_(14799608033).jpg) |
| Giorgio Vasari: "Piero della Francesca portrait" |
Διακρίθηκε ανάμεσα στους ζωγράφους της πρώιμης Αναγέννησης για την ηρεμία των χρωμάτων του, αλλά και τις γεωμετρικές φόρμες, ειδικά ως προς την προοπτική τους...
Ο Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα, στη μνήμη του οποίου ( πέθανε στο χωριό του κοντά στο Αρέτσο της Ιταλίας - 12 Οκτωβρίου 1492) γίνεται η σημερινή αναφορά ξεχώρισε και ως μαθηματικός-γεωμέτρης.
Τα χρώματα της φύσης της Τοσκάνης πότισαν την καλλιτεχνική του έμπνευση και ιδίωμα κι έτσι η παλέτα του πάντα "δροσερή" χρωματικά συμβάλλει στον εκλεπτυσμένο και στοχαστικό χαρακτήρα των έργων του, που εντυπωσιάζουν με την ηρεμία που αποπνέουν και την προοπτική τους ...
Δεν γνωρίζουμε πού εκπαιδεύτηκε, όμως υποθέτουμε πως την τέχνη της ζωγραφικής διδάχτηκε από καλλιτέχνες της σχολής της Σιένα, που εργάζονταν εκείνη την εποχή στην πόλη του.
Σπουδαιότερο από τα έργα του Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα θεωρείται η εικονογραφία του Ναού του Αγίου Φραγκίσκου στο Αρέτσο, που ξεκίνησε το 1452 και ολοκλήρωσε το 1466.
Πρόκειται για σειρά νωπογραφιών με οκτώ απεικονίσεις βασισμένες στον θρύλο του Τιμίου Σταυρού, που η γνώση του ντέλλα Φραντσέσκα στην προοπτική, παράλληλα με τη γεωμετρική αρμονία και την ικανότητα στη σύνθεση των χρωματικών εικόνων, τις καθιστούν αναμφίβολα ψηλά στην κατηγορία των αριστουργημάτων του είδους.
Όταν τη δεκαετία του 1950, ο τσέχος συνθέτης, Μποχουσλάβ Μαρτίνου επισκέφτηκε το ναό, εντυπωσιάστηκε βαθιά από τις νωπογραφίες του della Francesca, τις "λουσμένες σε μαργαριταρένιο φως", όπως σχολίασε.
Θαύμασε το διακριτικό παιχνίδι φωτός και σκιάς που αξιοποίησε ο ζωγράφος προκειμένου να απεικονίσει με λεπτό, μυστικιστικό τρόπο σκηνές της θρησκευτικής ιστορίας και επικεντρώθηκε στις εμμονές του με τις τολμηρές λύσεις προοπτικής, που τον οδήγησαν στην αναπαράσταση μίας σχεδόν μεταφυσικής άποψης του κόσμου. Έτσι, αποφάσισε να προσπαθήσει να μεταφέρει αυτά τα χαρακτηριστικά στους ακροατές του, χρησιμοποιώντας στοιχεία της δικής του τέχνης, μουσικά μοτίβα, ιδιαίτερες αρμονίες και ορχηστρικά ηχοχρώματα.
Στο ορχηστρικό του έργο: "Les Fresques de Piero della Francesca" δίνει φωνή στην παγωμένη σιωπή, στην παράξενη, ειρηνική ποίηση των ζωγραφικών έργων, εκφράζοντας με τις αρμονίες και το συνδυασμό οργάνων την πολύχρωμη, απόκοσμη και μυστηριώδη ατμόσφαιρά τους.
Ο Mαρτίνου δεν στόχευε σ'ένα είδος προγραμματικής μουσικής, αλλά επιθυμούσε να προκαλέσει κυρίως τη διάθεση που αποπνέουν οι πίνακες:
Και πράγματι, ο "ηχητικός κόσμος" των τοιχογραφιών εκπέμπει εκτός από ιερό φως και δύναμη συναισθημάτων, γι'αυτό ξεδιπλώνει κι αναπάντεχες εκρήξεις έντασης.
Το εναρκτήριο μέρος είναι εμπνευσμένο από τη νωπογραφία: "Πομπή και προσκύνημα της Βασίλισσας του Σαβά" .
Φως και χρώμα, σε μια μίξη ανυπέρβλητης ομορφιάς με την καινοτομία της προοπτικής να εντυπωσιάζει...Το σχέδιο είναι απλό και στέρεο, τα χρώματα αρμονικά και μας εισάγουν σε ένα μαγικό μεταμορφωμένο κόσμο, τον κόσμο που και ο Μαρτίνου σκιαγραφεί με τα δικά του μέσα. Ενας μουσικός στροβιλισμός από τον διάφανο ορχηστρικό ήχο ακολουθεί μακρόσυρτο ρυθμό. Γρήγορα οδηγούμαστε σε μια κρουστική κορύφωση, που ακούγεται χαρακτηριστικά εντυπωσιακή (1:33). Η μουσική γίνεται πιο ήπια και μαλακή, πιο στοχαστική στη συνέχεια με το αγγλικό κόρνο να υπογραμμίζει το αρχικό μοτίβο.
II: Adagio
Η μουσική απεικόνιση αφήνεται σ' ένα μοτίβο, που αναπτύσσει τη δραματική ένταση των στιγμών. Αντηχήσεις από τις τρομπέτες υπογραμμίζουν την πρόσκληση στην πολεμική αναμέτρηση. Το θέμα του 1ου μέρους επιστρέφει (3:17) δοσμένο με διαφορετικό αρμονικό υλικό κι ακούγεται μέχρι το ξεκίνημα της coda. Το σύνολο των τοξοτών εγχόρδων με τα χάλκινα πνευστά συνεργάζονται για να οδηγήσουν στην ισχυρή ηχητική κορύφωση (4:08) ενώ ο ακροατής περιλούζεται από αίσθηση αγαλλίασης και ευφροσύνης καθώς η μουσική εξασθενεί...
Τα χρώματα της φύσης της Τοσκάνης πότισαν την καλλιτεχνική του έμπνευση και ιδίωμα κι έτσι η παλέτα του πάντα "δροσερή" χρωματικά συμβάλλει στον εκλεπτυσμένο και στοχαστικό χαρακτήρα των έργων του, που εντυπωσιάζουν με την ηρεμία που αποπνέουν και την προοπτική τους ...
Δεν γνωρίζουμε πού εκπαιδεύτηκε, όμως υποθέτουμε πως την τέχνη της ζωγραφικής διδάχτηκε από καλλιτέχνες της σχολής της Σιένα, που εργάζονταν εκείνη την εποχή στην πόλη του.
Σπουδαιότερο από τα έργα του Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα θεωρείται η εικονογραφία του Ναού του Αγίου Φραγκίσκου στο Αρέτσο, που ξεκίνησε το 1452 και ολοκλήρωσε το 1466.
Πρόκειται για σειρά νωπογραφιών με οκτώ απεικονίσεις βασισμένες στον θρύλο του Τιμίου Σταυρού, που η γνώση του ντέλλα Φραντσέσκα στην προοπτική, παράλληλα με τη γεωμετρική αρμονία και την ικανότητα στη σύνθεση των χρωματικών εικόνων, τις καθιστούν αναμφίβολα ψηλά στην κατηγορία των αριστουργημάτων του είδους.
Θαύμασε το διακριτικό παιχνίδι φωτός και σκιάς που αξιοποίησε ο ζωγράφος προκειμένου να απεικονίσει με λεπτό, μυστικιστικό τρόπο σκηνές της θρησκευτικής ιστορίας και επικεντρώθηκε στις εμμονές του με τις τολμηρές λύσεις προοπτικής, που τον οδήγησαν στην αναπαράσταση μίας σχεδόν μεταφυσικής άποψης του κόσμου. Έτσι, αποφάσισε να προσπαθήσει να μεταφέρει αυτά τα χαρακτηριστικά στους ακροατές του, χρησιμοποιώντας στοιχεία της δικής του τέχνης, μουσικά μοτίβα, ιδιαίτερες αρμονίες και ορχηστρικά ηχοχρώματα.
Στο ορχηστρικό του έργο: "Les Fresques de Piero della Francesca" δίνει φωνή στην παγωμένη σιωπή, στην παράξενη, ειρηνική ποίηση των ζωγραφικών έργων, εκφράζοντας με τις αρμονίες και το συνδυασμό οργάνων την πολύχρωμη, απόκοσμη και μυστηριώδη ατμόσφαιρά τους.
Ο Mαρτίνου δεν στόχευε σ'ένα είδος προγραμματικής μουσικής, αλλά επιθυμούσε να προκαλέσει κυρίως τη διάθεση που αποπνέουν οι πίνακες:
"Προσπάθησα να εκφράσω με μουσικούς όρους το ακίνητο, όλο γαλήνη μισοσκόταδο,
όλη την χρωματική παλέτα , τη λεπτή, γαλήνια ατμόσφαιρα,
τη συγκινητική ποίηση των εικόνων",
όλη την χρωματική παλέτα , τη λεπτή, γαλήνια ατμόσφαιρα,
τη συγκινητική ποίηση των εικόνων",
λέει ο ίδιος.
Η τεράστια γκάμα ορχηστρικών ηχοχρωμάτων του τσέχου συνθέτη αντιστοιχεί στο ζωγραφικό ύφος του αναγεννησιακού ζωγράφου. Η μελωδική γραμμή και η ενορχήστρωση αναδεικνύουν το μεγαλοπρεπές, στιβαρό, με πλούσιες αρμονίες και ακραίες ηχητικές εντάσεις έργο, που χαρακτηρίζεται για την εσωτερικότητα και ευλάβεια.
Η σύνθεση ολοκληρώθηκε το 1955, κι ο δημιουργός ανέπτυξε ένα, φαινομενικά ελεύθερης μορφής, αλλά δομημένο, έργο, που αφιερώθηκε στον Ράφαελ Κιούμπελικ, ο οποίος το διηύθυνε στην παγκόσμια πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ το 1956.
Τα μέρη:
I: Andante poco moderato
Η σύνθεση ολοκληρώθηκε το 1955, κι ο δημιουργός ανέπτυξε ένα, φαινομενικά ελεύθερης μορφής, αλλά δομημένο, έργο, που αφιερώθηκε στον Ράφαελ Κιούμπελικ, ο οποίος το διηύθυνε στην παγκόσμια πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ το 1956.
 |
| Piero della Francesca: "Πομπή και προσκύνημα της Βασίλισσας του Σαβά" |
Τα μέρη:
I: Andante poco moderato
Το εναρκτήριο μέρος είναι εμπνευσμένο από τη νωπογραφία: "Πομπή και προσκύνημα της Βασίλισσας του Σαβά" .
Φως και χρώμα, σε μια μίξη ανυπέρβλητης ομορφιάς με την καινοτομία της προοπτικής να εντυπωσιάζει...Το σχέδιο είναι απλό και στέρεο, τα χρώματα αρμονικά και μας εισάγουν σε ένα μαγικό μεταμορφωμένο κόσμο, τον κόσμο που και ο Μαρτίνου σκιαγραφεί με τα δικά του μέσα. Ενας μουσικός στροβιλισμός από τον διάφανο ορχηστρικό ήχο ακολουθεί μακρόσυρτο ρυθμό. Γρήγορα οδηγούμαστε σε μια κρουστική κορύφωση, που ακούγεται χαρακτηριστικά εντυπωσιακή (1:33). Η μουσική γίνεται πιο ήπια και μαλακή, πιο στοχαστική στη συνέχεια με το αγγλικό κόρνο να υπογραμμίζει το αρχικό μοτίβο.
 |
| Piero della Francesca: "The dream of Constantine" |
II: Adagio
Η έμπνευση για αυτό το αργό κίνημα ήταν το "Όραμα του Κωνσταντίνου", στον οποίο ένας άγγελος διαβεβαιώνει τον μελλοντικό Ρωμαίο αυτοκράτορα ότι θα νικήσει στη μάχη ακολουθώντας το σημάδι του Σταυρού. Ο Πιέρο απεικονίζει τον Κωνσταντίνο να κοιμάται στη σκηνή του με τους στρατιώτες και τον σωματοφύλακά του να τον φρουρούν. Ο ζωγράφος στήνει μια θεατρική σκηνή μέσα στην ήσυχη νύχτα, που φωτίζεται από μια λάμψη, όταν ο άγγελος κατεβαίνει από τον ουρανό κρατώντας το σύμβολο του Σταυρού. Ο Πιέρο αποφεύγει τις γραφικές λεπτομέρειες και με τα γεωμετρικά τεχνάσματά του αποβλέπει στην υποβλητικότητα του χώρου.
Το εναρκτήριο θέμα που ανατίθεται στα ξύλινα πνευστά μοιάζει με εμβατήριο με νύξεις μυστηρίου.
Στο (1:18) το σόλο της βιόλας αποτυπώνει την πρόσκληση για μάχη. Το θέμα του εμβατηρίου επιστρέφει από λαμπρές τρομπέτες. Ακολουθεί μια σύντομη ηχητική ανάπαυλα για να έρθει στη συνέχεια μια λαμπρή πολυφωνική φαντασία (3:47) και μια περισσότερο εκτεταμένη, ρομαντική μελωδία (4:20).
Μια ήσυχη coda με άρπα και αγγλικό κόρνο (5:28), οδηγεί στο απαλό κλείσιμο με τα παρατεταμένα τύμπανα...
III: Poco allegro
Το εναρκτήριο θέμα που ανατίθεται στα ξύλινα πνευστά μοιάζει με εμβατήριο με νύξεις μυστηρίου.
Στο (1:18) το σόλο της βιόλας αποτυπώνει την πρόσκληση για μάχη. Το θέμα του εμβατηρίου επιστρέφει από λαμπρές τρομπέτες. Ακολουθεί μια σύντομη ηχητική ανάπαυλα για να έρθει στη συνέχεια μια λαμπρή πολυφωνική φαντασία (3:47) και μια περισσότερο εκτεταμένη, ρομαντική μελωδία (4:20).
Μια ήσυχη coda με άρπα και αγγλικό κόρνο (5:28), οδηγεί στο απαλό κλείσιμο με τα παρατεταμένα τύμπανα...
III: Poco allegro
Τα ξύλινα πνευστά ξεκινούν την τελική πιο ρυθμική κίνηση, που αποτελεί αποτύπωση δύο πινάκων με σκηνές μάχης.
Τη μάχη μεταξύ του στρατού του Ηρακλείου και των Περσών υπό τον Χοσρόη II, που είχε αρπάξει ως λάφυρο το θρησκευτικό κειμήλιο του Τιμίου Σταυρού από τον Πανάγιο Τάφο και τη Μάχη της Μιλβίας Γέφυρας, που έγινε το 312, όπου ο Μέγας Κων/νος νικά το Μαξέντιο. Την προηγούμενη -σύμφωνα με την παράδοση- είχε δει στον ουρανό το όραμα του Σταυρού με το "Εν τούτω νίκα".
Τη μάχη μεταξύ του στρατού του Ηρακλείου και των Περσών υπό τον Χοσρόη II, που είχε αρπάξει ως λάφυρο το θρησκευτικό κειμήλιο του Τιμίου Σταυρού από τον Πανάγιο Τάφο και τη Μάχη της Μιλβίας Γέφυρας, που έγινε το 312, όπου ο Μέγας Κων/νος νικά το Μαξέντιο. Την προηγούμενη -σύμφωνα με την παράδοση- είχε δει στον ουρανό το όραμα του Σταυρού με το "Εν τούτω νίκα".
 |
| Piero della Francesca: "Η μάχη μεταξύ του στρατού του Ηρακλείου και των Περσών υπό τον Χοσρόη II" |
 |
| Piero della Francesca: "Η μάχη της Μιλβίας Γέφυρας, όπου ο Μέγας Κων/νος νικά το Μαξέντιο" |
Η μουσική απεικόνιση αφήνεται σ' ένα μοτίβο, που αναπτύσσει τη δραματική ένταση των στιγμών. Αντηχήσεις από τις τρομπέτες υπογραμμίζουν την πρόσκληση στην πολεμική αναμέτρηση. Το θέμα του 1ου μέρους επιστρέφει (3:17) δοσμένο με διαφορετικό αρμονικό υλικό κι ακούγεται μέχρι το ξεκίνημα της coda. Το σύνολο των τοξοτών εγχόρδων με τα χάλκινα πνευστά συνεργάζονται για να οδηγήσουν στην ισχυρή ηχητική κορύφωση (4:08) ενώ ο ακροατής περιλούζεται από αίσθηση αγαλλίασης και ευφροσύνης καθώς η μουσική εξασθενεί...
Martinů: "Les Fresque de Piero della Francesca - RPO / Kubelík:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου