Εικαστικό εγκώμιο στην Αγία Καικιλία...

"St Cecilia", Carlo Dolci

Από τους Φλωρεντίνους ζωγράφους της μπαρόκ περιόδου, γνωστός για τα θρησκευτικά του κυρίως θέματα, παρότι δεν υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγικός είναι ο Κάρλο Ντόλτσι. 

Γεννήθηκε σαν σήμερα,  25 Μαΐου 1616 και οι εικαστικές συνθέσεις του βασίζονται  στην απόδοση έντονου συναισθήματος και την ιδέα του πάθους.

Από τα ωραιότερα και πιο δημοφιλή  έργα του Ντόλτσι είναι η "Αγία Καικιλία", που φιλοτέχνησε το 1671 και εκτίθεται στην Πινακοθήκη της Δρέσδης.

Ο Ντόλτσι απεικονίζει τη γυναίκα καθισμένη να παίζει εκκλησιαστικό όργανο, στοιχείο που υπαινίσσεται ότι η Αγία είναι προστάτιδα της μουσικής.

Η Αγία Καικιλία φιλοτεχνείται σε απαλά χρώματα και δροσερό και νηφάλιο ύφος, με τον καλλιτέχνη να υιοθετεί έναν φυσικό και καθόλου επιτηδευμένο τρόπο αποτύπωσης.

Εκλεπτυσμένες οι εικαστικές λεπτομέρειες: το χρυσό φωτοστέφανο, η πορφυρή κουρτίνα, η μαργαριταρένια καρφίτσα στο εντυπωσιακότατο, τούλινο φόρεμα, τα λευκά μπουμπουκιασμένα άνθη... Ο ζωγράφος απεικονίζει τα χέρια της Αγίας πάνω στα πλήκτρα σε στάση νωχελική και φιλήδονη, όπως  αβρές είναι κι οι φωτοσκιάσεις, ικανές να μεταφέρουν αγαλλίαση, ηρεμία και το ευσεβές της ψυχής της Καικιλίας, προστάτιδος της τέχνης των ήχων...

"St Cecilia", Carlo Dolci, Hermitage

Στην ωριμότητά του ο καλλιτέχνης φιλοτέχνησε άλλο ένα πορτραίτο της Αγίας της Μουσικής, εξαιρετικής επίσης τεχνικής και κομψότητας μορφής και χρώματος.

Η δεύτερη "Saint Cecilia", που μπορεί κανείς να θαυμάσει στο Ερμιτάζ, θεωρείται το αριστούργημα της ύστερης καλλιτεχνικής περιόδου του. 
Η προστάτιδα των μουσικών, Καικιλία, απεικονίζεται πάλι καθισμένη στο αρπίχορδο και ο Ντόλτσι με μεγάλη προσοχή μεταφέρει την υπέροχη υφή του πράσινου μεταξωτού της φορέματος, τη διάφανη  μουσελίνα, τα χρυσά φινιρίσματα του ενδύματος και τις αστραφτερές πέτρες του κοσμήματος.
Η γυναίκα κοιτάζει κατάματα το θεατή. Το πρόσωπό της είναι ήρεμο και δεν αποκαλύπτει πνευματική έκσταση Αγίας. Μόνο το εκτυφλωτικό φωτοστέφανο θυμίζει  στο φιλότεχνο θεατή ότι δεν πρόκειται για κοσμική ζωγραφική.

Ωδές στην Αγία Καικιλία έχουν γράψει πολλοί και διαφόρων εθνικοτήτων, συνθέτες. Επιλέγω να συνοδεύσω τα υπέροχα εικαστικά του Ντόλτσι με έναν επίσης ιταλό συνθέτη.

Ο Αλεσάντρο Σκαρλάτι έγραψε τη "Messa di Santa Cecilia" το 1720 , για πέντε σολίστ, χορωδία και ορχήστρα, που αφιέρωσε στον καρδινάλιο της Αραγονίας.

Ο Σκαρλάτι υιοθετεί ένα αρκετά καινοτόμο ύφος σε αυτή τη Λειτουργία, που χαρακτηρίζεται από ενέργεια και χάρη και προϊδεάζει  τις λειτουργίες  του Χάιντν . Οι αναλυτές έχουν χαρακτηρίσει τη σύνθεση ως "αξιοθαύμαστο έργο του συνόλου  της εκκλησιαστικής  μουσικής του συνθέτη, που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα, τόσο από άποψη μουσικού ενδιαφέροντος όσο και από τη στιλιστική σύνθεση των τάσεων της περιόδου".

Από τα 5 μέρη της Λειτουργίας: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus και Agnus Dei, επιλέγω να ακούσουμε το θριαμβευτικό "Gloria" με την εξαιρετικά περίπλοκη δομή του, καθώς στηρίζεται σε μια εντυπωσιακή 5φωνη φούγκα.

Scarlatti: St. Cecilia Mass - 2. Gloria: