Ζαν ντ Αρκ, η εκδοχή του Βέρντι...

 

"Η Ζαν ντ Αρκ φιλά το σπαθί της σωτηρίας"
Πρόκειται για το τελευταίο έργο του προραφαηλίτη Nτάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, καθώς ολοκληρώθηκε λίγες μόλις ημέρες πριν το θάνατό του(Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Στρασβούργο).

Ο θρύλος θέλει την καρδιά της να μην επηρεάζεται από τις φλόγες, που τύλιξαν το κορμί της και το'καναν στάχτη...Έμεινε ανέπαφο να δηλώνει την αγιοσύνη της.
Σαν σήμερα 30 Μαΐου του 1431 η γαλλίδα ηρωίδα Ζαν ντ'Αρκ κρίνεται ένοχη και οδηγείται στην πυρά, αφού πρώτα είχε αιχμαλωτιστεί  από τους Άγγλους που την έσυραν σε δίκη ως αιρετική και μάγισσα.
Νωρίτερα, όλοι τη θεωρούσαν ονειροπαρμένη γιατί από μικρή έβλεπε οράματα και άκουγε φωνές Αγίων, που την καλούσαν να σώσει τη χώρα της από του Βρετανούς.
Η Ιωάννα της Λωραίνης, νεαρό κορίτσι ακόμα, ηγήθηκε ενός στρατιωτικού σχήματος και με οδηγό το θάρρος, την πίστη, την ευσέβεια και την ευλάβειά της κατέλαβε την Ορλεάνη. Οι νίκες έρχονταν η μια μετά την άλλη για τη Γαλλία κι ο βασιλιάς τήν ανακήρυξε ευγενή.

ΖΑΝ ΝΤ' ΑΡΚ και ΠΟΙΗΣΗ / Φ. ΣΙΛΛΕΡ:

Το "Giovann d'Arco" είναι λυρικό δράμα του Τζουζέπε Βέρντι, η7η όπερα του ιταλού συνθέτη, έργο της νεότητάς του, που ξετυλίγεται σε 3 πράξεις με πρόλογο και πρωτοπαρουσιάστηκε στη Σκάλα του Μιλάνου στις 15 Φεβρουαρίου 1845.

Το λιμπρέτο ήταν του Θεμιστοκλή Σολέρα, βασισμένο χαλαρά στο θεατρικό κείμενο του Φρήντριχ Σίλλερ: "Η Παρθένος της Ορλεάνης", αν και ο λιμπρετίστας ουδέποτε δέχτηκε κάτι τέτοιο χαρακτηρίζοντας το έργο του ως πρωτότυπο.

"...Με λεν Ιωάννα...ασήμαντη είμαι κόρη ενός τσοπάνου

και φυλάγω από παιδί  τ'αρνάκια του πατέρα[...]

Σαν άκουσα πως πήραν το Παρίσι

ικέτεψα τη Μάνα του Θεού μας να σώσει 

απ'τη ντροπή της αλυσίδας της ξένης, το λαό..[...]

Μια βελανιδιά, δεντρί θαυματουργό όλοι τη λένε

και μια νυχτιά που εκάθομουν μ'ευλάβεια στο δέντρο

εφάνηκεν η Δέσποινα μπροστά μου 

σημαία και σπαθί κρατώντας και μου'πε:

Σήκω κι ας τ'αρνάκια! 

Σε 'αλλο σε κράζει ο Πλάστης, έργο![...]

Πώς μια τέτοια πράξη εγω να την τολμήσω

ένα κορίτσι αδύνατο κι ανήξερο από μάχες;

Κι εκείνη μ' απαντάει:

Μια αγνή Παρθένα στη γη κάθε μεγάλο κατορθώνει..."

("Η Παρθένα της Ορλεάνης", Φ.ΣΙΛΛΕΡ, μτφ:Δ.Λάμψα)

Το παραπάνω  απόσπασμα  του Φ.Σίλλερ, είναι από την ομώνυμη ρομαντική τραγωδία σε 5 πράξεις και πρόλογο, που γράφτηκε το 1801 στη Λειψία και κατά τη διάρκεια της ζωής του υπήρξε ένα από τα πιο πολυανεβασμένα έργα του.

Η ΖΑΝ ΝΤ'ΑΡΚ ως ΒΕΡΝΤΙκή ΟΠΕΡΑ:

Η υποδοχή του Βερντικού δράματος δεν έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής, αντίθετα με το κοινό που  δήλωσε εκστασιασμένο!
Η όπερα, δεν γλύτωσε της λογοκρισίας, που λόγω των ερμηνειών ως αμφισβήτηση του διαμεσολαβητικού ρόλου της Εκκλησίας, το Συμβούλιο του Πάπα απαίτησε αλλαγές, προκειμένου να παρουσιαστεί στη Ρώμη. Ετσι, ο Βέρντι αλλάζει τον τίτλο, τα πρόσωπα και τον τόπο. Το λυρικό δράμα μετονομάζεται σε "Οριέττα της Λέσβου", η ηρωίδα είναι γενουατικής καταγωγής που αναλαμβάνει την ηγεσία των κατοίκων της Λέσβου, νησιού όπου διαδραματίζεται η ιστορία και οι μάχες γίνονται έναντι των Τούρκων.

Ο Βέρντι είχε χαρακτηρίσει την όπερά του αυτή ως "αδιαμφισβήτητα την καλύτερη και πιο αγαπημένη του".  
Ιδιαίτερα οι άριες για την πρωταγωνίστρια Ζαν ντ Αρκ, είναι απαράμιλλης μελωδικής ομορφιάς, που δίνουν τη δυνατότητα στην ερμηνεύτρια να επιδείξει τις τεχνικές δυνατότητές της, γι' αυτό εξάλλου  πολλές από τις κορυφαίες υψίφωνες ενδιαφέρονται να αναλάβουν το ρόλο.

Η Eισαγωγή δε, θεωρείται ως "μια από τις ωραιότερες ορχηστρικές συνθέσεις του Βέρντι, τόσο που εύκολα θα συναγωνιζόταν σε μελωδικό και αρμονικό πλούτο τις ουβερτούρες από τη "Δύναμη του Πεπρωμένου" ή του "Σικελικού Εσπερινού".

Ακούμε την Ουβερτούρα σε διεύθυνση του Ιγκορ Μάρκεβιτς:

Verdi: "Joan d'Arc, Ouverture" - Markevitch, Philharmonia Orchestre:

Παρόλη την ομορφιά της, η όπερα υπέπεσε στο περιθώριο για μεγάλο χρονικό διάστημα ως το 1951 , που η Ρενάτα Τεμπάλντι την αναβίωσε στο Θέατρο Σαν Κάρλο της Νάπολης.

Εξώφυλλο της παρτιτούρας

Πρόκειται για ΙΣΤΟΡΙΚΗ παράσταση, απ΄την οποία προτείνω να ακούσουμε μια αγαπημένη καβατίνα από την 4η σκηνή, τρομερά απαιτητική λόγω του φωνητικού εύρους της, μια δύσκολη τεσιτούρα.

Η Ζαν ντΆρκ  βρίσκεται στο δάσος,  καθισμένη στη σκιά της γνωστής -σύμφωνα με το θρύλο- ιερής τεράστιας βελανιδιάς κι οραματίζεται την τελική νίκη των Γάλλων...
Είναι αναστατωμένη γιατί δεν μπορεί να υπερασπιστεί τη χώρα της σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή επειδή είναι γυναίκα...
Προσεύχεται στην Παναγία να βρεθεί τρόπος να τής επιτραπεί να πάρει τα όπλα ενάντια στους Άγγλους εισβολείς:

"Sempre all'alba ed alla sera...

Πάντα την αυγή και το βράδυ

Σε υμνώ στην προσευχή μου...

Ανταμοιβή δώσε μου Εσύ

ένα σπαθί και μια σημαία..."

Verdi: "Sempre all'alba ed alla sera", Ρενάτα Τεμπάλντι:

Kι ενώ στο "Semper all'llba", η Τεμπάλντι ακούγεται με βελούδινη φωνή σαν άγγελος,  στο  ντουέτο "Pronta sono" μεταμορφώνεται σε ισχυρή πολεμίστρια. Η φωνή της σταθερή και αποφασιστική δείχνει τη γενναιότητα και αφοβία του χαρακτήρα που υποδύεται, όπως ακριβώς απαιτεί ο ρόλος.

Verdi: "Pronta Sono", Ρενάτα Τεμπάλντι, Κάρλο Μπεργκόντζι:

Για το Ορατόριο του Αρτύρ Ονεγκέρ με το ίδιο θέμα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.