Ο Μότσαρτ, το σεβαλιέ και το Αλέγκρο της Βερόνα...

 

"Πορτρέτο του 13χρονου Μότσαρτ - Βερόνα, 1770"
(πιθανόν του Giambettino Cignaroli) 

Ο Joseph Wenzel  ήταν Γερμανός ευγενής και κυβερνήτης του πριγκιπάτου του Φύρστενμπεργκ .Ήταν επίσης λάτρης της μουσικής και εξαιρετικός τσελίστας. Στην έπαυλή του διέθετε ιδιωτική αίθουσα μουσικής όπου συχνά προσκαλούσε εκτελεστές και συνθέτες με μεγάλη φήμη.  Το 1766 ο Λεοπόλδος Μότσαρτ με το μοναχογιό του Αμαντέους πέρασαν εδώ δύο εβδομάδες ως προσκεκλημένοι του Βένζελ και δόθηκαν 2-3 συναυλίες. Ενθουσιασμένος από το νεαρό Βόλφγκαγκ και τις μουσικές επιδόσεις του, ο πρίγκιπας τού χάρισε ένα μεγάλης αξίας δαχτυλίδι.

Λεπτομέρεια του πίνακα με το σεβαλιέ

Ο 13χρονος καμαρώνοντας για το απόκτημά του το φορούσε πάντα στο μικρό του δάχτυλο όπως οι βασιλείς, οι ευγενείς ή οι γόνοι πλουσίων οικογενειών, καθώς το σεβαλιέ ήταν σύμβολο τιμητικής διάκρισης.

Από δω αρχίζει να ξεδιπλώνεται η ιστορία ενός υπέροχου πορτρέτου του Σαλτσβουργιανού ως έφηβου, μια σπάνια απεικόνιση, καθώς είναι ένα από τα πέντε μόνο πορτρέτα που έγιναν κατά τη διάρκεια της ζωής του Μότσαρτ. 

Αυτό το εικαστικό αποτελεί  απτή απόδειξη της φήμης του "παιδιού-θαύματος", της ολοκληρωτικής αναγνώρισης μιας μουσικής ιδιοφυΐας. 

Παρατηρώντας το πορτραίτο ο φιλότεχνος θεατής έρχεται απέναντι από έναν νεαρό με ροδαλά μάγουλα που τον κοιτάζει κατάματα. Φοράει ένα πολυτελές, κόκκινο σακάκι από ακριβό ύφασμα, που μαγνητίζει με τη φλογίσια απόχρωσή του. Το πέτο κι οι μανσέτες είναι στολισμένα με χρυσά σιρίτια και κουμπιά. Το λευκό δαντελένιο πουκάμισο συμπληρώνει την κομψή εμφάνιση. Μοιάζει πρίγκιπας μέσα σ΄αυτή τη φορεσιά, ένας ευγενής ιππότης, θαρρείς! Μια αστεία, λευκή περούκα καλύπτει το κεφάλι του, επιβεβλημένο όμως για την υψηλή κοινωνία της εποχής. Το βλέμμα του δείχνει αυτοπεποίθηση. Αντλεί δύναμη από το πληκτροφόρο που αγγίζει. Η ισχύς, το κύρος και η "εξουσία" του μικρού Βόλφγκαγκ είναι αναμφίβολα η μουσική του.

Τα δάχτυλά του πατούν ελαφρά τα πλήκτρα του τσέμπαλου και στο μικρό δάχτυλο του δεξιού χεριού αστράφτει ένα ολόχρυσο λεπτοδουλεμένο δαχτυλίδι με μαύρους αχάτες. Είναι το πολύτιμο δώρο του γερμανού κυβερνήτη, Γιόζεφ Βένζελ, που πριν λίγα χρόνια είχε εντυπωσιάσει με την ερμηνεία του και τού το πρόσφερε προς έκφραση θαυμασμού και ευγνωμοσύνης...

Είναι Γενάρης του 1770 και ο Λεοπόλδος με τον ταλαντούχο γιο του βρίσκονται σε εκτεταμένη περιοδεία στην Ιταλία. Καταφθάνουν στη Βερόνα καλεσμένοι του Πιέτρο Λουτζιάτι, μέλους πλούσιας οικογένειας της πόλης, αξιωματούχου στην υπηρεσία της Βενετικής Δημοκρατίας και πάτρονα των τεχνών.

Η φήμη του παιδιού-θαύματος  δεν μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητο το Βερονέζο φιλότεχνο, που το προσκάλεσε να εμφανιστεί στο σπίτι του σε ιδιωτική συναυλία, οργανωμένη προς τιμήν του. Προσκεκλημένοι σε αυτό το ρεσιτάλ που θεωρήθηκε σπουδαίο καλλιτεχνικό γεγονός για τη Βερόνα ήσαν όλοι οι αριστοκράτες της πόλης.
Μοναδικό θέμα συζήτησης για τις επόμενες μέρες ήταν η ιδιωτική συναυλία στο σαλόνι του Λουτζιάτι με το παιδί-θαύμα της εποχής! Οι  τοπικές φυλλάδες έγραψαν τα εγκωμιαστικότερα σχόλια για τη βραδιά!

Ο οικοδεσπότης δεν έχασε καιρό και ενθουσιασμένος όπως ήταν, ζήτησε από τον πατέρα του 13χρονου Μότσαρτ -προκειμένου να απαθανατιστεί η στιγμή- να επιτρέψει τη δημιουργία ενός πορτρέτου του μικρού. Έτσι, ο Μότσαρτ πόζαρε για το εικαστικό αυτό που ετοιμάστηκε μέσα σε δυο συναντήσεις με το ζωγράφο. (Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα το όνομά του, αν και από πολλούς το έργο αποδίδεται στον Giambettino Cignaroli, ξάδερφο του Λουτζιάτι). 

Ο εικαστικός καλλιτέχνης έστησε το νεαρό βιρτουόζο στην περιβόητη σάλα που έλαβε χώρα το κονσέρτο. Τον βάζει να καθίσει στην βελούδινη χρυσοσκάλιστη πολυθρόνα μπρος στο αναγεννησιακό τσέμπαλο του φιλόμουσου ιδιοκτήτη, ηλικίας 200 ετών, κατασκευασμένο από το διάσημο οργανοποιό Τζιοβάνι Σελεστίνι, στο οποίο ο Μότσαρτ ερμηνεύοντας, προσέφερε στο κοινό μία αξέχαστη μουσική εμπειρία υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου..

Άνοιξε το καβαλέτο, πήρε την παλέτα, ετοίμασε τα πινέλα του...
Η λάμψη του μικρού αγοριού που αναδυόταν από τα μάτια, το μειδίαμα και κάθε λεπτομέρεια της όψης του, τον συνεπήρε...

........

Το έργο ήταν έτοιμο σε λίγες μέρες δημιουργώντας μεγάλο ενθουσιασμό και έξαψη στον Λουτζιάτι που δεν έπαιρνε τα μάτια από πάνω του! Γεμάτος θαυμασμό για την μεγαλοσύνη του Μότσαρτ αποφάσισε να γράψει ένα γράμμα στη μητέρα του νεαρού καλλιτέχνη ώστε να εκφράσει το σεβασμό του στη γυναίκα, που είχε ευλογηθεί να φέρει στη ζωή το πλάσμα με τα τόσα θεόσταλτα χαρίσματα!
Βιρτουόζος, συνθέτης, με αξιοθαύμαστη μνήμη...και μόλις δεκατριών! Πώς να το συλλάβει ο νους, αλήθεια;
Να τής εκμυστηρευτεί την έκσταση, την παράφορη έξαψη χαράς που τού δημιουργούσε η σκέψη και μόνο της Μοτσάρτιας μουσικής "θεοληψίας"...

"Από τις αρχές του τρέχοντος έτους η πόλη μας θαυμάζει το πολυτιμότερο πρόσωπο, που ακούει στο όνομα του γιου σας, σινιόρ Αμαντέο Βολφάνγκο Μότσαρτ...

Να τον καμαρώνετε, είναι "θαύμα της φύσης"...

Είμαι ενθουσιασμένος με το πορτραίτο του! Το κοιτάζω γοητευμένος κι είναι σαν να έχω τον μικρό θεό μπροστά μου, μέσα στο σπίτι να γοητεύει με το άφθαστο ταλέντο, την αισιόδοξη αύρα και το ανάλαφρο πέταγμα της μουσικής του!

Αυτή η απεικόνιση είναι η μικρή παρηγοριά μου.

Με παρακινεί να επιστρέφω στη θαυμαστή μουσική του ξανά και ξανά
και να απογειώνεται το πνεύμα και η ψυχή..."

γράφει ο Λουτζιάτι στην επιστολή προς την μητέρα, Άννα Μαρία Μότσαρτ.

Λεπτομέρεια του πίνακα με την παρτιτούρα
(christies)

Στο αναλόγιο του τσέμπαλου στέκει μια δίφυλλη παρτιτούρα, στην οποία διαβάζουμε την μουσική ένδειξη:  "Μolto allegro".

Είναι μια σύνθεση γραμμένη στη Σολ μείζονα, για την οποία δεν είμαστε σίγουροι αν είναι του Μότσαρτ. Κάποιοι κάνουν λόγο για χαμένη σήμερα παρτιτούρα του κι άλλοι πως είναι παραλλαγή σύνθεσης του Μπαλτασάρε Γκαλούπι...
Όπως κι αν έχει, σήμερα την γνωρίζουμε ως το "Αλέγκρο της Βερόνα" με αριθμό καταλόγου KV. 72a κι έχει εκτελεστεί προκειμένου να έχουμε την ηχητική απόδοση της λεπτομέρειας του εικαστικού.

Μετά το θάνατο του Λουτζιάτι το πορτραίτο πέρασε σε διάφορα χέρια. Έφτασε στην οικογένεια του πιανίστα Αλφρέ Κορτό και στη συνέχεια στον οίκο Christies απ' όπου πουλήθηκε για τέσσερα εκατομμύρια ευρώ.

Μπορεί η ιστορία να μη διέσωσε το όνομα του ζωγράφου, που το φιλοτέχνησε, όμως όποιος κι αν ήταν ο δημιουργός του, στο πέρασμα του χρόνου το έργο αποτελεί απόδειξη της μαγνητικής έλξης που ασκούσε ο Μότσαρτ στο κοινό του, ακόμη και ως παιδί...Γιατί η Μοτσάρτεια έμπνευση μοιάζει με τη χαρά της ζωής, είναι όνειρο πασπαλισμένο χρυσόσκονη, ένα χαρούμενο παιχνίδι με κανόνες-κράμα παιδικής αφέλειας και ώριμης μουσικής σκέψης!

Mozart: "Veroneser Allegro, KV 72a":