Ποιητής και Μούσα: Εγγονόπουλος - Καβάφης - Σαιν Σανς ...

 

N.Eγγονόπουλος: "Ποιητής και Μούσα"
(nationalgallery)

Υπήρξε βαθύτατα πνευματικός άνθρωπος!
Όχι μόνο ζωγράφος και ποιητής, αλλά και ένας αληθινός στοχαστής, που το πάθος του για έκφραση μάς  κληρονόμησε έργο μίας αποκλειστικά προσωπικής ατμόσφαιρας.

"Για τον άνθρωπο δημιουργούμε… 

Για να του δώσουμε διέξοδο από τη μοναξιά του..."

Τα λόγια ανήκουν στον Νίκο Εγγονόπουλο, τον καλλιτέχνη που μοίρασε τη ζωή του ανάμεσα σε δυο τέχνες: τη Ζωγραφική και την Ποίηση...Γεννήθηκε σαν σήμερα, 21 Οκτωβρίου 1907 στην Αθήνα. 

Η ζωγραφική του φέρει στοιχεία των Κόντογλου και Παρθένη, τούς οποίους θαύμαζε και δίπλα τους μαθήτευσε...
Έντονα και τα βυζαντινά στοιχεία στις απεικονίσεις του, καθώς -όπως έλεγε- από αυτά αποπνέουν η λεβεντιά κι η ελευθερία!Η βυζαντινή ζωγραφιά αναπνέει ελεύθερη!

Ο Εγγονόπουλος "κάνει ποίηση ζωγραφίζοντας και δημιουργεί εικαστική τέχνη με την ποίησή του", λέει χαρακτηριστικά η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ.

Το ζωγραφικό έργο του Εγγονόπουλου χαρακτηρίζεται σουρεαλιστικό. Σήμερα ξεχωρίζουμε και θαυμάζουμε το τιτλοφορούμενο: "Ποιητής και Μούσα" με στοιχεία αρχαιοελληνικά.

Ο ζωγράφος απεικονίζει τη Μούσα με πάπυρο αντί κεφαλής να δίνει στον Ποιητή ένα βιολί. Εκείνος καθιστός φιλοτεχνημένος σαν "ανδρείκελο" του Ντε Κίρικο -με σώμα και κεφάλι κούκλας- παραλαμβάνει το θείο δώρο της έμπνευσης από τη μούσα του.
Με απαρχή το ανοθόδοξο και το παράδοξο που αποτελεί κανόνα στο σουρεαλισμό, τα σύμβολα του έργου είναι ευδιάκριτα. Το τρίγωνο και το ταυ στον τοίχο είναι η γεωμετρία του λόγου και της ποίησης. Τα ψάρια στα πόδια των μορφών είναι ίσως η ποίηση σε αντιπαράθεση με τα υπόλοιπα αντικείμενα, που βρίσκονται στο πάτωμα (κώνους, σφαίρα...) 
Ο ποιητής δεν έχει μπράτσα, ούτε πρόσωπο... Ίσως ο καλλιτέχνης υπονοεί πως είναι η τέχνη της ποίησης, που θα τον μετατρέψει από κούκλα σε πραγματικό άνθρωπο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι ο ζωγράφος στα δεξιά του πίνακα τοποθετεί αντιθετικά σκιαγραφημένα ένα ζευγάρι απίσης όμως ενδεδυμένα με τα πρότυπα της εποχής...
Ο χώρος είναι διαμορφωμένος σαν θεατρικό σκηνικό, στο οποίο απεικονίζονται οι δύο κύριες μορφές σε μια αρχαιοελληνική ιδέα. Ο Εγγονόπουλος συνταιριάζει στοιχεία της αρχαίας, της βυζαντινής και της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.Με έντονα και καθαρά χρώματα συνθέτει ενα έργο πολύχρωμο και φωτεινό, με ξεχωριστό προσωπικό ύφος, που θυμίζει και αγιογραφία.

"Κ. Καβάφης", δια χειρός Ν. Εγγονόπουλου

• Με τον ίδιο τίτλο "Ποιητής και Μούσα" τιτλοφορείται κι ένα ποίημα του Κων. Καβάφη από τα "Αποκηρυγμένα" του.
  Αποτελεί ένα υπαρξιακό ξέσπασμα, ένας διάλογος απόρροια του εσωτερικού διλήμματος του ποιητή, όπου απαισιοδοξία και αισιοδοξία συνυπάρχουν, με την Ποίηση να επικρατεί και να γίνεται πανανθρωπίνως αποδεκτή...

cavafy.onassis

• Ήταν το 1910 όταν ο γάλλος Καμίλ Σαιν Σανς και κατά τη διάρκεια ταξιδιού του στη Βόρεια Αφρική συνέθεσε ένα ντούο για βιολί και τσέλο με συνοδεία πιάνου με τίτλο: "Equisse pour le fameux duo", αφιερωμένο στη μνήμη της μουσικόφιλης, Madame Carruette.

Πρόκειται για σύνθεση της κατηγορίας "morseaux de concert", που παίζονταν για ψυχαγωγία στα σαλόνια της εποχής και πρωτοπαρουσιάστηκε τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς στο Queen's Hall του Λονδίνου με τους Eugène Ysaÿe (βιολί), Joseph Hollmann (τσέλο), και τον ίδιο τον Saint-Saëns στο πιάνο.
Σύντομα ο συνθέτης επεξεργάστηκε την παρτιτούρα για ορχήστρα και ο εκδότης του έδωσε τον τίτλο: "La muse et le poète".
Πρόκειται για σύνθεση προγραμματικού χαρακτήρα, όπου κανείς μπορεί να φανταστεί τη ρομαντική συνομιλία των δυο οργάνων σε αντιστοιχία των δυο μορφών, Ποιητή και Μούσας. Με λυρική διάθεση και με δεξιοτεχνικά σημεία για τους σολίστ, η σύνθεση πλαισιώνεται από την ορχήστρα που πλάθει την ανάλογη ατμόσφαιρα, τονίζοντας τις διαφορετικές αποχρώσεις κάθε τονικότητας.
Το μελωδικό στήσιμο του Σαιν Σανς καλεί τους ακροατές φιλόμουσους και λάτρεις του γάλλου συνθέτη να αφουγκραστούν τις ερωταποκρίσεις μεταξύ του καλλιτέχνη και της έμπνευσης, ένα ηχητικό σκηνικό ανάμεσα σε δυο όργανα, που εναλλάσσονται τους ρόλους αφήνοντάς μας να πλανιόμαστε στο ποιο από τα δυο κάθε φορά βρίσκεται η μούσα που δίνει την έμπνευση αλλά και η ικανότητα κυρίως να "μεταμορφώνει" τον απλό εργάτη σε ποιητή...

Saint-Saëns: "La Muse et le poète, Op.132":

H σύμπραξη του Νίκου Εγγονόπουλου με την ποίηση του Καβάφη και τη μουσική του Σαιν Σανς επιβεβειώνει μάλλον την άποψη του τιμώμενου Έλληνα ποιητή και εικαστικού πως τελικά "η τέχνη είναι για να αντιμετωπίσεις την ασυναρτησία της ζωής. Να σου απαλύνει το βίο, την πορεία προς τον θάνατο..." Ο κορυφαίος "πατέρας του υπερρεαλισμού" με ευστοχία και οξυδέρκεια δημιουργεί έργα ποιητικά ή ζωγραφικά, γεμάτα αλληγορίες, σύμβολα και μύθους, που κάνουν ξεχωριστό το καλλιτεχνικό σύμπαν του.

Στο μπλογκ θα βρείτε κι άλλα κείμενα για τον Ν. Εγγονόπουλο. Περιηγηθείτε!