"Θάλασσα της Πορτογαλίας:Πεσσόα-Μπλις"

 

Παράσταση από περίφημα επισμαλτωμένα azulejos με τον Πεσσόα και το κείμενο του ποιήματος.

"Η ψυχή μου είναι μια μυστική ορχήστρα. 

Αγνοώ τι είδους όργανα, βιολιά και άρπες τύμπανα και ταμπουράδες ηχούν 

και στριγκλίζουν μέσα μου. 

Όλα, μια συμφωνία".

(F.Pessoa)

Παράξενος, ιδιαίτερος, αινιγματικός, μυστηριώδης, όμως πάνω απ' όλα ένας ονειροπόλος ποιητής! Αυτό ήταν ο Φερνάντο Πεσσόα, που κατάφερνε να ζει πολλές ζωές και να ξεφεύγει από την πραγματικότητα μέσω των ετερωνύμων του... Τη μια στιγμή σου χαμογελούσε ως ο Αλβάρο ντε Κάμπος, την επόμενη ως Αλμπέρτο Καέιρο και μετά γινόταν πάλι ο ονειροπόλος ποιητής Πεσσόα.

Mυστικιστής, λάτρης του εσωτερισμού, αλλά και της θάλασσας με την πληθώρα των συμβολισμών στην απλωσιά της.

Στη μνήμη του Πορτογάλου ποιητή και συγγραφέα, που έφυγε σαν σήμερα 30 Νοέμβρη 1935, σας καλημερίζω με ένα ποίημά του από τη "Mar Portugues" , που μελοποίησε για τετράφωνη μικτή χορωδία ο Arthur Bliss το 1973 στα πλαίσια εκδήλωσης προς τιμήν της 600ης επετείου της αγγλο-πορτογαλικής Συμμαχίας.

"ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΣ"

Ω, θάλασσα αλμυρή, πόσο πολύ από τ' αλάτι σου

Δάκρυα Πορτογάλων είναι!

Για τα ταξίδια μας, πόσες μητέρες δεν έκλαψαν

Πόσα παιδιά άδικα προσευχήθηκαν!

Πόσες αρραβωνιαστικές έμειναν χωρίς άντρα

Για να γίνεις εσύ, θάλασσα, κτήμα δικό μας!

Στ' αλήθεια, άξιζε τον κόπο; Όλα τον κόπο αξίζουν

Αν η ψυχή μικρή δεν είναι.

Αυτός που θέλει μακρύτερα να φτάσει

Κι από του Boiador τον κάβο,

Πρέπει να φτάσει πέρα απ' τη λύπη.

Ο Θεός έκρυψε στη θάλασσα τον κίνδυνο, την άβυσσο,

Αλλά την έκανε, επίσης, καθρέφτη του ουρανού."

(Φερνάντο Πεσσόα, Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου, Εκδ. Μεταίχμιο)

Ο Πεσσόα στο συγκεκριμένο ποίημα αναδεικνύει τον ξενιτεμό, σκληρό βίωμα του Πορτογαλικού λαού από την εποχή της αποικιοκρατίας.
Υμνεί, μα συγχρόνως ξορκίζει την θάλασσα και την αλμυρή αγκαλιά της.

Συνθετικά, ο Άρθουρ Μπλις, εξοικιωμένος με την choral music εμβαθύνει στα νοήματα του ποιήματος και δίνει μια σύνθεση ιδιαίτερης ατμόσφαιρας, βάζοντας τη χορωδία να κινηθεί σχεδόν κινηματογραφικά(εξάλλου διακρίθηκε σε αυτό το είδος μουσικής) αφηγούμενη σαν δεινός ρήτορας το επιλεγμένο κείμενο του Πεσσόα!
Νοήματα αντιθετικά,  εικονοποιούν τις διαθέσεις του ποιητή κι ενισχύονται με την χορωδιακή επεξεργασία και εκτέλεση, στην οποία ένα έμπειρο αυτί μπορεί να διακρίνει πινελιές από Βον Ουίλιαμς ή Χολστ, συνθέτες που μαζί τους μαθήτευσε ο Μπλις.
Ένας θησαυρός  στον κατάλογο του μουσικού ρεπερτορίου, που αξίζει εξερεύνηση...
Βουτάμε στη θάλασσα της ποίησης και Μουσικής γι'αυτό το σπάνιας ομορφιάς, μαργαριτάρι...

Arthur Bliss: Mar português/Fernando Pessoa:

Παλαιότερο κείμενό μου για τον ποιητή μπορείτε να διαβάσετε και εδώ και εδώ.