H πολιορκία της Κωνσταντινούπολης", γαλλική μινιατούρα / 1455

"Πήραν την Πόλη, πήραν την, πήραν τη Σαλονίκη

πήραν και την Αγια-Σοφιά, το μέγα μοναστήρι"

"Ο ίδιος σταυρικός Μάης του 1453. Ένας κόκκινος ορίζοντας αγκαλιάζει τη σπαραγμένη Βασιλεύουσα. Έξω από τα τείχη, οι φωτιές του απέραντου καταυλισμού του Μωάμεθ και τα ιλαλαχού των ουλεμάδων. Και μέσα από τα τείχη, ο θρήνος και τα σήμαντρα των εκκλησιών που χτυπούν ξετρελαμένα, κι ο λαός που προσεύχεται στον απόντα Θεό.

"H πολιορκία της Κωνσταντινούπολης"

Στη ματωμένη πύλη του Αγίου Ρωμανού, οι τελευταίοι Βυζαντινοί στρατιώτες, έγκοποι και ένθεοι, κρατούν ακόμα τους ρημαγμένους προμαχώνες.

Χτυπούν οι καμπάνες, αυτές που σε λίγο θα βυθιστούν στη νύχτα την αξημέρωτη. Κι οι άνθρωποι κόβουν τα τελευταία λουλούδια των ρημαγμένων κήπων να στολίσουν την Αγια-Σοφιά.

[...]

Στον πληγωμένο Βόσπορο δεν τραγουδάνε σήμερα τα πουλιά[...]

Στην Αγια-Σοφιά, η ψαλμωδία ενωμένη με τον θρήνο υψώνεται στον ουρανό. Μόνο που ο ουρανός είναι άδειος σήμερα. Έφυγε ο Θεός, την εγκατέλειψε τη θεοφύλακτη Πόλη του. Έφυγαν οι άγιοι κρυμμένοι στο νέφος [...]

Ο αυτοκράτορας περιμένει να μεταλάβει, μαζί με τον λαό του. Δεν θα τον ξαναδεί τον αγαπημένο του λαό, τον παγιδευμένο στο αδιάφορο πλήρωμα του χρόνου. Φοράει τη λευκή πολεμική στολή και το σώμα του τρέμει, λες και διαισθάνεται τον θάνατο.

Έτσι εγκαταλειμμένος από Θεό και ανθρώπους, έτσι αποφασισμένος να πεθάνει μαχώμενος για την Πόλη του, έτσι με τα δάκρυα στα μάτια θα περάσει μαζί με τον λαό του στο Πάνθεο των Αθανάτων. Το ξημέρωμα της Δευτέρας θα τον βρει ψηλά στις επάλξεις, και το άλλο πικρό ξημέρωμα της Τρίτης θ’ ακουστεί η κραυγή "Εάλω η Πόλις… "

("Πήραν την Πόλη, πήραν την", Mαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου, εφημ. Ελευθεροτυπία, 2001) 

***

Ο Γκιγιώμ Ντυφαί υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους συνθέτες της Ευρώπης του 15ου αι. και κεντρική φιγούρα στη Σχολή της Βουργουνδίας, όπως ονομαζόταν το κύριο ρεύμα μουσικής σύνθεσης εκείνης της εποχής(συνδετικό κρίκο της Ars Nova και της Φλαμανδικής σχολής). 

Πρόκειται για κορυφαίο Γαλλοφλαμανδό δημιουργό της πρώιμης Αναγέννησης.

Η Βουργουνδία είχε αναδειχθεί σε πολιτιστικό κέντρο, και η βουργουνδική σχολή ήταν αυτή που έκοψε τους δεσμούς με τη μεσαιωνική μουσική. Έτσι, αποτελούσε τη μουσική πρωτοπορία της εποχής και καθιέρωσε τη νέα τάση που απαιτούσε τέσσερα μέρη σε κάθε μελωδία και την ύπαρξη μιας βάσης (cantus firmus).

Ενα από τα λεγόμενα "Βυζαντινά" μοτέτα του Ντυφαί είναι ένας "Θρήνος για την πτώση της Κωνσταντινούπολης", ένα μοτέτο μέρος τεσσάρων ελεγειακών ασμάτων για το ίδιο θέμα που συνέθεσε ο Γκιγιώμ Ντυφαί λίγους μήνες μετά την Άλωση της Πόλης και κατά πάσα πιθανότητα εκτελέστηκε στη Γιορτή του φασιανού. Ένα συμπόσιο, που διοργάνωσε στη Λιλ το Φεβρουάριο του 1454, ο δούκας Φίλιππος ο Καλός, θέλοντας να πείσει τις χριστιανικές δυνάμεις της Ευρώπης να συσπειρωθούν εναντίον του τουρκικού κινδύνου.
Η Κωνσταντινούπολη είχε πέσει στα χέρια του Πορθητή και ο Μεγάλος Δούκας ήλπιζε σε μια νέα σταυροφορία. Έτσι, κατά τη διάρκεια του συμποσίου, ορκίστηκαν να διεκδικήσουν την Κωνσταντινούπολη διά των όπλων κι έτσι να "ελευθερωθεί η Εκκλησία"…

Πρόκειται για τετράφωνο μοτέτο με cantus firmus, στη γαελική γλώσσα που το ποιητικό του κείμενο στηρίζεται ελεύθερα στο Βιβλίο των Θρήνων για την πτώση της Ιερουσαλήμ. Παρουσιάζει τη φωνή μιας μητέρας που απευθυνόμενη στο Θεό θρηνεί τα βάσανα του γιου της, παραπέμποντας τόσο στον σπαρακτικό θρήνο της Παναγίας για το Χριστό, όσο και στην προσωποποίηση της Εκκλησίας ως η μητέρα πάντων των πιστών.

Guillaume Du Fay: "Lamentatio sanctae matris ecclesiae Constantinopolitanae":

Για την Άλωση της Πόλης μπορείτε να διαβάσετε παλαιότερα κείμενα εδώ, εδώ και εδώ.