"Θά 'θελα αυτήν την μνήμη να την πω...", Καβάφης - Μητρόπουλος

«Ποιητή, με λύπη σ’ αποχαιρετά η πατρίδα και η Αλεξάνδρεια που σε χάνει»

Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, την ημέρα της κηδείας του Κων/νου Καβάφη «έκανε ζέστη και ο κόσμος ήταν λιγοστός. Ο ποιητής οδηγήθηκε στο νεκροταφείο με την απλότητα και τον λακωνισμό που άφησαν τ’ αχνάρια τους και πάνω στη ζωή του».
Θάφτηκε στο ελληνικό κοιμητήριο, στον οικογενειακό τάφο των Καβάφηδων, και στην πλάκα του τάφου του γράφτηκε, όπως είχε γραφτεί και στο τελευταίο του διαβατήριο, η μοναδική ιδιότητα με την οποία θα τον θυμάται ολόκληρη η ανθρωπότητα:

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

ΠΟΙΗΤΗΣ

ΘΑΝΩΝ ΕΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΤΗΝ 29ΗΝ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1933

Νεκρική μάσκα Κ. Καβάφη

Όπως περιγράφει σε επιστολή του ο Γ. Α. Παπουτσάκης, ο Αλεξανδρινός ποιητής «πέθανε στο Ελληνικό Νοσοκομείο, στας 2 και 5. Οι τελευταίες του ώρες ήταν πολύ ήσυχες. Από το πρωί έχασε τας αισθήσεις του, αλλά μέχρι της τελευταίας του στιγμής σχεδόν είχε πού και πού στιγμές πολύ lucides. Το βράδυ, περί τα 9 σκεφθήκαμε να φέρωμε ιερέα να τον κοινωνήση...[...] Όταν ήλθεν ο ιερεύς, ερωτήθη: «Ήλθεν ο ιερεύς να σας κοινωνήση. Θέλετε;» Εκείνος που μέχρι της στιγμής εκείνης, καθισμένος στην πολυθρόνα του, μόλις μπορούσε να σαλέψη τα χέρια του, έγνεψε μ’ ευχαρίστησι καταφατικά. Ο ιερεύς του έψαλε τα σχετικά και ακολούθως του έδωσε θεία μετάδοσι. Τότε ο Καβάφης εσήκωσε τα χέρια του ψηλά όσο μπορούσε ικανοποιημένος. Δεν ξέρω αν ήταν σημείο αγαλλιάσεως ή αν εζητούσε συγχώρησι από τον Θεόν που επίστευε. Φαντάζομαι ότι θα πέθανε αισθανόμενος τον εαυτό του ευτυχισμένο. Στο κρεββάτι δεν ήθελε να πλαγιάσει παρά λίγες ώρες πριν ξεψυχήσει. Ήτανε θάνατος αξιοπρεπούς ανθρώπου, αληθινά αξιοπρεπούς.»
(odikosmaskavafis)

"Καβάφης, Μακριά", Γ, Ψυχοπαίδης

"Θά 'θελα αυτήν την μνήμη να την πω...
Μα έτσι εσβύσθη πια... σαν τίποτε δεν απομένει –
γιατί μακρυά, στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια κείται.


Δέρμα σαν καμωμένο από ιασεμί...
Εκείνη του Αυγούστου – Αύγουστος ήταν; – η βραδιά...
Μόλις θυμούμαι πια τα μάτια∙ ήσαν, θαρρώ, μαβιά...
Α ναί, μαβιά∙ ένα σαπφείρινο μαβί"

Ελάχιστες είναι οι ψηφίδες που έχουν διασωθεί σαν ανάμνηση του ποιητή. Η βίωση της εμπειρίας χάνεται στη θολούρα του χρόνου. Όμως, η οσμή της απόλαυσης που είχε νοιώσει είναι δυνατή και ικανή να σμιλεύσει τη μνήμη και στη συνέχεια να τη μετουσιώσει σε ποίημα...

Ο  πρώτος έλληνας συνθέτης που μελοποίησε Καβάφη ήταν ο μεγάλος  Δ.Μητρόπουλος, που δεν έμεινε ασυγκίνητος από τον ερωτικό Καβαφικό λόγο και με την αξεπέραστη συνθετική του ματιά πλάθει το 1925 τις περίφημες "14 Inventions"  για φωνή και πιάνο σε ποίηση Κ. Καβάφη.

Παίρνει ποιήματά του ερωτικά, τολμηρά, ρεαλιστικά, ελευθερωμένα από δεσμεύσεις και κοινωνικές προκαταλήψεις τα οποία προτρέπουν, εμπνέουν , οδηγούν τον Μητρόπουλο σε συνθετικούς νεωτερισμούς.

Οι Inventions ποιητικά και μουσικά βρίσκονται μπροστά από την εποχή τους, ένα έργο ρεαλιστικό, με πηγαίο αισθησιασμό και ποικίλες μουσικές καινοτομίες.

Η εκτίμηση, που έτρεφε ο συνθέτης προς τον ποιητή είναι εμφανής και καταγράφεται σε δυο επιστολές, που του είχε στείλει προκειμένου να του γνωστοποιήσει  τη μεγάλη απήχηση και εξαιρετική υποδοχή από τους ακροατές, των ποιημάτων του!

Τα ποιήματα της συλλογής αυτής με τον άκρατο ερωτισμό τους ξεχειλίζουν συναίσθημα και αλήθειες...
Ρεαλιστικά στο λόγο, πρωτοπόρα στη μουσική τους δομή, απελευθερωμένα από κάθε είδους προκατάληψη και δέσμευση.

"Μακρυά", Γεύσω Παπαδάκη

Το παραπάνω εικαστικό της Γεύσως Παπαδάκη με τίτλο "Μακρυά" είναι έμπνευση από το ομώνυμο ποίημα του Κων. Καβάφη.

Το έργο ανήκει στη σειρά της: "α...όπως αγάπη", με έργα εμπνευσμένα από στίχους ποιητών μας με θέμα τον έρωτα.
Υπαρξιακής αναζήτησης το Καβαφικό ποίημα οδηγεί σε παρόμοιες ατραπούς και την καλλιτέχνιδα όπου με αφαίρεση και παραστατικότητα αγγίζει τα όρια μιας ψευδαισθητικής αντίληψης του ψυχικού βιώματος. Σκαλίζει τρυφερά τα σπλάχνα του ποιητή, αφουγκράζεται στα ψιθυριστά του λόγια τις πρώτες ερωτικές του μνήμες, την ερωτική επιθυμία του για να στήσει με τα πινέλα της ένα διάλογο μαζί του...



Ακούμε το ποίημα "Μακρυά" σε δυο εκδοχές:
1. Για σοπράνο και πιάνο με τη Λίλα Αδαμάκη
και
2. για βαρύτονο και πιάνο με τον Σπύρο Σακκά.

Δ.Μητρόπουλος: "Μακρυά", ποίηση Καβάφη

Δ.Μητρόπουλος: "Μακρυά", ποίηση Καβάφη

Παλαιότερα κείμενα για τον Καβάφη μπορείτε να διαβάσετε  εδώ και εδώ.