Ανοιξιάτικοι αγροί, μαργαρίτες και Ραχμάνινοφ...

 

(από pixabay με επεξεργασία)

Την περίοδο αυτή οι εξοχές είναι τόσο πλούσια ανθοφορεμένες. Οι μαργαρίτες κυριαρχούν στο χαλί της φύσης που ξεδιπλώνεται ανάμεσα σε λογής υπέροχα αγριολούλουδα με τα χαριτωμένα τους πέταλα -λευκά ή κίτρινα- να διαμορφώνουν διάθεση χαράς και να σκορπούν ευφορία..

Τα ακτινωτά πέταλά τους φέρνουν πάντα στο νου την ανησυχία για την αγάπη. Την ανάγκη πρόβλεψης μιας σχέσης και τη φράση που η λαϊκή παράδοση διασώζει στο παιχνίδι της:

"Για την αγάπη ρώτησα να πει η μαργαρίτα,

αφού από τα πέταλα θα μάθω την αλήθεια…"

Η  ανάγκη μας να γνωρίζουμε με απόλυτη σιγουριά τα συναισθήματα του ανθρώπου που ποθούμε, μας οδηγεί συχνά στο δίλημμα: "Μ’ αγαπάει...Δεν μ’ αγαπάει..."

Ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ το 1916 συνέθεσε τον κύκλο τραγουδιών: "6 Songs, Op. 38".

Δεύτερο στη σειρά του κύκλου είναι οι "Μαργαρίτες", το κείμενο του οποίου προέρχεται από ποίημα του Igor Severyanin, ένα από τα πολλά που πρότεινε στον Ραχμάνινοφ η συγγραφέας και φίλη του συνθέτη, Marietta Shaginyan. Ισως η επιλογή του συγκεκριμένου ποιήματος με αναφορά στις μαργαρίτες, να έχει σχέση και με το ερωτικό ειδύλλιο, που πλέχτηκε παλιότερα ανάμεσά τους...

Στο ποιητικό κείμενο του Severyanin απεικονίζονται απέραντοι αγροί, με τις μαργαρίτες να παρομοιάζονται με νεαρές γυναίκες με ασυγκράτητη τη δύναμη και την ορμή τους! Αναγέννηση πλάσης και ψυχής, ταυτίζονται. Το θαύμα της εναλλαγής των εποχών και της εσωτερικής διεργασίας αποκαλύπτεται σε φαντασία, μάτια και αυτιά. 

O Ραχμάνινοφ συνθέτει στην ανθοφορεμένη φύση

"Ω, δείτε πόσες μαργαρίτες, 

εδώ και εκεί, 

στους αγρούς ανθίζουν.

Πόσες!...Αμέτρητες ολόγυρα 

ξεπροβάλλουν. 

Τα πέταλά τους σαν φτερά, 

από λευκό μετάξι. 

[Είστε η δύναμη του καλοκαιριού! 

Είστε η χαρά, που περισσεύει!

Είστε η λαμπρότητα στο πλήθος!] 

 

Η γη ετοιμάζεται ν' ανθίσει 

με τη βροχή της δροσιάς, 

δίνοντας χυμό στους μίσχους. 

Ω, γυναίκες, μαργαρίτες-άστρα,

σας  αγαπώ!"

Η μελωδία ενός φυσιολάτρη δημιουργού, όπως ο Ραχμάνινοφ, ηχεί ηλιόλουστη και φωτεινή, συνταιριασμένη με το ύφος και την ποιητική ατμόσφαιρα. O συνθέτης επιλέγει την τονικότητα της Φα μείζονος και αργή ρυθμική αγωγή(Lento). Πληθωρική η πιανιστική συνοδεία και η φωνή ηχεί σε ρόλο στοχαστή, ενώ δεν λείπουν λαμπερές αρμονίες και διακοσμητικά μελωδικά στιγμιότυπα γεμάτα ενεργητικότητα.

Η εποχή σύνθεσης ήταν εποχή δυσκολιών και άσχημης ψυχολογικής κατάστασης για τον Ραχμάνινοφ, καθώς μέσα σε διάστημα λίγων μηνών είχε χάσει πολύ αγαπημένα του πρόσωπα, τον πατέρα, τον αδερφικό του φίλο και ομότεχνό του,  Σκριάμπιν και τον αγαπημένο του δάσκαλο, Σεργκέι Τανέγιεφ. Επί πλέον, πόνοι στον καρπό μετά από μια ιδιαίτερα πιεσμένη περίοδο συναυλιών τον ταλαιπωρούσαν έντονα.

Ετσι, το ύφος του τραγουδιού με την ψυχική ευφορία και αισιόδοξη, ελπιδοφόρα διάθεσή του έρχεται σε αντίθεση  με τη μαυρίλα και τη μελαγχολική διάθεση που κυριαρχούσε μέσα του εκείνο το διάστημα, ένας τρόπος που επιλέγει ο Ραχμάνινοφ για να ξορκίσει τη ζοφερότητα και τα σκοτάδια της ψυχής του...

Η αναγέννηση της φύσης μέσα από ποίηση και μουσική, φίλοι μου, ενεργεί στην ψυχή όλων  σαν καθαρτήριο, όπου χαρά, ελπίδα και ομορφιά πλημμυρίζουν όλες τις αισθήσεις...

O κύκλος τραγουδιών αφιερώθηκε στην ουκρανή υψίφωνο, Νίνα Κόσχετς, η οποία τα πρωτοπαρουσίασε και θα την ακούσουμε απο μια ιστορική ηχογράφηση του 1940.

Rachmaninoff: "6 Romances, Op.38: No. 3: Margaritki" / Nina Koshetz:

Γοητευτική η μελωδία του Ραχμάνινοφ, σε κάνει να απορείς πόσο άδικο είναι να μένουν στην αφάνεια κάποιες από τις αριστουργηματικές φωνητικές συνθέσεις του, όπως αυτή.

Το τραγούδι διασκευάστηκε για σόλο πιάνο από τον ίδιο το συνθέτη το 1922, ενώ ο φίλος και συνεργάτης του, διάσημος βιολονίστας Fritz  Kreisler έδωσε και την περίφημη εκδοχή για βιολί και πιάνο.

Θα απολαύσουμε την εκδοχή για σόλο πιάνο από μια επίσης ιστορική ηχογράφηση του '45 με τον Emil Gilels:

Η μεταγραφή για βιολί και πιάνο του Fritz Kreisler σε εκτέλεση από τους Itzhak Perlman και Samuel Sanders: