 |
| "Η Οσία Ταϊσία (Θαΐς) στην έρημο της Αιγύπτου", Jusepe de Ribera, Πράδο |
Η Ταϊσία ζούσε στην Αίγυπτο, την εποχή του ασκητισμού, και ήταν μια γυναίκα, που ξεχώριζε για την ομορφιά της. Ζούσε στο δρόμο της ακολασίας, όταν ένας ασκητής πληροφορούμενος τη ζωή της πήγε να την συναντήσει, προσευχήθηκε γι'αυτήν, την αφύπνισε και την έπεισε να μείνει μακριά από τους κήπους των επίγειων απολαύσεων και να έρθει κοντά στον Θεό. Εκείνη έκαψε ότι απέκτησε με την πορνεία κι άρχισε να ζει ασκητικά ζητώντας μετάνοια για τα πάθη της. Από τότε πορεύτηκε φτωχά, αλλά πλούσια σε πίστη, σωφροσύνη και καλοσύνη.Πέθανε φροντίζοντας αρρώστους και ανήμπορους.
Η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη της στις 8 Οκτωβρίου.
Στην ιστορία της στηρίχτηκε ο Ανατόλ Φρανς για να γράψει τη νουβέλα του "Θαΐς", που με τη σειρά του ενέπνευσε το λιμπρετίστα της ομώνυμης όπερας του Ζυλ Μασνέ: "Thais".
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ:
"-Σου υπόσχομαι αγνή αγάπη και ουράνιους γάμους.Θα'ναι ατέρμονη η ευτυχία, ώστε αν οι ευτυχείς του κόσμου τούτου μπορούσαν να δουν μια σκιά της, θα πέθαιναν κατάπληκτοι!
Τότε η Θαΐς γέλασε πονηρά:
-Δείξε μου λοιπόν ένα τέτοιον έρωτα, φίλε μου και βιάσου!Τα μεγάλα λόγια προσβάλλουν το κάλλος μου.Μη χάνουμε στιγμή γιατι είμαι ανυπόμονη να γνωρίσω την ευτυχία που μου λες.Όμως νομίζω πως ό,τι μού υπόσχεσαι, σε λόγια θα εξατμιστεί.Είναι ευκολότερο να αναγγέλει, παρά να δίνει κανείς την ευτυχία.
Καθένας έχει τα χαρίσματά του και το δικό σου είναι το "λαλείν".Μιλάς για μιαν αγάπη άγνωστη.Από παλιά δίνουν φιλιά οι άνθρωποι, ώστε θα' ταν παράδοξο να μιλούν για μυστήρια στον έρωτα,Σ'αυτό το ζήτημα οι εραστές είναι σοφότεροι των μάγων...
-Μην ειρωνεύεσαι, Θαΐς, γιατί σου φέρνω έναν άγνωστο έρωτα.
-Φίλε, έρχεσαι αργά, γιατί γνωρίζω τους έρωτες όλους!
-Ο έρωτας που εγώ σού φέρνω είναι πληρης δόξης, οι έρωτες που εσύ γνωρίζεις γεννούν μόνο το αίσχος..."
("Θαΐς", Ανατόλ Φρανς, Περιοδικό Παναθήναια, τεύχος 26, σελ.63-63, μτφ. Ν.Επισκοποπούλου)
Ο Αθαναήλ είναι ένας μοναχός ο οποίος θα προσπαθήσει να σώσει την εταίρα από την αμαρτία, να τη μυήσει σε μια αγάπη απελευθερωμένη από τις γήινες επιθυμίες και να της δείξει τον δρόμο της αιώνιας ζωής και της ευδαιμονίας. Η Θαΐς τον εμπιστεύεται και τον ακολουθεί, ο μοναχός γίνεται φύλακας-άγγελός της ο οποίος την οδηγεί έξω από το χάος και, στην πορεία προς το μοναστήρι, μέσα από την καθαρτική έρημο, μεταμορφώνεται σε μια αθώα κορασίδα με θερμή πίστη.
Ωστόσο, εκείνη βρίσκει τον Θεό και ο Αθαναήλ συνειδητοποιεί τον γήινο πόθο τον οποίο αισθάνεται για την εταίρα που κατάφερε να μεταμορφώσει σε μοναχή.
Είναι μπερδεμένος. Βλέπει τη θρησκεία σαν μια φυγή από την πραγματικότητα. Αρνείται στον εαυτό του το δικαίωμα στην ευχαρίστηση.
Φρανς και Μασνέ θέτουν το ερώτημα:
Οδηγείται η Θαΐδα στην εσωτερική γαλήνη;
Η ατμόσφαιρα που αφήνει λόγος και μουσική είναι ατμόσφαιρα μιας σιωπηλής απόγνωσης...
H όπερα πρωτοπαρουσιάστηκε στη όπερα Γκαρνιέ του Παρισιού το 1894 με πρωταγωνίστρια την κορυφαία αμερικανίδα πριμαντόνα, Σίμπιλ Σάντερσον για την οποία ο Μασνέ έγραψε το ρόλο. ( Ήταν η αγαπημένη σοπράνο του συνθέτη και εμφανίστηκε στις πρεμιέρες πολλών όπερών του).
Στην ιστορία της στηρίχτηκε ο Ανατόλ Φρανς για να γράψει τη νουβέλα του "Θαΐς", που με τη σειρά του ενέπνευσε το λιμπρετίστα της ομώνυμης όπερας του Ζυλ Μασνέ: "Thais".
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ:
 |
| (από: wiki) |
"-Σου υπόσχομαι αγνή αγάπη και ουράνιους γάμους.Θα'ναι ατέρμονη η ευτυχία, ώστε αν οι ευτυχείς του κόσμου τούτου μπορούσαν να δουν μια σκιά της, θα πέθαιναν κατάπληκτοι!
Τότε η Θαΐς γέλασε πονηρά:
-Δείξε μου λοιπόν ένα τέτοιον έρωτα, φίλε μου και βιάσου!Τα μεγάλα λόγια προσβάλλουν το κάλλος μου.Μη χάνουμε στιγμή γιατι είμαι ανυπόμονη να γνωρίσω την ευτυχία που μου λες.Όμως νομίζω πως ό,τι μού υπόσχεσαι, σε λόγια θα εξατμιστεί.Είναι ευκολότερο να αναγγέλει, παρά να δίνει κανείς την ευτυχία.
Καθένας έχει τα χαρίσματά του και το δικό σου είναι το "λαλείν".Μιλάς για μιαν αγάπη άγνωστη.Από παλιά δίνουν φιλιά οι άνθρωποι, ώστε θα' ταν παράδοξο να μιλούν για μυστήρια στον έρωτα,Σ'αυτό το ζήτημα οι εραστές είναι σοφότεροι των μάγων...
-Μην ειρωνεύεσαι, Θαΐς, γιατί σου φέρνω έναν άγνωστο έρωτα.
-Φίλε, έρχεσαι αργά, γιατί γνωρίζω τους έρωτες όλους!
-Ο έρωτας που εγώ σού φέρνω είναι πληρης δόξης, οι έρωτες που εσύ γνωρίζεις γεννούν μόνο το αίσχος..."
("Θαΐς", Ανατόλ Φρανς, Περιοδικό Παναθήναια, τεύχος 26, σελ.63-63, μτφ. Ν.Επισκοποπούλου)
Ο Αθαναήλ είναι ένας μοναχός ο οποίος θα προσπαθήσει να σώσει την εταίρα από την αμαρτία, να τη μυήσει σε μια αγάπη απελευθερωμένη από τις γήινες επιθυμίες και να της δείξει τον δρόμο της αιώνιας ζωής και της ευδαιμονίας. Η Θαΐς τον εμπιστεύεται και τον ακολουθεί, ο μοναχός γίνεται φύλακας-άγγελός της ο οποίος την οδηγεί έξω από το χάος και, στην πορεία προς το μοναστήρι, μέσα από την καθαρτική έρημο, μεταμορφώνεται σε μια αθώα κορασίδα με θερμή πίστη.
Ωστόσο, εκείνη βρίσκει τον Θεό και ο Αθαναήλ συνειδητοποιεί τον γήινο πόθο τον οποίο αισθάνεται για την εταίρα που κατάφερε να μεταμορφώσει σε μοναχή.
Είναι μπερδεμένος. Βλέπει τη θρησκεία σαν μια φυγή από την πραγματικότητα. Αρνείται στον εαυτό του το δικαίωμα στην ευχαρίστηση.
Φρανς και Μασνέ θέτουν το ερώτημα:
Οδηγείται η Θαΐδα στην εσωτερική γαλήνη;
Η ατμόσφαιρα που αφήνει λόγος και μουσική είναι ατμόσφαιρα μιας σιωπηλής απόγνωσης...
 |
| Sibyl Sanderson as Thais |
Ένα ρόλο εξαιρετικά απαιτητικό λόγω των δεξιοτεχνικών περασμάτων και της φωνητικής έκτασης, στον οποίο η Σάντερσον ανταποκρίθηκε πάνω από κάθε προσδοκία δικαιώνοντας τον τίτλο της σπουδαιότερης ερμηνεύτριας κατά τη διάρκεια της Παρισινής Μπελ Επόκ, παρότι προκάλεσε σκάνδαλο με το διάφανο, προκλητικό κοστούμι που εμφανίστηκε στην πρώτη πράξη, μια εμφάνιση όλο σαγήνη και αισθησιασμό...
Χαρακτηριστική είναι η σκηνή στην έναρξη της δεύτερης πράξης όπου η αμαρτωλή ηρωίδα εμφανίζεται εξουθενωμένη μετά από γλέντι μέχρι πρωίας κι απευθυνόμενη στη θεά Αφροδίτη προσεύχεται ζητώντας να της χαρίσει αιώνιο κάλλος, φοβούμενη μήπως τα γηρατειά καταστρέψουν την απαράμιλλη ομορφιά της.
Χαρακτηριστική είναι η σκηνή στην έναρξη της δεύτερης πράξης όπου η αμαρτωλή ηρωίδα εμφανίζεται εξουθενωμένη μετά από γλέντι μέχρι πρωίας κι απευθυνόμενη στη θεά Αφροδίτη προσεύχεται ζητώντας να της χαρίσει αιώνιο κάλλος, φοβούμενη μήπως τα γηρατειά καταστρέψουν την απαράμιλλη ομορφιά της.
"Πες μου ότι είμαι όμορφη
Κι ότι θα είμαι όμορφη για πάντα!
Ότι τίποτα δεν θα μaράνει των χειλιών μου τα τριαντάφυλλα,
Ότι τίποτα δεν θ' αμαυρώσει το χρυσάφι των μαλλιών μου!
Πες μου! Πες το μου!
Αχ! Σώπα, άσπλαχνη φωνή,
Φωνή που μου λέει: Ταΐς, θα γεράσεις!
μια μέρα, η Ταΐς δεν θα' ναι πια Ταΐς!
Οχι! Οχι! Δεν μπορώ να το πιστέψω
Εσύ Αφροδίτη,
απάντησέ μου για το κάλλος μου!
απάντησέ μου για την αιωνιότητά του!
Αφροδίτη, αόρατη και παρούσα!
Αφροδίτη, μαγεία της σκιάς!
Αφροδίτη! Απάντησέ μου!"
Massenet: "Thais / Dis-moi que je suis belle":
Η σύγκρουση θρησκευτικού ζήλου και ερωτικού πάθους ενέπνευσε στον Ζυλ Μασνέ μερικές από τις πλέον γοητευτικές μελωδίες του και ανάμεσά τους, φυσικά, τον θρυλικό "Στοχασμό-Μeditation", ένα ιντερλούδιο για σόλο βιολί και άρπα το οποίο χωρίζει τις δύο σκηνές της Α΄ πράξης και ερμηνεύεται πολύ συχνά ανεξάρτητα, ως συναυλιακό κομμάτι, έχοντας παράλληλα μεταγραφεί για διάφορα όργανα.
Ο περίφημος "Διαλογισμός" έγινε και μπαλέτο, ένα εκπληκτικό pas de deux, μόνιμο ρεπερτόριο της Άννας Πάβλοβα.
Αργότερα, αυτή η "ονειρική οριενταλική μελωδία" χορογραφήθηκε από τον Frederick Ashton ειδικά για τους Antoinette Sibley και Anthony Dowell που υποδύθηκαν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους της Θαΐδας και του Αθαναήλ, αντίστοιχα, αφήνοντας εποχή στην ιστορία του μπαλέτου.
"Meditation - Thais", ερμηνεύει ο μέγας Fritz Kreisler:
"Meditation - Thais", Ballet-Frederick Ashton
Tελος, ας αναφέρουμε πως ο Ζυλ Μασνέ ανέπτυξε παθιασμένα αισθήματα για την Σίμπιλ Σάντερσον αμέσως μετά τη γνωριμία τους. Η σχέση όμως παρέμεινε πλατωνική, αν και στο Παρίσι οι φήμες οργίαζαν πως η αμερικανίδα υψίφωνος ήταν ερωμένη του και μάλιστα σχεδιάστηκαν αρκετές καρικατούρες υπονοώντας το διακριτικά:
(Στοιχεία για τη σύνταξη του άρθρου πάρθηκαν και από: Καθημερινή, Το Βήμα, lyrichouse.wordpress.com)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου