Μπετόβεν - Λιστ: συνθέσεις στη μνήμη του πρίγκιπα της Πρωσίας...

 

  "10 Οκτωβρίου 1806: Μάχη του Ζάαλφελντ κι ο θάνατος του πρίγκιπα της Πρωσίας"
(wiki)

                                      

Σαν σήμερα, 10 Οκτωβρίου 1806, διεξήχθη μια από τις σημαντικότερες συγκρούσεις κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντιων πολέμων, η Μάχη του Ζάαλφελντ, που τελείωσε με  νίκη των Γάλλων και το θάνατο του πρίγκιπα της Πρωσίας, Λουδοβίκου Φερδινάνδου. 

Ο πρίγκιπας που ήταν μόλις 33 ετών διακρίθηκε για την αγάπη του στην τέχνη της μουσικής, έπαιζε πιάνο με μεγάλη ευχέρεια, συνέθεσε πλήθος έργων και γι'αυτό ήταν γνωστός με το προσωνύμιο: "Πρώσος Απόλλων".

Ο Λουδοβίκος, που θαύμαζε και ενίσχυε οικονομικά τον Μπετόβεν, συνδεόταν φιλικά με τον  τιτάνα που τού  αφιέρωσε το "Τρίτο Κονσέρτο του για πιάνο", κίνηση που μαρτυρά τη μεγάλη εκτίμηση του Μπετόβεν στις πιανιστικές δεξιότητες του πρίγκιπα. 

Ο συνθέτης συχνά επαινούσε τις ερμηνείες του Λουδοβίκου-Φερδινάνδου δηλώνοντας:
"Η υψηλότητά του δεν παίζει βασιλικά ή πριγκηπικά, αλλά ως ένας ικανότατος, ταλαντούχος πιανίστας!"

Ο πρίγκιπας μελετούσε κι εκτελούσε συχνά Μπετοβενικές συνθέσεις, κι οι επιρροές από τον Μπετόβεν σε μουσικές δημιουργίες του είναι θέμα που έχει απασχολήσει τους μουσικοερευνητές με  σχετικά και συγκρίσιμα αποτελέσματα. 

Πιθανολογείται δε, πως όταν  ο Μπετόβεν  έσκισε την αφιέρωση της 3ης Συμφωνίας του -της αρχικά αφιερωμένης στον Ναπολέοντα- έγραψε εκ νέου: "Ηρωική Συμφωνία στη μνήμη ενός ήρωα" έχοντας κατά νου τον πρίγκιπα Λουδοβίκο, καθώς είχε χάσει τη ζωη του ηρωικά μαχόμενος στο Ζάαλφελντ πριν λίγες ημέρες. 

1. Από την "Ηρωική" θα ακούσουμε το  δεύτερο μέρος "Marcia Funebre – Adagio assai" με τον μεγαλοπρεπή, πένθιμο χαρακτήρα.
Σαφώς και δεν είναι τυπικό αυτό το μελαγχολικό πένθιμο εμβατήριο. Παρατηρείστε πώς ο Μπετόβεν εντάσσει τα τρίηχα στα έγχορδα που υπαινίσσονται το κύλισμα των στρατιωτικών ταμπούρων. Επίσης στο τρίο υπάρχουν ισχυρές φανφάρες από τα χάλκινα και τα κρουστά.
Η διάσπαση όλων τούτων έκανε τον Μπερλιόζ να μιλά για "θραύσματα της λαμπρής μελωδίας, μόνης, απογυμνωμένης, κερματισμένης, κομματιασμένης", τα δε πνευστά "βγάζουν μια κραυγή, ένα ύστατο κατευόδιο των πολεμιστών στους συμπολεμιστές τους".

Στο πόντιουμ ο μέγας Franz Konwitschny.

Beethoven: Symphony No. 3, Op. 55, "Eroica - Marcia funebre":

2. Επίσης στη μνήμη του νεαρού πρίγκηπα της Πρωσίας, ο Φραντς Λιστ συνέθεσε μια "Ελεγεία" βασισμένη σε μοτίβα από συνθέσεις του Λουδοβίκου.

Η "Ελεγεία" αποτελεί ένα μουσικό μνημόσυνο με θραύσματα από έργα του θανόντος και αφιερώθηκε στην Πριγκίπισσα Αουγκούστα της Πρωσίας, στο σαλόνι της οποίας σύχναζε ο Λιστ και ήταν εκείνη που τον είχε προμηθεύσει με παρτιτούρες του πρίγκιπα που είχε στη συλλογή της.
Το 1806 που σκοτώθηκε ο Λουδοβίκος, εκείνη βρισκόταν στο Βερολίνο.
Ο Ναπολέων είχε καταλάβει τη χώρα και μάλιστα μακριά από την οικογένειά της κι εγκλωβισμένη από τα γαλλικά στρατεύματα γέννησε το τελευταίο της παιδί στο Ζάαλφελντ.

Τα μοτίβα του πρίγκιπα καθόρισαν το ύφος και τη μελωδική γραμμή που ακολούθησε ο Λιστ ο οποίος πετυχαίνει μια αξιοθαύμαστη επεξεργασία των θεμάτων, που μαρτυρά την επιδεξιότητά του στην μεταγραφή με εστίαση πλην της μελωδίας και στην αρμονική διαμόρφωση της παρτιτούρας!

Liszt: "Élégie sur des motifs du Prince Louis Ferdinand de Prusse , S. 168":