Τζουντίτα Πάστα: η κορυφαία, η εμμονική, η πατριώτισσα, το φωνητικό-φαινόμενο...

 

Πορτρέτο της Pasta από τον  Gioacchino Serangeli

Γεννήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1797 στο Σαρόνο της Λομβαρδίας και βαφτίστηκε την επόμενη ημέρα ως Τζουντίτα Αγγέλα Μαρία Κωστάνζα Νέγκρι…
Υπήρξε μια από τις κορυφαίες πριμαντόνες του 19ου αι. Μια σπάνια φωνή, φάσματος τριών οκτάβων, ένα φωνητικό φαινόμενο, απ' αυτά που σπάνια παρουσιάζονται στην όπερα και που οι Ιταλοί ονομάζουν soprano sfogato.

Πρόκειται για την ιταλίδα Τζουντίτα Πάστα, αγαπημένη πρωταγωνίστρια των συνθετών του μπελ κάντο.

Ξεκίνησε την καριέρα της ερμηνεύοντας δευτερεύοντες ρόλους…Σιγά-σιγά ωρίμαζε τη φωνή της με αδιάκοπη εξάσκηση και φροντίδα χωρίς να αφήνει τίποτα στην τύχη. 
Εκτός της καταπληκτικής φωνής, διέθετε και απίστευτη σκηνική παρουσία, που κυριολεκτικά καθήλωνε τον θεατή με τον τρόπο που ενσάρκωνε και προσαρμοζόταν στα χαρακτηριστικά των διαφόρων ρόλων.  

Yπήρξε η αγαπημένη του γάλλου συγγραφέα Σταντάλ, αλλά και ο Φέλιξ Μέντελσον όταν την άκουσε στο Βερολίνο, στο ρόλο της Δεισδαιμόνας του Ροσίνι ανατρίχιασε από την γεμάτη όγκο, ευέλικτη φωνή της, τόσο που πλημμύρισαν δάκρυα τα μάγουλά του, όπως γράφει σε επιστολή του. 

Η Pasta ως Άννα Μπολένα

Πολλές οι φιλίες αλλά και οι αντιπαλότητές της με άλλες πριμαντόνες της εποχής (Angelina Catalani,  Giuseppina Grassini κλπ) αλλά και οι φοβίες και δεισιδαιμονίες της, όπως π.χ η εμμονή της με τον αριθμό "11", που θεωρούσε πως της έφερνε τύχη.

Ίσως αυτή η πεποίθηση να δημιουργήθηκε επειδή η πρώτη της επιτυχέστατη εμφάνιση έγινε στο King's Theatre, στο Λονδίνο, στις 11 Ιανουαρίου του 1817, στην "Πηνελόπη" του Cimarosa.
Έτσι, από τότε, όλα τα ταξίδια προγραμματίζονταν για τις 11 του μήνα ...
11 του μήνα  κανόνιζε να αναχωρεί  για τη Ρώμη, 11 να φτάσει στη Βενετία ή στη λίμνη Κόμο …

Ο Σταντάλ είχε υποστηρίξει σθεναρά την αναγκαιότητα ύπαρξης ρόλων γραμμένων για τη φωνή της Πάστα.

Έτσι, ειδικά γι' αυτήν ο Ντονιτσέτι έγραψε το ρόλο της "Άννα Μπολένα", που παρουσιάστηκε το 1830 στο Teatro Carcano (και θεωρείται η μεγαλύτερη επιτυχία του συνθέτη), το ρόλο της Norma, που έκανε πρεμιέρα το 1831 στη Σκάλα του Μιλάνου, αλλά και το ρόλο της Αμίνα  στην "Υπνοβάτιδα" του Μπελίνι την ίδια χρονιά. 

Αξιοθαύμαστη είναι και η πατριωτική της στάση στους αγώνες των Λομβαρδών έναντι του αυστριακού ζυγού. 
Το 1848, στη Λομβαρδία έλαβε χώρα  μια σημαντική εξέγερση  όπου το Μιλάνο, το  Κόμο και άλλες πόλεις επαναστάτησαν και κέρδισαν μια προσωρινή ανεξαρτησία και υποχώρηση του αυστριακού στρατού. Αυτή η εξέγερση είναι γνωστή ως "Cinque Giornate- Πέντε Ημέρες του Μιλάνου",  καθώς μέσα στις 5 ημέρες των συγκρούσεων οι Ιταλοί απομάκρυναν τον στρατάρχη Ραντέτσκυ και τους αυστριακούς στρατιώτες του από την πόλη...
Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης η Τζουντίτα μαζί με αντάρτες βρισκόταν στο Μπλέβιο, κοντά στο Κόμο. Όταν έφθασε η ώρα της εξέγερσης λέγεται πως από το σημείο που βρισκόταν και καθώς από κει ήταν ορατή σε ολόκληρο το Κόμο, σήκωσε τη σημαία και τραγούδησε το "Canto degli Italiani", πατριωτική σύνθεση σε στίχους του Goffredo Mameli και μουσική του Michele Novaro, εθνικό ύμνο της Ιταλίας.

Η Πάστα σταμάτησε να τραγουδά και να περιοδεύει το 1841 όταν γύρισε από τη Ρωσία.
Η φωνή της είχε αρχίσει να ξεθωριάζει και τα σημεία φθοράς ήταν εμφανή.
Τότε, λέγεται πως την άκουσε η επίσης διάσημη πριμαντόνα, Pauline Viardot, που είπε χαρακτηριστικά:

"η φωνή της μοιάζει με τον αριστουργηματικό "Μυστικό δείπνο"
του Λεονάρντο ντα Βίντσι, μια φθαρμένη τοιχογραφία από βροχή και υγρασία,
αλλά η πιο θαυμαστή στον κόσμο!" 

H Pasta ως Αμίνα στην "Υπνοβάτιδα" του  Μπελίνι

Προτείνω να την ακούσουμε στο ρόλο της Αμίνα από την "Υπνοβάτιδα" του φίλου της, Βιντσέντζο Μπελίνι.
Ρόλος,  που θεωρείται απαιτητικότατος κι ερμηνεύτηκε άψογα από την Τζιουντίτα Πάστα, με τεχνική και όγκο φωνής, εκστατική, εσωστρεφής, με εκπληκτική ευλυγισία στην υψηλή περιοχή.
Η Πάστα, μια δεξιοτέχνις, που αν και πολλές φορές εκτέθηκε ασυνόδευτη ορχηστρικά σε πολλά μέρη του έργου, κατάφερε να αναδείξει μια φωνητική ηδύτητα και ποιότητα!

Δεν είναι τυχαίο που ειδικοί παρομοίασαν την Κάλλας μαζί της, καθώς η ευρεία φωνή της εκτεινόταν από τις υψηλές νότες της υψιφώνου μέχρι τις χαμηλές της κοντράλτο…

Επειδή δεν υπάρχουν ηχογραφήσεις με την Πάστα θα ακούσουμε την τελευταία άρια της Αμίνα από τη Μαρία Κάλλας, που οι ειδικοί παρομοίασαν με την μεγάλη πριμαντόνα του 19ου αι.  

"Ah! non credea mirarti Si presto estinto, o fiore-Λουλούδι μου, δεν περίμενα να σβήσεις τόσο σύντομα!", μας τραγουδάει η υπνοβάτιδα Αμίνα, στίχοι που με τη μουσική σημειογραφία τους είναι χαραγμένοι στον τάφο του Μπελίνι, στη Σικελική Κατάνια: