Luciano Berio: ένα τραγούδι για τις φωνητικές δυνατότητες της Κάθυ...

 

O Λουτσιάνο Μπέριο, αναμφισβήτητα αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μορφές της μουσικής του 20ου αι., ο κύριος εκπρόσωπος της "μουσικής πρωτοπορίας". Το όνομά του συνδέθηκε με τον πειραματισμό πάνω σε καινοτόμους μουσικούς δρόμους, στην ερευνητική εργασία για σύνθεση μουσικής με συνθεσάιζερ και ηλεκτρονικούς υπολογιστές, όπως επίσης αξιόλογη είναι η συνεισφορά του στη διερεύνηση των δυνατοτήτων της ανθρώπινης φωνής. 

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Ωδείο Βέρντι του Μιλάνου γνωρίστηκε με την αμερικανίδα αρμένικης καταγωγής και μετέπειτα σύζυγό του μέτζο σοπράνο, Κάθυ Μπερμπέριαν.
Όπως οι ίδιοι έχουν δηλώσει τούς ένωσε η αγάπη τους για την τέχνη της Μουσικής η οποία υπερσκέλισε τα γλωσσικά εμπόδια επικοινωνίας τους αφού στην αρχή της γνωριμίας τους, ούτε εκείνη μιλούσε ιταλικά, ούτε όμως και ο Μπέριο, αγγλικά.

Ο γάμος τους έγινε το 1950, ενώ είχε ήδη ξεκινήσει η συνεργασία τους, που κράτησε πολλές δεκαετίες, ακόμα και μετά τη διάλυση της σχέσης τους το 1964.

Aπό τα πρώτα έργα του Μπέριο που ερμηνεύτηκαν από την ταλαντούχα -ερμηνευτικά και υποκριτικά- Κάθυ είναι τα : "4 Canzoni popolari" για φωνή και πιάνο.
Πρόκειται για σύνθεση του '47, που παρουσιάστηκε το 1952, μια συλλογή βασισμένη σε ποιήματα και παραδοσιακά ακούσματα της Σικελίας και της Γένοβας του ύστερου Μεσαίωνα, στα οποία περιλαμβάνονται:

Luciano and Cathy το 1954
(από: lucianoberio.org)

1.Dolce cominciamento

2.La donna ideale

3.Avendo gran disio

4. Ballo,

όλα αφιερωμένα σε φίλους και συνεργάτες του συνθέτη. 

Το δεξιοτεχνικότατο τρίτο τραγούδι "Avendo gran disio" (το ποιητικό κείμενο του οποίου είναι το μοναδικό γνωστού δημιουργού, του ιταλού ποιητή του 13ου αι.,  Jacopo da Lentini) συνετέθη και αφιερώθηκε στην  Cathy.
Μέσα από πρωτοποριακό στυλ ο Μπέριο συνδυάζει τη μελωδικότητα με τον πρωτόγνωρο λυρισμό.
Όπως και στη συνέχεια της καριέρας του, επίκεντρο της δημιουργίας του παραμένει κι εδώ η ανθρώπινη φωνή, με στόχο γλωσσολογικές και φωνολογικές αναζητήσεις.

Avendo gran disìo

dipinsi una pintura,

bella, voi somigliante,

e quando voi non vio,

guardo 'n quella figura,

e par ch’eo v’aggia avante:

come quello che crede

salvarsi per sua fede,

ancor non veggia inante.

Al cor m’arde una doglia,

com’om che ten lo foco

a lo suo seno ascoso,

che quanto più lo ’n voglia

allora arde più loco

e non po' stare inchluso:

similmente eo ardo

quando pass'e non guardo

a voi vis'amoroso.

S’eo guardo, quando passo,

inver'voi, no mi giro,

bella, per risguardare.

Andando, ad ogni passo

getto uno gran sospiro

che faciemi angosciare;

e certo bene ancoscio,

c’a pena mi conoscio,
tanto bella mi pare.

Η ερμηνεύτρια, Κάθυ Μπερμπέριαν, με την ευελιξία, τη λεπταισθησία και την εκφραστικότητά της φωνής της ξεδιπλώνει και αναδεικνύει μοναδικά το άκρως προσωπικό και γοητευτικό μουσικό ιδίωμα του τιμώμενου σήμερα, Λουτσιάνο Μπέριο. Μπορεί η συνθετική του άποψη να μην ακολουθεί την "παραδοσιακή" αντίληψη περί άριας, όμως ο πρωτοπόρος τρόπος του υπογραμμίζει την ιδιαίτερη, αρμονική δύναμη και δραματική μεγαλοφυία του.
Η Μεσαιωνική ποίηση μεταμορφώνεται μέσα από την ευρηματικότητα του δημιουργού και της εντυπωσιακής ερμηνεύτριας, η οποία πίστεψε στο έργο του Μπέριο και το ανέδειξε!

To 1971 το τραγούδι συμπεριλήφθηκε στο σκηνικό έργο του Λ. Μπέριο: "Recital I for Cathy".

Luciano Berio: "4 Canzoni popolari, Ν.ΙΙΙ: Avendo gran disio" / φωνή: Cathy Berberian

O Louciano Berio γεννήθηκε στην Λιγυρία της Ιταλίας στις 24 Οκτωβρίου 1925 σε μουσική οικογένεια. Ασχολήθηκε με το πιάνο όπου έδειξε ιδιαίτερη κλίση. Μετά από έναν τραυματισμό στο χέρι με όπλο, αποφασίζει να αφήσει την πιανιστική καριέρα και να ασχοληθεί με τη σύνθεση. Έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την ηλεκτρονική μουσική και γι' αυτό ίδρυσε τo Studio di Fonologia στο Μιλάνο και αργότερα το κέντρο μουσικής έρευνας με έδρα τη Φλωρεντία, Tempo Reale.
Τα έργα του είναι συχνά αναλυτικές πράξεις: αναλύει μύθους, ιστορίες δημιουργώντας ένα κολάζ από λογοτεχνικά και μουσικά αποσπάσματα. Αναλύει επίσης συχνά τα στοιχεία των ίδιων των λέξεων(π.χ  υπογραμμίζει πρώτα τα φωνήεντα, και μετά τα σύμφωνά τους). Επινοεί έναν καινοτόμο τρόπο χρήσης της φωνής απομακρυνόμενος από τον παραδοσιακό κλασικό τρόπο, όπου συχνά (οι φωνές)δεν τραγουδούν καθόλου, αλλά μιλούν, ψιθυρίζουν ή κραυγάζουν.
Εκτός από τη φωνή τα έργα διερευνούν πλήρως και τις δυνατότητες κάθε οργάνου, απαιτώντας συχνά εκτεταμένες τεχνικές.

Επίσης εκτός από πρωτότυπα έργα, ο Μπέριο έκανε μια σειρά από διασκευές έργων άλλων συνθετών(Μοντεβέρντι, Πέρσελ, Μπραμς, Μάλερ, Κουρτ Βάιλ), με τη μεταγραφή να αποτελεί "ζωτικό" μέρος των δημιουργικών έργων του.
Υπήρξε φίλος και συνεργάτης των Ουμπέρτο Έκο και Ίταλο Καλβίνο και άφησε ένα σπουδαίο έργο στο οποίο οι γλωσσολογικές και φωνολογικές αναζητήσεις, το θέατρο και η ανακύκλωση του μουσικού υλικού παράγουν ένα άκρως προσωπικό και γοητευτικό μουσικό ιδίωμα...

Για τη σύνταξη του κειμένου αντλήθηκαν στοιχεία από: cathyberberian.com/biography και  lucianoberio.org