Η πορεία προς το Γολγοθά...

(discogs)

"Τι είναι η βοή στο Γολγοθά, που ο κόσμος τρέχει επάνω;

Πηγαίνουν να σταυρώσουν δύο με κάποιον πλάνο.

[...]

Φως η ζωή, χαρά το φως!Ας πάω να δω τον πλάνο 

που θα καρφώσουν στο Σταυρό κατά το λόφο επάνω, 

κόσμος, χαλάσματα, περιγελάσματα κι οχλοβοή κι αντάρα, 

χίλιες φωνές σαν μία κι όλες σαν μια κατάρα. 

Που πάει; Σπρώχνει και σπρώχνεται και πνίγεται και πνίγει, 

και σταματά προσμένοντας. Παράμερα ξανοίγει

τρεις μαυροφόρες που κρατούν μια λιποθυμισμένη. 

Θε να' ναι μάνα η δύστυχη!

(απόσπασμα από το ποίημα του Ι.Πολέμη: "Ο τυφλός προ του Σταυρού")

"Via Crucis-Η πορεία προς το Γολγοθά" είναι έργο του Φραντς Λιστ  για μικτή χορωδία, σολίστ και εκκλησιαστικό όργανο, ενώ  αργότερα ο συνθέτης το μετέγραψε και για πιάνο.

Είναι έργο της ωριμότητας του Λιστ, που γράφτηκε στην Ιταλία την περίοδο 1878-1879 και λέγεται πως ο μουσουργός το εμπνεύστηκε από την σειρά υδατογραφιών του  Johann Friedrich Overbeck που απεικονίζει τις στάσεις που σύμφωνα με την θρησκευτική παράδοση έκανε ο Ιησούς στην διαδρομή του προς το Γολγοθά.
Το έργο συνδυάζει Λουθηρανικά χορικά με μελωδίες εμπνευσμένες από χορικά του Μπαχ, ενώ κατανυκτικότατα είναι και τα μέρη με σόλο όργανο, όπου ακολουθώντας  λιτή αρμονική γραμμή ο Λιστ καταφέρνει να  αποδώσει τα 14 στάσιμα της  πορείας, όπως καταγράφονται  στα Ευαγγέλια , συμπληρωμένα από έναν εισαγωγικό ύμνο.
Η Οδός του Μαρτυρίου(Via Dolorosa) που και σήμερα αναπαρίσταται τελετουργικά, είναι η διαδρομή με τις 14 ενδιάμεσες στάσεις  από το Πραιτώριο προς το σημείο της Σταύρωσης.
Το έργο  καθηλώνει με την πνευματικότητά του κι αποπνέει συγκλονιστική γαλήνη, θεϊκή ηρεμία , με τα μουσικά εκφραστικά μέσα δυναμικής και αρμονίας να δηλώνουν  την επίγνωση της αποστολής του  Υιού του Θεού.
Απόλυτα λιτή και με εσωτερικότητα η Λιστ-ική γραφή, εκφράζει αλληγορικά τον ψυχικό Γολγοθά τον οποίο διανύει κάθε άνθρωπος κουβαλώντας το δικό του Σταυρό.

Προκειται για έργο εξαιρετικό και είναι κρίμα που ο Λιστ δεν το είδε ποτέ δημοσιευμένο ή δεν το άκουσε να εκτελείται, αφού παρουσιάστηκε για πρώτη φορά την Μεγάλη Παρασκευή του 1929 στη Βουδαπέστη, δηλαδή 50 χρόνια από την σύνθεσή του.

Τρεις από τις ακουαρέλες του Overbeck, που ενέπνευσαν τον Λιστ:

1. "Via Crucis-στάση 5η", o Σίμων o Kυρηναίος βοηθά τον Ιησού να μεταφέρει το Σταυρό. 

J.F Overbeck: "Via Crucis-στάση 5η"
(vatican)

Στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, ο Ιησούς φέρεται να κουβαλάει το σταυρό ολομόναχος, όμως οι υπόλοιποι Ευαγγελιστές αναφέρονται σε έναν άντρα από την Κυρήνη( ελληνική αποικία στη Βόρεια Αφρική) που όταν σκόνταψε ο Ιησούς εξαναγκάστηκε από τους Ρωμαίους να κουβαλήσει το Σταυρό του.

"Αγγαρεύουν τότε έναν περαστικό που γυρνούσε από το χωράφι του, για να σηκώσει το σταυρό του Ιησού. Ήταν ο Σίμων ο Κυρηναίος, ο πατέρας του Αλέξανδρου και του Ρούφου."
(Κατά Μάρκο 15:21)

Ο Λιστ  αναπαριστά το επεισόδιο με μεγαλόπρεπο, επιβλητικό σόλο το πληκτροφόρο όργανο:

 Liszt: "Via Crucis - Station V: Simon von Kyrene"

J.F Overbeck: "Via Crucis-στάση 6η"
(veronicaroute)

2. "Via Crucis - 6η στάση", όπου σύμφωνα με την παράδοση μια γυναίκα σκούπισε το πρόσωπο του Χριστού μ' ένα μεταξωτό μαντήλι. 

Το σπίτι της ήταν εκεί κοντά και τ' όνομά της, Βερονίκη. Στο μαντήλι της αποτυπώθηκαν θαυματουργικά τα χαρακτηριστικά του Ιησού και σήμερα βρίσκεται στη Ρώμη, γνωστό ως  "Μανδήλιο της Βερονίκης".

To σόλο πληκτροφόρο εισάγει το μυσταγωγικό χορωδιακό: "O Haupt voll Blut und Wunden - Ω κεφαλή, γεμάτη αίμα και πληγές," σε κείμενο του γερμανού θεολόγου και υμνωδού της μπαρόκ περιόδου, Paul Gerhardt, βασισμένου σε μεσαιωνικό, λατινικό ύμνο.

"Ω, κεφαλή γεμάτη αίμα και πληγές,

γεμάτη πόνο και όλο περιφρόνηση,

Ω, κεφαλή, χλευαστικά στεφανωμένη 

με ακάνθινο στεφάνι βασιλέα..."

Liszt: "Via Crucis - Station VI - Sancta Veronica:

3. "Via Crucis - 8η στάση", όπου ο Ιησούς συναντά και παρηγορεί τις γυναίκες της Ιερουσαλήμ. 

J.F Overbeck: "Via Crucis-στάση 8η"
(vatican)

"Γυναίκες της Ιερουσαλήμ, μην κλαίτε για μένα...-  Nolite flere super me ...",
τραγουδά ο βαρύτονος.

Αν και υπέφερε μεγάλο πόνο και προσωπικό εξευτελισμό, το ενδιαφέρον του Ιησού δεν ήταν ο εαυτός Του, αλλά οι ζωές και οι ψυχές εκείνων που αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο της αιώνιας καταδίκης εξαιτίας της αμαρτίας.

"Τον ακολουθούσε πολύς κόσμος και πολλές γυναίκες, που τον θρηνούσαν χτυπώντας τα στήθη τους. Ο Ιησούς γύρισε σ’ αυτές και τους είπε: "Γυναίκες της Ιερουσαλήμ, μην κλαίτε για μένα· κλάψτε μάλλον για τον εαυτό σας, και για τα παιδιά σας, γιατί έρχονται μέρες που θα λένε: “καλότυχες οι άτεκνες, όσες δε γέννησαν κι όσες δε θήλασαν παιδιά"
(Λουκάν 23, 27-29)

Liszt: "Via Crucis - Station VIII- Women of Jerusalem"

Φίλοι μου, οι ψυχές όλων μας συμπάσχουν και ακολουθούν τον Θεάνθρωπο στο μαρτυρικό Γολγοθά.
Με ευλάβεια ας ανοίξουμε τις ψυχές μας για να αποδεχθούμε την αγάπη και την ελπίδα που απορρέει από την κορυφαία απόδειξη της χριστιανικής πίστης, τη Σταύρωση και την Ανάσταση!

Franz Liszt - "Via Crucis", oλοκληρωμένο: